سلامت دام‌های هترو و همو
سلامت دام‌های هترو و همو از جمله موارد بسیار بااهمیتی است که آن را می‌توان یکی از پایه‌های تشکیل و ایجاد یک دامپروری مدرن و باکیفیت دانست. از سوی دیگر، ممکن است برخی از دام‌داران به‌ویژه کسانی که تازه کار خود را شروع و دام‌های هترو و همو را تهیه کرده‌اند از نظر باروری یا عدم باروری دام‌های خود دارای نگرانی‌هایی باشند. از طرفی، یکی از مواردی که در زمینه هر کسب‌وکار از ارزش و اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، پشتیبانی و پاسخ‌گویی آن کسب‌وکار نسبت به مشتریان خود است. مجتمع دامپروری افشار ژن با برخورداری از تیم مجرب پشتیبانی خود، در زمینه مسائل مختلف دام و دامپروری به ارائه توصیه‌ها و راه‌کارهای تخصصی به مشتریان خود می‌پردازد. این موارد شامل موارد مختلفی از جمله بیماری‌های دام، واکسیناسیون، جیره‌نویسی، خرید کنستانتره پرواری و داشتی، سیدر گوسفندی و هورمون، تعیین ژنوتیپ، ونوجکت خون‌گیری و به‌طور خاص، مسائل مختلف پیرامون ناباروری دام‌هاست.
لازم به ذکر است که دام‌های هترو و همو و اساساْ هر دامی ممکن است دچار مشکلاتی از جمله ناباروری باشد و ناباروری در دام‌ها می‌تواند از سمت قوچ، میش یا هر دو باشد و دلایلی همچون موارد زیر داشته باشد:
عوامل نازایی مرتبط با قوچ
بیضه نزول‌نکرده:
از مواردی که در زمینه سلامت دام‌های هترو و همو باید در نظر داشت، مسأله تک‌بیضه بودن دام‌هاست. علت دقیق بیضه نزول‌نکرده (تک‌بیضه بودن) به‌طور دقیق شناخته‌شده نیست اما ترکیبی از ژنتیک، بهداشت گوسفند مادر و دیگر عوامل محیطی ممکن است هورمون‌ها، تغییرات فیزیکی و فعالیت اعصاب را تحت تاثیر قرار دهد که رشد بیضه را مختل کند. تعداد اسپرم کم، کیفیت پایین اسپرم و کاهش باروری در قوچ‌هایی که بیضه نزول‌نکرده دارند رخ می‌دهد. این امر می‌تواند ناشی از رشد غیرطبیعی بیضه باشد و هرچه درمان آن بیشتر به تأخیر بیفتد، خطر آن بیشتر خواهد بود.
عفونت بروسلا اویس:
عفونت بروسلا اویس (Brucella ovis) منجر به اپیدیدیمیت (عفونت بیضه) و کاهش تولید اسپرم می‌شود. راه پیش‌گیری از این مورد، تهیه قوچ‌ها از مراکز معتبری است که دام ها را از جهات زیر بررسی کنند:
- وجود یا عدم وجود عفونت بروسلا
- جداسازی قوچ‌های جوان و پیر یا مشکوک از یکدیگر به ویژه در فصل‌های جفت‌گیری
- انجام درست حصارکشی گوسفندان برای جلوگیری از به‌هم خوردن نظم گوسفندان
- بررسی همه گوسفندان از نظر علائم بیماری بیضه و اپیدیدیم
- ازبین‌بردن حیوانات مشکوک
التهاب بیضه:
چندین عفونت از جمله Corynebacterium pseudotuberculosis (غده پنیری)، Actinobacillus seminis و Histophilus somni می‌توانند باعث آبسه یا التهاب شوند که تولید اسپرم را کاهش می‌دهد.
راه پیش‌گیری از آن این است که قوچ‌ها باید در برابر غده پنیری واکسینه شده و از نظر بیماری‌های بیضه بررسی شوند.
تب یا افزایش دمای بدن
هر شرایطی که باعث تب یا افزایش دمای بدن شود می‌تواند به اسپرم آسیب برساند و در نسل بعدی به سلامت دام‌های هترو و همو آسیب برساند. از آن‌جا که تولید اسپرم حداقل شش هفته طول می‌کشد، ناباروری تا بلوغ اسپرم‌های سالم وجدید ادامه خواهد داشت. ناباروری موقت می‌تواند ناشی از مواردی مانند پشم‌چینی، جابه‌جایی در شیب، ازدحام و حرکت گوسفندان با سرعت زیاد و به‌ویژه در هوای گرم، آلوده‌شدن گوسفندان توسط نیش حشرات و رشد کرم در بدن آن‌ها، چاق‌بودن بیش‌ازحد قوچ‌ها و استفاده از برخی داروها در دام‌ها.
عوامل زنازایی مرتبط با میش
عدم تخمک‌گذاری:
زمانی که تخمک‌ها فرایند بلوغ خود را آغاز می‌کنند، یا امکان آزادشدن را توسط همورمون‌های جنسی مربوطه پیدا می‌کنند یا می‌میرند. آزادنشدن تخمک‌ها به‌معنای اختلال در تخمک‌گذاری است. از دلایل اختلال در تخمک‌گذاری می‌توان به مواردی همچون پیری زودرس تخمدان‌ها، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، اضطراب، تیروئید، پرولاکتین و رشد تخمدان غیرطبیعی اشاره کرد.
فری‌مارتین (Freemartin):
فری مارتین به‌عنوان یکی از رایج‌ترین ناهنجاری‌های باروری و جنسی در دام‌ها شناخته می‌شود. این ناهنجاری در واقع یك شرایط نامطلوب است که معمولاْ در هنگام دوقلوزایی دام‌ها ایجاد می‌شود. فری‌مارتین باعث ناباروری دام ماده‌ای می‌شود كه به‌صورت دوقلو با دام دیگری که نر است متولد می‌شود. این ناهنجاری مربوط به رشد و توسعه نیافتن مجاری تولیدمثلی است. لازم به ذکر است که غیرطبیعی‌بودن مجاری تناسلی در تلیسه‌های فری‌مارتین به‌شکل ارثی منتقل نمی‌شود.
عفونت بروسلا اویس:
میش‌های آلوده به این باکتری در هنگام جفت‌گیری معمولاً در مراحل اولیه بارداری دچار سقط جنین می‌شوند و دوباره به فحلی برمی‌گردند. آن‌ها در این مدت ممکن است منبع عفونت قوچ‌ها باشند و سلامت دام‌های هترو و همو را در نسل‌های آتی به خطر بیندازند. بیشتر میش‌ها بیش از دو دوره فحلی آلوده نخواهند ماند اما این می‌تواند باعث شود که دوره بره‌زایی طولانی شود.
مسمومیت شبدر شیرین:
چریدنِ گوسفندان در مراتعی که بیش از 30 درصد از گیاهان‌شان را گونه‌های شبدر (با نام علمی Trifolium) تشکیل داده باشد، به ویژه در اوایل فصل رشد این گیاهان، ممکن است نرخ باروری را کاهش دهد. این مشکل در مراتعی که قدمت بیشتری دارند کمتر است.
شرایط عمومی میش:
شرایط میش در هنگام جفت‌گیری به شدت با باروری گله، وضعیت میش در زمان زایمان و بقای بره و مادرش ارتباط دارد. بیش از ۸۵٪ از گله میش‌ها باید در هنگام جفت‌گیری به نمره 3 یا بالاتر از آن از نظر وضعیت جفت‌گیری برسند تا باروری گله به حداکثر برسد.
مجتمع دامپروری افشار ژن در کنار پشتیبانی آنلاین خود و پس از عقد قرارداد با دام‌داران محترم، ضمانت‌نامه‌ای را به مشتریان خود ارائه می‌دهد که طبق آن در صورت وجود هرگونه مشکل ناباروری در دام‌های ماده یا نر، دام‌های جدیدی با همان خصوصیات دام قبلی از نظر سن و وزن به آن‌ها تحویل داده خواهد شد. این پشتیبانی کامل و تضمین سلامت دام‌ها و در صورت هرگونه مشکل احتمالی، تعویض دام با دام سالم دیگر، از جمله نکاتی است که به سلامت دام‌های هترو و همو کمک می‌کند.