تشخیص آبستنی گوسفند به روشهای مختلف
تشخیص آبستنی گوسفند یکی از تکنیکهای مدیریتی در دامداری محسوب میشود. تشخیص آبستنی میش میتواند شما را در تصمیمگیریهای مربوطه از قبیل درصد موفقیت در آبستنی گله، حذف مادههایی که مشکل تولیدمثل دارند، کمک بسیاری کند. همچنین میتواند در ممانعت از کشتار و ذبح میش و مادههای آبستن، خرید دامهای آبستن، راهکارهای ضروری برای آبستن سازی دوباره دامها و سرانجام بالابردن حداکثر بهرهبرداری از بره زدایی و سوددهی گله بسیار تأثیرگذار باشد. چنانچه میشها در ازای خوراک مصرفی موفق به آبستن نشوند موجب ضرر و کاهش سوددهی گله خواهد بود. از اهداف پرورش گوسفندان میتوان به تولیدمثل دامها و بهدنیاآمدن تعداد بالای برهها است. با تشخیص بارداری گوسفند و دانستن علائم آبستن در میشها بهسادگی قادر به نگهداری و مراقبت از آنها هستید تا با زایمان راحت شما صاحب یک بره سالم شوید. بهطورکلی هنوز سالیانه بهدلیل تشخیص ندادن میشها و بزهای آبستن تعداد زیادی از دامها بهصورت محلی ذبح میشوند که بعد از کشتار متوجه آبستن بودن آنها میگردند. بهدلیل نداشتن اطلاعات و آگاهی لازم از آبستن حیوان و با کشتار میش و بزهای باردار موجب ضرر اقتصادی میشوند؛ بنابراین بهتر است با روش تشخیص آبستنی در گوسفندان آشنایی کافی داشته باشید.
روشهای تشخیص آبستنی میش چگونه است؟
برای تشخیص میش آبستن روشهای بسیاری وجود دارد که در ادامه قصد داریم به آنها اشاره کنیم:
روشهای آزمایشگاهی و تعیین سطح هورمونهایی مانند پروژسترون
معمولاً این روش در هنگام 1 ماهگی قابلاستفاده است. ازاینرو ضریب موفقیت را بالا میبرد، زیرا در مدتزمان کوتاهتری میتوانید آبستنی را تشخیص دهید. از سمت دیگر نتایج حاصل شده از این روش بسیار قابلاعتماد است و موجب صرفهجویی در هزینه میشود. از معایب این روش دسترسی محدود به این متد است.
سونوگرافی
در سنین دوماهگی به بعد استفاده از دستگاه سونوگرافی میتواند بیشترین بازده را داشته باشد و نسبت به روش تشخیص آزمایشگاهی دسترسی سادهتری خواهد داشت. از معایب این روش میتوان بهاحتمال خطای بالا در نتایج بهدلیل خطای متخصصان و کاربر یا قدیمی بودن دستگاهها اشاره کرد. در این صورت باید ابتدا قبل از اقدام به استفاده از این روش و انتخاب آن اطلاعات کافی داشته باشید. سونوگرافی برای تشخیص آبستنی در میشها به دو شیوه رکتال (واژنی) و شکمی صورت میگیرد. روش کتال نسبت به روش شکمی نتایج دقیقتری را ارائه میدهد، اما در صورت نبود کاربر متخصص میتواند موجب صدمه به دام آبستن شود.
روش سنتی
برخی از دامداران باتجربه از روش سنتی برای تشخیص آبستنی گوسفند خود استفاده میکنند. این روش در سه ماهگی به بعد با لمس زیر شکم و اطراف پستان از طریق دامدار باتجربه و تورم پستان دام امکانپذیر است. با بررسی قسمت زیرین و اطراف پستان متوجه آبستن بودن یا نبودن دام میشوند. معمولاً گوسفندان باردار از 3 ماهگی به بعد پستان آنها از حالت خشک بودن خارج و کمی متورم میشوند و در 4 ماهگی این تورم کاملاً نمایان است. در ماه آخر آبستنی شکم گوسفند و بز مشخص و متورم است و چند روز مانده به زایمان دام پستانهای آنها متورم و سفت میشود. بهطورکلی تشخیص آبستنی دام پایه و اساس علمی ندارد و دامداران طبق تجربیات خود متوجه میشوند.
تعیین پروژسترون خون
در این روش از کیتهای پروژسترون میتوانید برای تشخیص آبستنی گوسفند استفاده نمایید. در این روش چنانچه لقاح انجام شود جسم زردی که روی تخمدان ایجاد شده است از بین نمیرود و به تولید هورمون پروژسترون ادامه میدهد و میزان پروژسترون خون بالا میرود. در این صورت با خونگیری و از طریق کیتهای تشخیص پروژسترون در آزمایشگاه یک ماه پس از تلقیح به آبستن یا غیر آبستن بودن دام پی میبرید. تعیین پروژسترون خون علاوهبر دقت بالا یک متد گرانقیمت نسبت به دیگر روشها است و زیاد در دسترس نیست.
استفاده از قوچ تیزر
این روش 17 روز بعد از قوچ اندازی یا تلقیح مصنوعی از یک قوچ تیزر که قادر است قوچ وازوکتومی شده باشد یا گوسفند نر که برای ممانعت از جفتگیری کمربند خاصی به کمر آن بسته شده، استفاده کرد. چنانچه میشها تمایلی به فحلی داشته باشند اجازه پرش به قوچ تیزر را میدهند و ما قادر هستیم متوجه آبستن نشدن میش شویم. میشهایی که به قوچها اجازه پرش نمیدهند فحل نیستند و امکان دارد آبستن باشند، البته این نوع تشخیص آبستنی نیاز بهدقت بالایی دارد و بهتر است از این شیوه برای تفکیک میشهای فحل استفاده نمایید.
تشخیص بهموقع آبستنی میش و بز چه فوایدی دارد؟
ازآنجاییکه در هنگام پرورش گوسفند داشتن شیر و گوشت از اهمیت بالایی برخوردار است؛ بنابراین تنها در صورتی به سوددهی میرسید که گله میش شما علاوهبر دادن شیر، زایمانهای موفقی داشته باشند. درصورتیکه گوسفندان برههای شیری سالم به دنیا آورند شما میتوانید با فروش بره شیری یا تغذیه بره شیری آنها را در گله نگهداری کنید تا بتوانید با چاق کردن دامها به فکر فروش و سوددهی بیشتری باشید.
اهمیت شناسایی دام آبستن
ازآنجاییکه امروزه قیمت گوشت دام و خوراک آنها به طور قابل چشمگیری افزایشیافته است؛ بنابراین آبستن نبودن دام میتواند ضرر بسیاری برای دامدار بههمراه داشته باشد. چنانچه دام آبستن نباشد هیچگونه سودی نمیتواند برای دامدار داشته باشد. با متولد شدن بره و پرورش آن در مدتزمان خاصی و در نتیجه بالغ شدن آن دامدار قادر است نسبت به فروش آن و یا نگهداری اقدام کند، در صورت فروش به سود مناسبی برای خود دست پیدا میکند. در صورت آبستن نشدن دام تنها هزینه نگهداری آن به عهده دامدار است و هیچ سودی از آن حاصل نمیشود. در هفتههای ابتدایی تشخیص بارداری گوسفند کمی سخت و پیچیده خواهد بود و بهتر است کمی منتظر بمانید تا علائمی از آبستن بودن در دام مشخص شود. بهتر است برای تعیین آبستنی دام از افراد باتجربه و متخصص کمک بخواهید تا دچار اشتباه نشوید.
زایمان گوسفندان
زایمان گوسفندان به 3 مرحله دستهبندی میشود:
اولین مرحله بره متولد شده و از رحم مادر خارج میگردد.
دومین مرحله شدت انقباضات رحمی از مرحله قبل کمتر است و بقایای خون و جفت و پردههای جنینی از رحم میش خارج میگردد
سرانجام دگرگونیهای رحم در دوران بعد از زایمان بهسبب آمادهشدن رحم برای آبستنی دوباره و تولید بره در فصل بعد انجام میشود.
جهت بررسی تغییرات رحم و برگشت آن بهاندازه طبیعی از سونوگرافی استفاده میگردد و براساس تحقیقات صورتگرفته این روش بهترین گزینه برای کنترل برگشت رحمی و تشخیص آسیبهای وارد شده است.
متراکم شدن رحم و بازگشت آن به کارکرد و سایز طبیعی به عواملی از قبیل انقباضات رحمی، حذف عفونتهای باکتریایی، بازسازی آندومتریوم ارتباط دارد. براساس تحقیقات بر روی اندازهگیری طول و وزن رحم بعد از دوره 10 روزه تعیین شد که برگشت کامل رحمی به مدت 20 تا 25 روز طول میکشد و برحسب نظر تعدادی دیگر بازسازی آندومتر در 30 روز و برگشت کامل رحم به وضعیت پیش از زایمان حدود 35 روز بعد از زایمان صورت میگیرد.
مراحل تشخیص آبستنی گوسفندان
بهطورکلی 1 یا 2 روز پیش از زایمان گوسفند، پستانهای او پر شیر و بزرگتر میشود. رباطها در ناحیه لگن آرامتر میگردد، دم میش نرمتر و ضخیمتر و روی پوست آن قرمزی و تورم دیده میشود. پیش از تولد بره، گوسفند غذا را متوقف میکند، بهمحض دیدن چنین تغییراتی در گوسفند حامله باید آن را به یک اتاق جداگانه انتقال دهید. هنگامیکه گوسفند در محدوده خود شروع به بررسی و راهرفتن در راستای دیوار و خراب کردن آن میکند این به معنای شروع زایمان آن خواهد بود. در هنگام زایمان بهدلیل شل شدن فرج و باز شدن دهانه رحم باکتریهایی وارد آن شده و حالت استریل آن را به هم میزند، اما بعد از زایمان بدن دام اقدام به ترشح موادی به درون رحم میکند که باکتریها و میکروبها را از بین میبرد، بهعلت وجود همین مکانیزم دفاعی فضای رحم دوباره استریل میگردد.
ازآنجاییکه در فصل زمستان تعداد زایش در گوسفندان افزایش مییابد؛ بنابراین دامداران باید تعداد دفعات سرکشی به دامها را بیشتر کنند تا در هنگام زایمان بر سر میشهای خود باشند، بهویژه اگر زایمان اول آنها باشد. بره پس از زایمان نیاز دارد از طریق شیر مادر تغذیه گردد که اصطلاحاً به آن شومه میگویند. برای بازکردن دهان بره تازهمتولدشده باید قسمت بالای فک را از طریق انگشت اشاره آرام فشار داده و سپس به او شومه داده و تنها باید احتیاط کنید که شومه گوسفند زیاد نشود. برخی از دامداران به میزان یک قاشق مرباخوری روغن زرد به خورد بره میدهند که باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری در آنها میگردد. برای ممانعت از زایمان سخت در گوسفندان، آرد را در آب گرم حل میکنند و به خورد آنها میدهند. پس از گذشت یک هفته با تفکیک بره از مادر و کنترل دفعات شیردهی به رشد آن کمک قابلتوجهی میکنید. هر میش بعد از اینکه با قوچ عملیات جفتگیری انجام دهد، دوران حاملگی گوسفند به پایان میرسد.
راهکارهای تشخیص بارداری گوسفندان
بهطورکلی بارداری و زایمان گوسفندان مانند دیگر دامها صورت میگیرد و چوپان 6 هفته پیش از زایمان، بارداری گوسفندان را تشخیص میدهند، البته زایمان زودرس موجب ایجاد مشکلاتی برای بره میشود. زمان جفتگیری گوسفندان تا هنگام زایمان تنها 5 ماه طول میکشد. روشهای مختلفی برای تشخیص آبستنی میش وجود دارد. با پیشرفت تکنولوژی و شیوههای جدید موجب سادهتر شدن تشخیص بارداری شده است که در این بین استفاده از روش سونوگرافی بهسبب تسهیل در امر شناسایی شایع شده است. از دیگر متدهای تشخیص آبستنی در گوسفندان میتوان به معاینه دستی توسط دستگاه رکتوم، رادیوگرافی، لاپاراتومی دیواره شکمی در هفته چهارم و بهکارگیری شیوه Teasing، استفاده از قوچهای وازکتومی، اندازهگیری بعضی از هورمونها از قبیل پروژسترون پس از 20 روز بارداری، نداشتن فحلی دوباره دام اشاره کرد. یکی از مهمترین شیوهها برای تشخیص آبستنی گوسفندان 17 روز پس از قوچ اندازی گله، میشها را زیر نظر قرار بگیرد و درصورتیکه متوجه افزایش جفتگیری در داخل گله شُدید؛ بنابراین در این صورت دفعه قبل بارداری رخ نداده است. در این صورت دامها مجدداً به فحلی برگشتهاند که برنگشتن آنها از بهترین و ارزانترین علائم بارداری محسوب میشود.
در این مقاله سعی شد روشهای تشخیص آبستنی گوسفند را بررسی کنیم. با استفاده از تکنولوژی میتوانید برای تشخیص آبستنی میش از طریق روشهای مختلفی اقدام کنید که در مطالب فوق هرکدام از آنها را بهصورت جداگانه توضیح دادهایم.
شما میتوانید برای ثبت نظرات و پیشنهادهای خود و ارتباط با ما از روش زیر در تماس باشید.