مشاغل دامپروری و شرح آن‌ها
مشاغل دامپروری متفاوت اما از یک رشته هستند. پرورش دام و شغل دامداری هر دو زیر رشته‌های کشاورزی محسوب می‌شوند. رواج پیدا کردن کشاورزی و دامپروری موجب پیشرفت علوم زراعت و پرورش دام شده است که در طول قرن بیستم به عنوان علم پرورش دام و رشته‌های مربوط به آن شناخته می‌شوند که در بسیاری از دانشگاه‌ها و کالج‌ها تدریس شده و در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته‌است.
به‌طور کلی وقتی از مشاغل صحبت به میان می‌آید، باید به بخش‌های مختلف کاری در این زمینه پرداخت و مواردی را که در موضوع مشتقات شغلی قرار می‌گیرد را بیان نمود. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم تا نگاهی اجمالی و مختصر به موضوع مشاغل دامپروری داشته باشیم.
مشاغل وابسته به دامپروری را به طور کلی به 2 دسته می‌توان تقسیم نمود:
- مشاغل با وابستگی مستقیم
- مشاغل با وابستگی غیرمستقیم
این دسته‌بندی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم مشاغلی که به واسطه کارکرد یک دامپروری به جریان می‌افتند را به صورت واضح و متناسب با ارتباط آن‌ها با این کار طبقه‌بندی کنیم.
در ادامه به معرفی هر یک از این موارد خواهیم پرداخت. با افشار ژن همراه باشید.
مشاغل دامپروری با وابستگی مستقیم
دراین بخش از دسته‌بندی مشاغل، می‌توانیم به مشاغلی که به طور مستقیم با دامپروری سروکار دارند بپردازیم. برای آغاز باید به یک سوال پاسخ مشخص دهیم. دلیل اصلی راه‌اندازی دامپروری چیست؟
واضح‌ترین پاسخی که می توانیم به این پرسش بدهیم این است که « هدف از راه‌اندازی دامپروری، بهره‌مندی از محصولات دامی است.» این پاسخ برای مشخص کردن مشاغل مربوطه بسیار راه‌گشا است. با شناخت محصولات دامی، می‌توانیم بر اساس این پاسخ، اطلاعات بسیار مناسبی را طبقه‌بندی و ارائه نماییم.
محصولات دامی
با توجه به تجربیات به دست‌آمده از دامپروری، اساساً شغل دامداری و دامپروری شغلی تولیدی است. یعنی مستقیماً در چرخه تولید دخالت دارد. از این رو باید کشاورزی و دامپروری را اصلی‌ترین پایه‌های تولید یک کشور دانست.
در این بخش قصد داریم به معرفی محصولات دامی بپردازیم. بر اساس یک بررسی ساده می‌دانیم محصولات دامی به‌طور کلی به موارد زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- شیر
- گوشت گرم
- پشم
این محصولات متناسب با نوع دام پرورشی، در اولویت‌های مختلفی قرار می‌گیرند. از طذفی محصولات دیگری هم هستند که به عنوان محصولات جانبی می‌توان آن‌ها را در نظر گرفت، مانند چرم و کود.
زیرا چرم از پوست دام کشتارشونده به‌دست می‌آید و کود به‌طور کلی محصولی متعارف از قابل تصور از دامپروری‌ها است. یکی از دلایلی که می‌توان کشاورزی و دامپروری را با هم به خانواده دانست همین وابستگی‌های مستقیم است. دامپروری نیاز کشاورزی را تأمین کرده و کشاورزی نیز نیاز دامپروری را مرتفع می‌نماید.
اگر بخواهیم محصولات را بر اساس نوع دام پرورشی دسته‌بندی نماییم، جدول زیر شکل می‌گیرد:
| ردیف | نوع محصول | نوع دام |
| 1 | شیر | دام شیری (گوسفند و گاو) |
| 2 | گوشت گرم | دام گوشتی (گوسفند و گاو) |
| 3 | پشم | دام پشمی (گوسفند) |
همچنین می‌توانیم موارد چرم و کود را نیز اضافه نماییم:
| ردیف | نوع محصولات فرعی | نوع دام |
| 1 | چرم | پوست دام گوشتی (گوسفند و گاو) |
| 2 | کود | هر نوع دامی |
به این ترتیب می‌توانیم محصولات دامپروری را به این شکل شناسایی نماییم.
خدمات مورد نیاز دامپروری
دسته‌بندی دیگری که باید مدنظر قرار دهیم، این است که برای احداث و راه‌اندازی یک دامپروری چه نوع خدماتی را باید به خدمت بگیریم، تا بتوانیم چرخ دامپروری را به صورت منطقی و سلامت بچرخانیم. این نوع مشاغل نیز بخشی از مشاغل وابسته به دامپروری با وابستگی مستقیم هستند. در زیر به بخش‌هایی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
این خدمات شامل:
- تیم ارائه خدمات نگه‌داری (نگهبان، تیمارگر، کارگر)
- جیره‌نویس
- دامپزشک
- مدیر محصول دامپروری
- مدیر مراتع
- کاردان فنی اموز تغذیه دامی
- متخصص حفاظت و نگه‌داری منابع آبی
- مسئول کنترل و دفع آفات
- مسئول توزیع
- انباردار علوفه
- مسئول خرید علوفه و موادغذایی لازم
لیست بالا اشاره کوچکی به مشاغل وابسته به دامداری است که به طور مستقیم جزئی از مشاغل دامپروری محسوب می‌شوند. این موقعیت شغلی فارغ از نوع دام پرورشی و محصول دامپروری است. زیرا در هر حالتی خدماتی که در بالا ذکر شد برای هر نوع دامپروری مورد نیاز است.
دسته‌بندی محصول‌محور دامپروری
بر اساس این دسته‌بندی اکنون می‌توانیم مشاغلی که به طور مستقیم با دامپروری در ارتباط هستند را شناسایی نماییم. جدول زیر یک بررسی اولیه از این مشاغل است:
| ردیف | نوع محصول | مشاغل وابسته |
| 1 | شیر | شرکت‌های تولیدی محصولات لبنی |
| 2 | گوشت گرم | کشتارگاه‌ها |
| 3 | پشم | کارخانجات ریسندگی و تولید نخ و در نهایت صنعت نساجی و پوشاک |
| 4 | پوست | کارخانجات تولید چرم |
| 5 | کود | کارخانجات فراوری کننده کود حیوانی |
پس مشاغل قید شده در جدول بالا به طور کاملاً مستقیم با شغل دامداری و دامپروری ارتباط دارند.
به این معنی که کارخانجات تولید محصولات لبنی مانند شیر پاستوریزه، پنیر، کره، ماست، دوغ و … مشتریان اصلی دامپروری‌هایی هستند که دام شیری پرورش می‌دهند. همچنین کشتارگاه‌ها مشتریان اصلی دامپروری‌های با دام گوشتی هستند.
هر کدام از این دو مجموعه که نام بردیم (کارخانه تولید لبنیات و کشتارگاه) خود دارای مشاغل و سمت‌های متفاوتی هستند که همگی به نوعی جزئی از مشاغل دامپروری با وابستگی غیرمستقیم محسوب می‌شوند. اما اگر بخواهیم از این منظر به موضوع نگاه کنیم، آنگاه با حجم بسیار زیادی از انواع مشاغل مواجه خواهیم شد که همگی بر اساس وجود شغل دامداری و دامپروری دایر شده‌اند. اما در این مقاله قصد نداریم به این موضوع از این منظر بنگریم و تنها قصد داریم به مشاغلی که در اولین مرحله با دامپروری مرتبط هستند بپردازیم.
مشاغل با وابستگی غیرمستقیم
در این بخش به بررسی ساده‌ای از مشاغلی که به‌طور مستقیم دارای وابستگی به دامپروری نیستند، اما در بسیاری از موارد در حواشی و یا فعالیت‌های فرعی دامپروری حضور دارند اشاره می‌کنیم.
منظور از مشاغل با وابستگی غیرمستقیم، مشاغلی هستند که در حیطه خدمات با دامپروری مرتبط هستند. مشاغلی که اگر قصد داشته باشید تا یک دامپروری راه‌اندازی کنید، باید ردیف شغلی و خدماتی مربوط به این نوع مشاغل را حتماً مد نظر قرار دهید.
مشاغلی مانند:
- حمل‌ونقل (نیروی انسانی، دام، علوفه، تجهیزات و …)
- مکانیک تجهیزات و ماشین‌آلات
- متخصص آزمایشگاه برای سنجش سلامت محصولات دامی
این مشاغل را می‌توان در هر دو زمینه کشاورزی و دامپروری نام برد. در حقیقت، در هر دو رشته نوع فعالیت چندان متفاوت نیست، اما متناسب با اینکه با دام و یا گیاه مواجه هستیم، سمت و عنوان شغلی قطعاً متفاوت است.
همانطور که گفته شد صنایع غذایی عمده (لبنیات و تولید گوشت گرم)، نساجی، پوشاک و کشاورزی به طور مستقیم با صنعت دامپروری متصل شده‌اند و اگر این صنعت حیاتی نباشد، هیچ‌یک از این موارد یاد شده امکان ادامه فعالیت نخواهند داشت.
به‌طور کلی در این مقاله به مشاغلی پرداختیم که در عرصه کشاورزی و دامپروری حضور دارند و مورد نیاز هستند. مشاغل دامپروری از نظر عنوان با مشاغل کشاورزی متفاوت هستند، اما اساساً وظایف خدماتی یا امور حمایتی و نگه‌داری در یک رده شغلی فعالیت می‌نمایند. شغل دامداری و کشاورزی از پرمسئولیت‌ترین مشاغل بحساب می‌آیند و در عین حال چرخ تولید هر کشوری بر این دو رکن اصلی بنا شده است. همانطور که گفته شد، صنایع بسیاری به این دو فعالیت وابستگی مستقیم و یا غیرمستقیم دارند که هرکدام به تنهایی زمینه‌ای گسترده برای تحقیق و بررسی هستند.
