اسیدوز گوسفندان یا بیماری اسیدوز شکمبه‌ای یکی دیگر از انواع بیماری های گوسفندان است که معمولاً به دلیل مصرف بی رویه و بیش از حد دانه‌ها و غلات به وجود می‌آید و در صورت عدم توجه و انجام اقدامات لازم می‌تواند باعث شود تا گوسفند به بیماری‌های دیگری مبتلا و یا در حالت وخیم‌تر تلف شود. پرورش گوسفندان نیاز به توجه و دقت بسیار دارد زیرا در صورت بروز انواع بیماری های گوسفندان در گله، به میزان رشد و تولیدات دام‌ها صدمه وارد می‌شود و حتی ممکن است در گله تلفات رخ دهد. بروز بیماری‌های گوناگون و تلفات در گله می‌تواند به دام‌دار ضرر اقتصادی سنگینی وارد کند و به همین دلیل دام‌داران باید در خصوص انواع بیماری های گوسفندان و راه‌های پیشگیری و درمان آن‌ها اطلاعاتی داشته باشند. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص برخی از بیماری های شایع در گوسفندان مطلب بیماری های گوسفندان، انواع و درمان را مطالعه کنید. یکی از بیماری‌هایی که گوسفندان به آن مبتلا می‌شوند بیماری اسیدوز است. در این مطلب قصد داریم در خصوص بیماری اسیدوز گوسفندان ، نشانه‌ها، عوامل ابتلا و راه‌های درمان مطالبی را با هم مرور کنیم. با مجتمع دام‌پروری افشار ژن همراه باشید.

بیماری اسیدوز گوسفندان چیست؟

بیماری اسیدوز در دام‌های کوچک مانند گوسفند را می‌توان یک اختلال تغذیه‌ای دانست. موجودات زنده به خوردن غذا نیاز دارند و پس از جذب مواد مغذی از خوراکی‌ها، مواد زائد به صورت ادرار و مدفوع دفع می‌شود. کلیه‌ها وظیفه دفع اسیدها و تنظیم کردن میزان مایعات بدن را دارند. همچنین ریه‌ها تعادل اسیدها و بازها را حفظ می‌کنند. زمانی که میزان اسید بدن افزایش یابد مشکلاتی به وجود می‌آید. بیماری اسیدوز معمولاً به دلیل مصرف بیش از حد خوراکی‌های غنی از کربوهیدرات مانند دانه‌ها و غلات در گوسفندانی که به خوردن این خوراکی‌ها عادت ندارند رخ می‌دهد. این کربوهیدرات‌ها توسط باکتری‌های شکمبه تخمیر می‌شوند و اسید تولید می‌کنند. حبس شدن این اسید باعث می‌شود که رشد میکروب‌هایی که فیبر را تخمیر می‌کنند، کند شود. زمانی که تعداد این میکروب‌ها و باکتری‌ها کم شود قابلیت هضم فیبر کاهش پیدا می‌کند. در این حالت گوسفندان به دل درد دچار می‌شوند و بی اشتها، بی حال و خواب آلود می‌شوند.

این بیماری پیش زمینه بروز بیماری‌هایی مانند آنتروتوکسمی، اسهال و لنگش است. به همین دلیل باید در صورت مشاهده این بیماری اقدامات درمانی را سریعاً آغاز کرد تا شاهد تلف شدن دام‌ها در اثر ابتلا به اسیدوز گوسفندان و سایر بیماری‌هایی که در پی دارد نباشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص بیماری آنتروتوکسمی پیشنهاد می‌کنیم که مطلب بیماری آنتروتوکسمی و نکاتی در خصوص واکسن آنتروتوکسمی را مطالعه کنید.

خوراندن داروهای ضد اسیدوز و به حرکت در آوردن گوسفندان برای تخلیه گازهای تولید شده در فرایند تخمیر از راه‌هایی است که می‌تواند در درمان این بیماری نقش داشته باشد.

دلایل ابتلا به اسیدوز

تغییر ناگهانی رژیم غذایی و افزایش میزان کربوهیدرات در جیره غذایی را می‌توان مهم‌ترین دلیل ابتلا گوسفندان به بیماری‌ اسیدوز دانست. در برخی مواقع احتمال بروز بیماری‌ اسیدوز افزایش می‌یابد. از این مواقع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

زمان ورود بره‌ها به آغل باعث تغییر جیره غذایی آن‌ها می‌شود. در این دوره اگر بره‌ها بیش از حد از دانه‌ها و غلات بخورند به اسیدوز مبتلا خواهند شد.

چرای بره‌ها در مراتع جو یکی دیگر از مواقعی است که می‌تواند میزان بروز بیماری اسیدوز و سایر بیماری های گوسفندان در آن‌ها را افزایش دهد. بره‌ها در هنگام چرا در مراتع جو ممکن است بیش از حد از جو تغذیه کنند.

دامی که به انبار غله برود و به میزان زیاد از غلات و دانه‌های آنجا تغذیه کند نیز ممکن است به اسیدوز گوسفندان مبتلا شود.

گوسفندان پیر و بالغی که به صورت ناگهانی چراگاه‌شان را عوض می‌کنند و از مراتع فقیر به مراتع سرسبز و برداشت نشده برده می‌شوند نیز ممکن است به دلیل خوردن بیش از حد غلات و دانه‌ها به بیماری اسیدوز گوسفندان مبتلا شوند.

علائم بیماری اسیدوز‌ دام‌های کوچک

این بیماری نیز مانند بیماری های گوسفندان دیگر، نشانه‌ها و علائمی دارد که از شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• بی اشتهایی شدید
• افسردگی
• بی حالی و خواب آلودگی
• درد شدید در شکم (به صورتی که گوسفند از شدت درد به شکم خود لگد می‌زند)
• اسهال همراه با موکوس
• افزایش ضربان قلب
• ضعف عمومی بدن

پیشگیری از ابتلا گوسفندان

مهم‌ترین کاری که دام‌داران برای پیشگیری از بروز اسیدوز گوسفندان در گله باید انجام دهند دقت به میزان مصرف دانه‌ها و غلات در گله است. تغذیه دام با دانه‌ها و غلات در بازه‌های زمانی مشخص و میزان مناسب از راه‌هایی است که می‌توان با کمک آن از بروز این بیماری در گله جلوگیری کرد. گام بعدی برای پیشگیری از بروز اسیدوز در گله، شناسایی مراتع و چراگاه‌های مورد استفاده است. باید مطمئن شد که در مرتع علوفه مرغوب و مناسب و آب کافی وجود دارد و همچنین غلات زیادی در چراگاه وجود نداشته باشد.

عدم تغییر ناگهانی جیره، ساخت آخور بزرگ و انجام واکسیناسیون قبل از شروع پرواربندی از دیگر راه‌هایی است که می‌تواند از بروز این بیماری در گله جلوگیری کند.

وجود سنگ نمک در کنار خوراک دام نیز یکی دیگر از مواردی است که باید حتماً به آن توجه شود. یکی از خواص وجود سنگ نمک، افزایش میزان ترشح بزاق است. بزاق نقش بسیار مهمی در کنترل میزان اسیدی شدن شکمبه دارد و به همین دلیل می‌تواند از بروز اسیدوز در گوسفندان جلوگیری کند.

یکی از دلایل وجود ترکیب علوفه و کنستانتره در جیره غذایی گوسفندان نیز کاهش احتمال بروز اسیدوز است.

درمان بیماری اسیدوز

در صورت مشاهده اسیدوز گوسفندان باید به دام‌پزشک اطلاع داد. دام‌پزشکان معمولاً با روش‌های گوناگون سعی در درمان این بیماری دارند. تزریق ویتامین B به درون سیاهرگ در کنار خوراندن محلول جوش‌شیرین سرد شده در آب سرد یکی از روش‌های درمان گوسفندان بیمار است. جوش شیرین یا بی کربنات سدیم خاصیتی قلیایی دارد که می‌تواند در تنظیم PH و کاهش اسیدیته شکمبه نقش داشته باشد.

یکی دیگر از مشکلاتی که گوسفندان مبتلا به اسیدوز با آن مواجه می‌شوند نفخ شدید است. در این موارد خوراندن روغن بادام، روغن پارافین و یا روفن آفتاب‌گردان می‌تواند برای رفع نفخ مفید باشد.

تزریق سرم قندی نمکی به میزان نیم لیتر در داخل سیاهرگ برای جبران آب از دست داده بدن دام از دیگر راه‌هایی است که دام‌پزشکان برای جلوگیری از تلف شدن و درمان دام از آن‌ها استفاده می‌کنند. دلیل این امر هم اسهال شدید دام‌های مبتلا به اسیدوز گوسفندان است و همین امر باعث می‌شود که بدن این جانوران آب زیادی را از دست بدهد. ادرار کردن گوسفندان نشانه بازگشت میزان آب بدن آن‌ها به سطح مناسب است.

همچنین وادار کردن دام‌ها به تحرک می‌تواند باعث تخلیه گازهای موجود در شکمبه گوسفند شود و میزان درد و التهاب دام را کاهش دهد.

توضیحاتی در مورد دیگر بیماری‌های دام سبک و گوسفند

در این مطلب اطلاعات مفصلی را در مورد بیماری اسیدوز در گوسفندان و دام‌های سبک توضیح دادیم. مواردی مانند چیستی این بیماری، دلایل بروز آن در گوسفندان، علائم و نشانه‌های اسیدوز، راه‌های پیشگیری از آن و نحوه درمان بیماری اسیدوز، بیان شد.

در ادامه سعی داریم به معرفی و توضیح چند بیماری شایع دیگر در بین گوسفندان پرداخته و به اختصار نشانه‌ها و علائم مربوط به آن‌ها را ذکر کنیم. در جدول ذیل علاوه بر بیماری اسیدوز به چندین بیماری دیگر نیز پرداخته شده است.

	نام بیماری	نشانه‌ها و عوارض آن
۱	اسیدوز	ضعف عمومی در بدن دام، خواب‌آلودگی و بی‌حال شدن، افزایش پیدا کردن ضربان قلب، بی‌اشتها شدن، شکم درد شدید تا حدی که دام به شکم خود لگد بزند و اسهال
۲	آگالاکسی	بی‌حال شدن دام، کم شدن تولید شیر در میش‌ها، متورم شدن پستان میش‌ها، تب، کم شدن اشتها، خارج شدن ترشحاتی چسبناک از پستان میش‌ها، کم شدن وزن و متورم شدن چشم و قرنیه
۳	نفخ	بروز تنگی نفس، بی‌اشتها شدن، در آوردن زبان از دهان، باد کردن تهیگاه گوسفند، بی‌اشتها شدن، تولید صدا در شکم و ریختن بزاق از دهان
۴	کتوز	لرزش سر، نابینایی، برخورد با موانع و اجسام، ناتوانی در حفظ تعادل بدن، تشنج کردن، افزایش تعداد دفعات ادرار و مدفوع، لرزیدن گوش و گردن، کم شدن تولید شیر در میش‌ها، نگه داشتن سر به یک طرف و عقب ماندن از گله
۵	تب شیر	ضعف عمومی بدن، فلج زایمان شدن در میش‌ها، تجمع ترشحات در ناحیه بینی گوسفند، به سختی راه رفتن و لنگیدن دام و قرار دادن سر روی زمین
۶	کمبود مس	عدم تعادل و هماهنگی میان عضلات در زمان راه رفتن، خارج شدن پشم‌ها از حالت مجعد و صاف شدن آن‌ها، متورم شدن مفصل‌ها، تعادل نداشتن بدن، لنگیدن و ضخیم و بی‌رنگ شدن پشم‌ها
۷	اسکرپی	مالیدن بدن به سطوح، اجسام و دیوارها، ایجاد خراش روی بدن، کم شدن وزن، نداشتن تعادل، از بین رفتن صدا، نابینایی، استفراغ، ریزش غیر طبیعی پشم‌ها، هماهنگ نبودن عضلات بدن، به سختی بلعیدن غذا و سوراخ شدن پوست بدن
۸	لمفادنیت کازئوس	کم شدن اشتها، تجمع ترشحات چرکی در بینی و چشم دام، کاهش پیدا کردن وزن، تنگی نفس، افت کیفیت پشم و کاهش تولید آن و متورم شدن گره‌های لنفاوی
۹	انگل جرب	مالش پوست بدن به اجسام، دیوارها و سطوح، کم شدن اشتها، آسیب دیدن پوست به دلیل مالیدن آن به سطوح مختلف و دیوارها، کم شدن وزن و ریختن غیر طبیعی پشم‌ها
۱۰	سیاه زخم	تشنج، تنفس سریع، کم شدن میزان تولید شیر، مشاهده خون در شیر، بی‌حال شدن دام، تب، درد شدید، ادرار خونی و سقط جنین

*جدول بیماری‌های گوسفندان و برخی از عوارض و نشانه‌های آن‌ها

دامداران محترم باید توجه داشته باشند که در صورت مشاهده هر کدام موارد ذکر شده باید بلافاصله با دامپزشک مشورت کرده و اقدامات مربوط به قرنطینه و درمان را آغاز نمایند.

در صورتی که خواندن این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب برنامه واکسیناسیون گوسفند نیازمند توجه به چه مواردی است؟ را مطالعه کنید.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.