آبله گوسفندی چیست و چه راه‌هایی برای پیشگیری و درمان آن وجود دارد؟
آبله گوسفندی یکی دیگر از بیماری های گوسفندان است که می‌تواند به سرعت در گله پخش شود و گوسفندان زیادی در گله را به این بیماری مبتلا کند. آبله را می‌توان یک بیماری حاد، مزمن و ویروسی دانست که باعث می‌شود ضایعات بسیاری در سرتاسر پوست و بدن گوسفند ایجاد شود. یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند دامداران را با مشکل مواجه کند و از میزان سود آن‌ها بکاهد انواع بیماری های گوسفندان است. آشنایی با بیماری‌های گوناگونی که گوسفندان به آن‌ها دچار می‌شوند و علائم این بیماری‌ها می‌تواند به دام‌دار کمک کند که زودتر متوجه بیماری و شیوع آن در گله شود و با انجام اقدامات لازم نظیر جدا کردن گوسفند بیمار از گله، استفاده از کمک دامپزشک و استفاده از داروهای گوناگون برای پیشگیری و درمان سلامت گله و سود خود را حفظ کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع بیماری گوسفندان پیشنهاد می‌کنیم مطلب بیماری های گوسفندان، انواع و درمان را مطالعه کنید. آبله گوسفندی یکی از بیماری‌هایی است که گوسفندان به آن مبتلا می‌شوند و به دلیل شیوع بالا باعث می‌شود تا دامداران ضرر فراوانی بکنند. شناخته‌ترین راه مقابله با این بیماری استفاده از واکسن آبله است. در این مطلب قصد داریم در خصوص بیماری آبله، علائم، راه‌های انتقال، راه‌های پیشگیری و واکسن آبله نکاتی را با هم مرور کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.
آبله گوسفندی چیست؟
همان‌طور که گفتیم بیماری آبله گوسفندی را می‌توان در میان بیماری‌های شایع در میان دام‌ها مخصوصاً گوسفندان و بزها قرار داد. این بیماری ویروسی از راه تنفس یا پوست منتقل می‌شود و پس از ورود ویروس این بیماری به داخل بدن گوسفند، دام را آلوده و بیمار می‌کند. اولین علامتی که معمولاً پس از بیمار شدن دام می‌توان مشاهده کرد، تاول‌های پوستی است. اگر در این مرحله اقدامات لازم برای درمان انجام نشود بیماری گسترش پیدا می‌کند و تاول‌های بیشتری بر روی بدن دام ظاهر می‌شود. این بیماری در میان گوسفندان همه گیر است اما بره‌ها و گوسفندان مسن بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند. دوره شیوع این بیماری تابستان است و به همین دلیل معمولاً واکسن آبله را در ماه اردیبهشت و خرداد به گوسفندان تزریق می‌کنند.
انتقال بیماری آبله
مهم‌ترین راه انتقال این بیماری از طریق ضایعات پوستی مانند پوسته و جوش‌ها، تنفس، بزاق، مدفوع و ترشحات بینی دام‌های بیمار است. شاید بتوان گفت وجود یک گوسفند بیمار در گله می‌تواند باعث بیمار شدن تعداد زیادی از گوسفندان شود. معمولاً این ویروس از طریق تماس مستقیم انتقال می‌یابد. دام بیمار برای کاهش میزان خارش پوستش، بدن خود را به حیوانات دیگر می‌چسباند و همین امر می‌تواند ویروس را به طور مستقیم به دام‌های دیگر منتقل کند. انتقال ویروس از مادر به جنین نیز یکی دیگر از راه‌های انتقال ویروس آبله گوسفندی است. این ویروس به صورت غیرمستقیم از طریق بستر، خوراک و آب آلوده و همچنین نگهبانان آلوده و انتقال مکانیکی نیز می‌تواند گسترش یابد و دام‌های بیشتری را آلوده کند.
درمان آسان و قطعی آبله گوسفندی با واکسن
علائم بیماری آبله گوسفندی
همان‌طور که گفتیم اولین علائم ابتلا به این بیماری جوش‌ها و التهابات پوستی است که معمولاً ۲ تا ۵ روز پس از آلوده شدن ظاهر شده و سریعاً ملتهب می‌شوند. این جوش‌ها در ابتدا بیشتر در مناطق کم پشم مانند صورت، زیر بغل و پستان مشاهده می‌شوند. با پیشرفت این بیماری ضایعات پوستی در تمام بدن مانند لب، گونه، پوزه، بینی، گوش، پا، ران، شکم، چشم، گردن و پستان ظاهر می‌شود. این بیماری از بیماری های گوسفندان باعث می‌شود تا دام بسیار ضعیف شود و اگر اقدامات درمانی لازم صورت نگیرد، میزان ضعیف شدن دام به حدی می‌رسد که دیگر توان ایستادن را نخواهد داشت. همچنین غشای مخاطی چشم، بینی و لب به حالت مرده در می‌آیند. همچنین گوسفندان مبتلا به آبله بی‌اشتها می‌شوند، میزان تولید شیر آن‌ها شدیداً کاهش می‌یابد. وزن خود را از دست می‌دهند و پشم این دسته از گوسفندان دیگر کیفیت گذشته را ندارد.
واکسن آبله
استفاده از واکسن آبله گوسفندی را می‌توان بهترین راه برای پیشگیری از بروز این بیماری در گله دانست. توجه داشته باشید که استفاده از واکسن برای میش‌های آبستن در ماه آخر بارداری ممنوع است. برای عدم ابتلای گوسفندان به این بیماری از بیماری های گوسفندان لازم است که ۵ سی‌سی از واکسن آبله به صورت زیر جلدی به آن‌ها تزریق شود.
دقت به تاریخ تولید از مهم‌ترین نکاتی است که قبل از تزریق واکسن باید به آن توجه داشت. برای تزریق این واکسن ابتدا باید محتویات شیشه واکسن را با صد میلی‌لیتر آب‌نمک به خوبی مخلوط کرده و ۵ سی‌سی از آن را به دام تزریق کرد.
یکی از راه‌های جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری های گوسفندان در گله داشتن برنامه واکسیناسیون منظم است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص برنامه واکسیناسیون پیشنهاد می‌کنیم مطلب برنامه واکسیناسیون گوسفند نیازمند توجه به چه مواردی است؟ را مطالعه کنید.
تزریق واکسن آبله
بهترین زمان برای تزریق واکسن آبله اردیبهشت و خرداد است. همچنین بهتر است که بره‌ها پس از رسیدن به سه ماهگی و همچنین در یک سالگی واکسن دریافت کنند. توجه داشته باشید که میزان دوز واکسن برای بره‌های سه ماهه ۲٫۵ سی‌سی است.
راه‌های عدم انتقال بیماری به تمام گله
بررسی، مدیریت و واکسیناسیون منظم و اصولی دام‌ها را می‌توان مهم‌ترین و بهترین روش برای جلوگیری از شیوع آبله گوسفندی دانست. تزریق واکسن آبله در زمان مناسب که در بخش قبلی مطلب به آن اشاره شد می‌تواند از بروز مشکلات بسیاری جلوگیری کند. در صورت آلوده شدن گوسفند به بیماری باید دام بیمار را تا ۴۵ روز پس از بهبود کامل از سایر دام‌ها جدا نگه داشت. برای جلوگیری از انتقال بیماری به دام‌های دیگر و ضدعفونی کردن محیط می‌توان از ضدعفونی کننده‌هایی مانند اتر ۲۰ درصد، کلروفرم و فرمالین ۱ درصد و فنل ۲ درصد استفاده کرد. در صورت مشاهده دام بیمار سریعاً با دامپزشک تماس بگیرید تا اقدامات درمانی لازم در اسرع وقت انجام شود و از تلف شدن گوسفند بیمار و انتقال بیماری به سایر دام‌ها جلوگیری شود. به خاطر داشته باشید که در صورت مشاهده علائم بیماری باید دام سریعاً قرنطینه شود.
آشنایی با چند بیماری دیگر مربوط به گوسفندان
در طول این مقاله توضیحات مفصلی در مورد بیماری ویروسی آبله گوسفندی ارائه شد. زمان شیوع آن، راه‌های انتقال، علائم و نشانه‌های این بیماری، راه‌های پیشگیری از انتقال آن، واکسن و درمان آبله و همین‌طور نحوه تزریق واکسن، توضیح داده شد. در ادامه برخی دیگر از بیماری‌های مربوط به دام‌های سبک و به خصوص گوسفند را برای آشنایی بیشتر دامداران ذکر خواهیم کرد.
در جدول ذیل نام چند بیماری شایع در میان گوسفندها به همراه علائم و عوارض بروز آن‌ها را ذکر کرده‌ایم.
| نام بیماری | نشانه‌ها و عوارض آن | |
| ۱ | سیاه زخم | تنفس سریع دام، تشنج، کم شدن اشتهای گوسفند، بروز التهابات پوستی و جوش، کم شدن تولید شیر در میش‌ها، بی‌حالی دام، کم شدن وزن، تب، ادرار خونی، درد شدید، مشاهده خون در شیر میش و سقط جنین در میش‌ها |
| ۲ | آبسه پا | بروز تورم در پا، لنگیدن یا با درد حرکت کردن و افزایش دمای قسمت بالایی سم |
| ۳ | اسیدوز | ضعف عمومی در بدن دام، افزایش پیدا کردن ضربان قلب آن، خواب‌آلودگی، احساس درد شدید در ناحیه شکم، افسردگی و بی‌حالی، کم شدن اشتها و اسهال |
| ۴ | طاعون نشخوارکنندگان | گود رفتن چشم‌ها، بروز دلمه و ترک‌خوردگی روی لب‌ها، مشاهده رگه‌های خون در مدفوع، خواب‌آلودگی، قرمز رنگ شدن مخاط چشم‌ها و دهان گوسفند، استشمام بوی تعفن از دهان دام، متورم شدن بدن، اسهال، نفس کشیدن سریع و صدا دار و سرفه |
| ۵ | سنوروس سربرالیس | از کار افتادگی یا فلج شدن یک سمت از صورت دام، بي‌حال شدن، کم بینایی یا نابینایی، چرخش سر، تشنج، چرخیدن دام به دور خود، کم شدن اشتها و ناتوانی در حفظ تعادل بدن |
| ۶ | انگل قزل قورت | مشاهده کردن خون در مدفوع دام، کم شدن وزن، مختل شدن تنفس، اسهال، ضعف عمومی در بدن و شکننده شدن پشم‌ها |
| ۷ | زبان آبی | ریختن غیر طبیعی پشم‌ها، تب، تجمع خون در پوزه، لب و گوش‌ها، استفراغ، افزایش ترشحات بینی، لنگیدن، افزایش بزاق دهان، متورم شدن زبان و لب و به سختی نفس کشیدن |
| ۸ | اکتیما | کم شدن وزن، تب، ایجاد زخم روی دهان، ایجاد زخم روی قسمت بالایی سم، پستان و سایر نقاط بدن |
| ۹ | تب برفکی | ترشح زیاد بزاق، کم شدن تولید شیر در میش‌ها، بی‌اشتهایی، لنگیدن، بروز جوش‌های چرکی، کم شدن وزن، تب شدید، افسردگی و سقط جنین در میش |
| ۱۰ | برنام | بروز حرکات تشنجی در ستون فقرات، ناتوانی در حفظ تعادل بدن و ورم کردن چشم‌ها |
*جدول آشنایی با برخی از بیماری‌های مربوط به گوسفند و عوارض و نشانه‌های آن‌ها
دامداران محترم باید توجه داشته باشند که در صورت بروز هر گونه از این عوارض و نشانه‌ها بلافاصله باید اقدام به قرنطینه گوسفند یا گوسفندان بیمار کرده و با دامپزشک نیز مشورت نمایند. برای آشنایی بیشتر با دیگر بیماری‌های شایع در بین دام‌های سبک و به خصوص گوسفندان شما می‌توانید مقاله شایع‌ترین بیماری گوسفند ها؛ بخوانید و بدانید – بخش اول و مقاله شایع‌ترین بیماری گوسفندها ؛ بیماری های دام را بشناسید – بخش دوم را مطالعه بفرمایید.
در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب بیماری کمبود مس در گوسفندان چه اثراتی را به همراه خواهد داشت؟ را مطالعه کنید.
در ضمن مجتمع دامپروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ همو ، قوچ هترو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا ، میش دوقلوزا و افشار برولا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.