از روش های نگهداری علوفه به صورت صحیح چه می‌دانید؟

روش های نگهداری علوفه چند نوع هستند که برای نگهداری صحیح از علوفه که اصلی‌ترین بخش تغذیه دام ها است، از آن‌ها استفاده می‌شود. پرورش گوسفند شاید در ابتدا کاری بسیار ساده به نظر آید اما ریزه‌کاری‌هایی دارد که در صورت عدم توجه به آن‌ها می‌تواند دام‌دار را با مشکلات بسیاری مواجه کند. این مشکلات باعث می‌شود دام‌دار نه تنها از این کار سود نبرد بلکه حتی ممکن است با ضررهای هنگفتی مواجه شود. دام‌داران برای کاهش هزینه‌های پرورش گوسفند معمولاً در فصل برداشت علوفه به میزان موردنیاز خود علوفه تهیه و آن را انبار می‌کنند اما در صورتی که این انبار کردن به روش درست، صحیح و اصولی انجام نشود علوفه فاسد می‌شوند و دیگر نمی‌توان از آن‌ها در هنگام نیاز استفاده کند. به همین دلیل مطالعاتی در خصوص کارهایی که برای نگهداری صحیح علوفه باید انجام داد صورت گرفته تا راه‌ها و روش‌هایی مناسب برای سیلو کردن و انبار کردن آن‌ها وجود داشته باشد. در این مقاله سعی می‌کنیم اطلاعات مفید و کاربردی در خصوص سیلو و انبار کردن علوفه و نگهداری صحیح از آن‌ها را ارائه کنیم. با مجتمع دام‌پروری افشار ژن همراه باشید.

روش های نگهداری علوفه

علوفه‌ها از مواردی مانند شبدر، برگ چغندر، ذرت علوفه‌ای، یونجه و برگ گیاهان متفاوت که مناسب کار پرورش گوسفند است تهیه می‌شوند. در بافت گیاهی انواع علوفه مواد غذایی وجود دارد که می‌تواند باعث شود تا محیطی مناسب برای رشد میکروب‌ها و قارچ‌ها به وجود آید. به طور کلی علوفه‌ها را به دو دسته علوفه مرطوب و علوفه خشک تقسیم می‌کنند که هر کدام از آن‌ها را باید به شیوه‌ای متفاوت نگهداری کرد. به عنوان مثال باید بگوییم که علوفه‌هایی مانند شبدر و یونجه را باید ابتدا خشک و سپس ذخیره کرد در حالی که برخی دیگر از علوفه‌ها مانند ذرت را باید به صورت تر نگهداری کرد. به خاطر داشته باشید که تهیه علوفه را باید با توجه به جیره غذایی دام و مقدار مورد نیاز تهیه و انبار کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص برنامه غذایی دام پیشنهاد می‌کنیم مطلب جیره غذایی گوسفند را مطالعه کنید.

علوفه مرطوب

رطوبت یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند سرعت فساد و کپک‌زدگی علوفه را بالا برد. زمانی که قصد داریم علوفه مرطوب را انبار کنیم بیش از پیش با مشکل فاسد شدن علوفه مواجه خواهیم بود. به همین دلیل برای این‌که با مشکل تغذیه دام در هنگام پرورش گوسفند مواجه نشویم باید در سیلوها و محیطی که قرار است علوفه انبار شود حالت اسیدی یا قلیایی ایجاد کنیم.

۱- محیط اسیدی برای نگهداری علوفه

برای این‌که بتوان یک محیط اسیدی مناسب برای نگهداری علوفه جهت پرورش گوسفند ایجاد کرد می‌توان از اسید‌های خوراکی استفاده کرد. البته با توجه به قیمت بالای این اسیدها، دام‌داران برای این کار به فکر استفاده از میکروب‌های مفید افتاده‌اند. برخی از این میکروب‌ها را می‌توان در محیط‌هایی که مواد قندی در آن وجود دارد و فاقد هوا است پرورش داد. این میکروب‌ها در محیط‌های بدون هوا پس از رشد کافی می‌توانند بر میکروب‌ها و قارچ‌های مضر غلبه کنند و نگذارند تا علوفه‌ها فاسد شوند و یا کپک بزنند. برای این کار نیاز است که مراحل زیر را انجام داد.

رطوبت علوفه

برای ذخیره کردن علوفه برای تغذیه دام به روش ایجاد محیط اسیدی نیاز است تا رطوبت علوفه‌ها را به حالت مناسب برسانیم. رطوبت مناسب برای ذخیره علوفه‌تر بین ۶۵ تا ۷۰ درصد است. رطوبت بیش از این میزان می‌تواند باعث شود تا محیط بیش‌ از حد اسیدی شود و مشکلات ایجاد کند و همچنین اگر رطوبت کمتر از ۵۰ درصد باشد علوفه خشک شده و محیط اسیدی نیز ایجاد نمی‌شود. برای کاهش میزان رطوبت معمولاً به علوفه، کاه خشک اضافه می‌کنند. ساده‌ترین روش برای تخمین میزان رطوبت علوفه فشردن یک مشت از آن‌ها است. اگر در هنگام فشردن علوفه در دست، آب از دست چکه کرد، علوفه بیش از اندازه خیس است و می‌توان گفت که میزان رطوبت آن از ۷۰ درصد بیشتر است. همچنین اگر دست خیس نشد به این معنی است که رطوبت آن کمتر از حد مناسب و زیر ۵۰ درصد است. اگر با فشردن آن تنها دست خیس شد و آب از مشت خارج نشود به این معنی است که رطوبت در حد مطلوب قرار دارد.

مواد قندی

در برخی علوفه‌ها مانند ذرت علوفه‌ای، تفاله تر چغندر قند، برگ چغندر و موارد مشابه به طور طبیعی مواد قندی و کربوهیدرات‌ها به میزان لازم برای تولید محیط اسیدی وجود دارد. برخی دیگر از علوفه‌ها مانند شبدر، یونجه، تفاله مرکبات و تفاله گوجه فرنگی مواد قندی به میزان کافی وجود ندارد به همین دلیل باید به میزان قند آن‌ها افزود. برای این کار می‌توان از ملاس، آرد جو و سایر مواد قندی مناسب به میزان لازم استفاده کرد. معمولاً برای رساندن قند این مواد به میزان مناسب به ازای هر ده کیلوگرم علوفه به آن‌ها ۵۰۰ گرم ملاس یا ۳۰۰ گرم آرد جو اضافه می‌کنند و آن‌ها را با علوفه به خوبی مخلوط می‌کنند.

خارج کردن هوا

همان‌طور که گفتیم برای تولید اسید نیاز است که هوا از محل نگهداری خارج شود. به همین دلیل معمولاً از اجسام سنگین مانند غلتک، چرخ تراکتور و یا چرخ وسایل نقلیه دیگر، علوفه را پرس می‌کنند و فشرده می‌کنند تا هوای ما بین آن‌ها خارج شود و پس از آن با استفاده از نایلون جلوی ورود هوا را می‌گیرند. برخی دام‌داری‌ها مجهز به سیلوهای کوچک سنتی هستند. این سیلو‌ها را می‌توان با کشیدن نایلون‌های عریض مسدود کرد و سپس روی نایلون را با استفاده از خاک یا اجسام سنگین پوشاند تا هوا نتواند به داخل سیلو نفوذ کند. یکی دیگر از راه‌های ذخیره‌سازی علوفه بدون وارد شدن هوا، استفاده از محفظه‌هایی مانند بشکه‌های بزرگ است که در صورت بسته شدن در آن‌ها هوا نمی‌تواند به درون آن‌ها نفوذ کند.

از مهم‌ترین نکاتی که در ساخت سیلو برای این روش نگهداری باید به آن توجه کرد این است که باید سیلو به گونه‌ای ساخته شود تا موش و سایر جوندگان نتوانند با حفر سوراخ به داخل آن‌ها وارد شوند. این جانوران علاوه بر این‌که مقداری از علوفه را می‌خورند باعث می‌شوند تا هوا وارد سیلو شود و علوفه فاسد شوند و یا کپک بزنند.

همچنین باید توجه داشت که محل سیلو به گونه‌ای باشد که در هنگام بارندگی آب در آنجا جمع نشود. ورود رطوبت به سیلو می‌تواند موجب فاسد شدن علوفه شود و دام‌دار برای تغذیه دام به مشکل برخورد کند.

مصرف علوفه موجود در سیلوی اسیدی

همان‌طور که گفتیم روش نگهداری در سیلوی اسیدی یکی از بهترین روش های نگهداری علوفه برای تغذیه دام و پرورش گوسفند است. برای استفاده از این علوفه تنها کافی است که بخش کوچکی از نایلون را از روی علوفه کنار بزنیم و میزان لازم از آن را برداریم و استفاده کنیم. البته توجه داشته باشید که پس از برداشتن نایلون از روی سیلو و ورود هوا باید به صورت روزانه و به عمق ۱۵ سانتی‌متر از علوفه را مصرف کرد تا با مشکل کپک‌زدگی و فساد مواجه نشویم.

توجه داشته باشید که اگر در سیلوهای اسیدی باز نشود، علوفه موجود در آن‌ها برای چند ماه سالم می‌ماند و می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. البته اگر به دلیل جمع شدن آب باران در کنار سیلو، سوراخ شدن نایلون و یا موارد دیگر آب باران و یا هوا وارد سیلو شود علوفه به سرعت فاسد می‌شوند و ظرف چند روز به علوفه‌ای غیرقابل استفاده تبدیل خواهند شد.

مصرف علوفه‌ای که در سیلوهای اسیدی نگهداری می‌شود برای تغذیه دام‌ هایی مانند گوسفند و بز هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و حتی می‌توان گفت که برای آن‌ها خوش خوراک‌تر است. مصرف این علوفه در جیره‌هایی که برای پرواربندی در نظر گرفته شده می‌تواند باعث شود تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود. معمولاً به میزان ۴۰ درصد ماده خشک مصرفی گوسفندان می‌تواند توسط این علوفه تأمین شود.

۲- محیط قلیایی برای نگهداری علوفه

یکی دیگر از روش های نگهداری علوفه ، نگهداری آن‌ها در محیط‌های قلیایی است. محیط‌های قلیایی از رشد میکروب‌ها مضر جلوگیری می‌کنند. البته باید توجه داشته باشید که اسیدی کردن محیط روشی بهتر است زیرا باعث می‌شود که علوفه خوش خوراک‌تر بمانند اما در برخی موارد با توجه به نوع علوفه که قند موردنیاز را ندارند به ناچار باید از این روش استفاده کرد. برای این کار از مواد شیمیایی قلیایی استفاده می‌کنند تا محیط و علوفه‌ها را قلیایی کنند. مهم‌ترین ماده‌ای که برای این روش مورداستفاده قرار می‌گیرد کود اوره است. این کود به دلیل داشتن اوره و همچنین آزاد کردن آمونیاک درون سیلو گزینه‌ای بسیار مناسب و کار آمد است. توجه داشته باشید که برای پرورش گوسفند و همچنین تغذیه دام نباید از هر ماده شیمیایی قلیایی استفاده کرد. برخی مواد شیمیایی مانند سود سوز آور و یا آمونیاک می‌توانند باعث مسمومیت و تلف شدن دام‌ها شوند. برای قلیایی کردن محیط باید به نکات زیر توجه کرد:

رطوبت مناسب

میزان رطوبت در روش های نگهداری علوفه اسیدی و قلیایی مشابه است. میزان رطوبت مناسب علوفه برای استفاده از این روش ۶۰ تا ۷۰ درصد است. برای ایجاد این میزان رطوبت و سنجیدن آن از همان روشی که در ایجاد محیط اسیدی استفاده شد، استفاده می‌کنند و تست میزان رطوبت نیز به همان روش انجام می‌شود.

افزودن اوره

در این روش از روش های نگهداری علوفه برای تغذیه دام باید به ازای هر ۱۰۰ کیلوگرم علوفه، ۲ کیلوگرم اوره استفاده کرد تا برای علوفه‌ای مناسب برای پرورش گوسفند داشته باشیم. برای افزودن اوره به علوفه باید هر یک کیلوگرم اوره را با دو کیلوگرم آب مخلوط کرد و بر روی علوفه‌ای با میزان رطوبت مناسب پاشید. برای پاشیدن محلول به دست آمده باید از آب‌پاش یا سم‌پاش تمیز استفاده کرد.

خارج کردن هوا

در روش قلیایی که یکی از روش های نگهداری علوفه است، نیاز نیست مانند روش اسیدی با استفاده از اجسام سنگین علوفه را فشرده کرد و هوای موجود در آن‌ها را خارج کرد. برای این کار می‌توان از غلتک‌های سبک دستی و یا حتی فشار پای کارگران استفاده کرد و پس از این مرحله آن‌ها را در سیلوهایی مناسب انبار کرد و روی آن را به خوبی پوشاند.

مصرف علوفه موجود در سیلوی قلیایی

علوفه موجود در سیلوی قلیایی به ۲۰ روز زمان برای فراوری شدن نیاز دارد و پس از سپری شدن این مدت‌زمان می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. البته باید توجه داشت که برای استفاده از این علوفه باید آن‌ها را به مدت ۳ ساعت در معرض هوای آزاد قرار داد تا بوی تند آمونیاک آن‌ها کاهش یابد. معمولاً دام‌ها به مرور به خوردن آن عادت می‌کنند و نمی‌توان به یک‌باره آن‌ها را به استفاده از آن عادت داد. به طور میانگین دام‌ها به ۱۰ روز زمان برای عادت کردن به این علوفه نیاز دارند و باید به مرور میزان مخلوط کردن این علوفه با سایر غذاها را تا حد مناسب افزایش داد تا به آن عادت کنند. توجه داشته باشید که زمانی که از علوفه‌های قلیایی برای تغذیه دام و پرورش گوسفند استفاده می‌کنید باید مواد قندی مناسب و آب کافی در اختیار نیز در اختیار داشته باشید.

علوفه خشک

نگهداری از علوفه خشک یکی از ساده‌ترین روش های نگهداری علوفه را دارد. برای نگهداری از این علوفه نیاز به داشتن سیلو، انبار یا فضایی بسیار خاص ندارید و تنها کافی است آن‌ها را از عواملی مانند تابش مستقیم نور خورشید، ریزش باران، رطوبت زیاد و باد شدید دور نگه دارید. به همین دلیل بیشتر دام‌داران این علوفه را بسته‌بندی می‌کنند و در یک سرپناه امن انبار می‌کنند تا در زمان نیاز برای تغذیه دام و پرورش گوسفند از آن استفاده کنند. برخی از دام‌داران به دلیل فضای کم بخشی از این علوفه را در فضای باز نگهداری می‌کنند البته باید توجه داشت که این علوفه را باید با ارتفاع زیاد روی هم چید و با استفاده از یک یا دو لایه پلاستیک مناسب آن‌ها را از قرار گرفتن در معرض بارش باران و وزش باد حفظ کرد. البته این نوع علوفه برای مدت زیادی دوام نمی‌آورند و باید به مرور از آن‌ها استفاده کرد.

رطوبت

میزان رطوبت مناسب برای علوفه خشک حداکثر ۲۰ درصد است. هر چند انبار کردن علوفه فاقد آب بسیار راحت‌تر و نگهداری از آن‌ها آسان‌تر است. مرطوب نبودن علوفه و فضای انبار باعث می‌شود که احتمال کپک زدن و فاسد شدن علوفه‌ها به میزان بسیار زیادی کاهش یابد. باید بدانید که دام‌هایی که از علوفه‌های کپک زده می‌خورند بیمار خواهند شد.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب دامداری صنعتی چیست و در خصوص آن چه می‌دانید؟ را مطالعه کنید.