پشمچینی گوسفندان و شستوشوی آنها؛ قسمت اول
پشمچینی گوسفندان از کارهای واجب هر دامداری محسوب میشود که ضرورت دارد تا در زمان و با ابزارهای مناسب صورت گیرد. پشمچینی گوسفندها معمولاً یکبار یا در برخی مناطق دو بار انجام میشود. ازنظر زمانی، بهترین وقت پشمچینی در اواسط یا اواخر فصل بهار است که به دلیل عدم وجود هوای خیلی گرم یا خیلی سرد، گوسفندان بدون اینکه دچار بیماریهای فصل سرد یا گرم شوند، میتوانند به کارهای روزمره خود بپردازند.
پشمچینی یکی از منابع کسب سود دامداران است (هم ازنظر تجارت و صادرات این محصول به خارج از کشور و هم ازنظر استفاده در صنایع نساجی) و چیدن پشم گوسفندان در زمانهای مختلف سودآوری فراوانی برای با خود به همراه دارد. پشم گوسفندان در صنایع تهیه پوشاک و نیز فرشبافی مورداستفاده قرار میگیرد. بهعنوان نمونه، صنعت تولید و صادرات پشم گوسفند مرینوس استرالیا سالانه صدها و بلکه میلیاردها دلار برای این کشور ارزآوری میکند.
وجود پشم در گوسفندان در کنار مزایای زیادی که برای آنها دارد و آنها را در مقابل گرما و سرما حفظ میکند، گاه نیز مشکلاتی ازجمله تعریق زیاد را برای گوسفندان به بار میآورد که همین امر ممکن است باعث آلودگیهای مختلف در بدن گوسفند و بدبو و بدمزه شدن گوشت آن شود. این امر یکی از دلایل بسیار مهم برای پشمچینی گوسفندان است.
زیاد بودن پشم گوسفندان در آنها باعث میشود که وزن دام زیاد شده و از تحرک آن کاسته شود و این یکی از دلایل لاغری آن خواهد بود که امر خوشایندی در صنعت دامپروری نیست. بنابراین، دامپروران در ابتدا برای پروار کردن گوسفندان پشمچینی آنها را انجام میدهند. ازسویدیگر، باید دانست که لازم است پشمچینی دامهای لاغراندام یا دامهای باردار تا زمان مشخصی به تعویق بیفتد؛ زیرا چسبیدگی پشم گوسفندان لاغر یا آبستن به پوستشان بیشازحد معمول بوده و پشمچینی زودتر از موعد ممکن است باعث ایجاد زخمشدگی در آنها شود. توجه کافی به نکات بهداشتی و دقت در انجام کار از واجبات امرِ پشمچینی گوسفندها است. در حال حاضر، این امر از طریق روشهای سنتی (با استفاده از قیچی مخصوص پشمچینی) و صنعتی (با استفاده از ماشین مخصوص پشمچینی) صورت میگیرد.
از مزایای استفاده از ماشینهای پشمچینی، بهره بردن از سرعت بالای این ابزارهاست. همچنین از طریق پشمچینی بهینه، آسیبهای احتمالی نیز کمتر بر دامها وارد میآید. یکی از نکاتی که در زمینه پشمچینی گوسفندان بسیار مهم است این است که آنها نباید در هنگام پشمچینی هیچ نوعی بیماری بهویژه بیماریهای پوستی همانند تب مالت، انواع قارچها یا سیاهزخم نداشته باشد. علت این امر آن است که در صورت وجود این بیماریها در گوسفندان یا سایر دامها، انتقال آنها به انسان امکانپذیر است.
در مورد چیدن پشم گوسفندها، عوامل مختلفی میتواند تأثیرگذار باشد که برخی از آنها وضعیتِ عمومی حالِ گوسفند، وضعیت آبوهوایی محل زندگی گوسفند و محل پشمچینی و نیز دمای هواست.
بهترین زمان برای چیدن پشم گوسفند همانطور که اشاره شد، اواسط فصل بهار است و گاه این امر در تابستان نیز صورت میگیرد اما بهطورکلی این فصل برای چیدن پشم گوسفند مناسب نیست زیرا تابش مستقیم آفتاب گوسفندان را بیحال و خسته میکند و ممکن است سبب ایجاد گرمازدگی در آنها بشود. همچنین پشمچینی گوسفندهایی که محل نگهداریشان در مناطق سردسیر کوهستانی است برای جلوگیری از پشمریزی دو نوبت در سال صورت میگیرد.
بهتر است برای پشمچینی گوسفندان ابتدا آنها شسته و خشک شوند و قبل از آن استفاده از حمام سَمّ کنه برای آنها یک ضرورت است. بهتر است که مزارع پرورش گوسفند به حوضچههای ریلی سَم کنه مجهز باشند تا گوسفندان بهراحتی و با سرعت بیشتر و با دقت کافی بتوانند از حمام سم کنه استفاده کنند. این کار کمک میکند که گوسفندان هم راحتتر اصلاح شوند و هم احتمال مبتلا شدن گوسفندان به برخی از بیماریها کم میشود.
قبل از مبادرت به عمل پشمچینی، باید از سلامت گوسفندان اطمینان حاصل شود و نیز بهتر است این کار در یک روز گرم انجام شود تا گوسفندان سرما نخورند. برای پشمچینی میتوان از قیچی دستی مخصوص یا ماشین پشمچینی بهره برد. پشمچینی معمولاً نیازمند حضور حداقل دو نفر است تا یکی از آنها گوسفند را بگیرد و فرد دیگر عمل پشمچینی را انجام دهد. گوسفندانی که هنگام پشمچینی جنبوجوش زیادی دارند ممکن است براثر عدم دقت در پشمچینی یا بهکارگیری ماشین پشمچینی دچار زخمهای پوستی شوند و همین زخمها ممکن است سبب شیوع بیماری در دامها شود بنابراین عمل پشمچینی را همانند هیچ عمل دیگری در زمینه دامپروری نباید مورد سهلانگاری قرار گیرد زیرا در صورت عدم رعایت، ممکن است صدمات زیادی را به وجود آورد.