جیره غذایی گوسفند رابطه مستقیم با دلایل پرورش آن دارد. تهیه جیره غذایی و به طور کلی برطرف کردن نیازهای خوراک گوسفندان بخش اعظم هزینه‌های نگهداری گوسفندان را شامل می‌شود. به همین دلیل استفاده از جیره غذایی گوسفندان مناسب که بتواند نیازهای آن‌ها به مواد مغذی را برطرف کند و قیمت مناسبی نیز داشته باشد یکی از مواردی است که می‌تواند سود کار پرورش گوسفند را افزایش دهد. در این مطلب قصد داریم در خصوص جیره غذایی برای گوسفندان پرواری و داشتی نکاتی را بیان کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.

گوسفندان را به دلایل متفاوتی پرورش می‌دهند. معمولاً هدف از پرورش گوسفندان ، استفاده از شیر، گوشت و پشمی است که می‌توان از آن‌ها به دست آورد.

به مقدار مشخصی از خوراک که در طی روز به دام می‌دهند جیره غذایی می‌گویند. با استفاده از روش جیره غذایی می‌شود زمان لازم برای افزایش وزن گوسفندان و رشد آنان را سریع‌تر کرد، خطر مرگ و میر و احتمال ابتلا به بیماری‌ها را پایین آورد و میزان باروری و شیردهی را بالا برد. گوسفندان به یک رژیم غذایی متشکل از چربی، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و آب نیاز دارند. جیره غذایی سالم باید شرایط زیر را داشته باشد.

• مقرون‌به‌صرفه باشد
• بتواند احتیاجات دام را به خوبی برآورده کند
• منابعی که برای جیره موردنیاز است به‌راحتی قابل تهیه باشد
• برای دام خوش‌خوراک باشد و قابلیت هضم بالایی داشته باشد
• اختلالات متابولیکی و بیماری‌های گوارشی برای دام به وجود نیاورد

بیشتر گله‌داران از دو روش برای پرورش گوسفندان خود استفاده می‌کنند. این روش بنا به دلایلی مانند محل و شرایط زندگی، شرایط اقتصادی، بازار خریدوفروش و میزان سرمایه فرد تعیین می‌شود.

روش اول، پرورش برای پرواربندی: این روش بیشتر برای پرورش گوسفندان در کوتاه‌مدت و به منظور تولید گوشت به کار می‌آید.

روش دوم، پرورش داشتی: از این روش برای تولید پشم، گوشت، تولید و تکثیر بره استفاده می‌شود.

در این مطلب قصد داریم به مبحث جیره‌بندی غذایی گوسفندان برای پرورش گوسفندان داشتی بپردازیم.

جیره غذایی گوسفند داشتی

همان‌طور که در بالا اشاره شد در روش داشتی، هدف از پرورش گوسفندان تولید شیر، پشم، گوشت و مهم‌تر از همه تولید و تکثیر بره است. جیره غذایی گوسفندان داشتی را می‌توان به دو دسته جیره غذایی میش (ماده) و قوچ (نر) تقسیم کرد. این تقسیم‌بندی بر اساس جنسیت گوسفندان انجام ‌شده زیرا با جیره‌بندی مناسب برای هر جنسیت می‌توان میزان سود را بالا برد.

۱. جیره غذایی میش

میش‌ها را تا پایان بهره‌وری اقتصادی در گله نگه می‌دارند، این بهره‌وری معمولاً ۴ یا ۵ شکم زایش است. بعد از هر زایمان می‌توان با توجه به شرایط، با فروش بره‌ها در مدت کمی به سود رسید و یا با نگه‌داری از آن‌ها بر تعداد گوسفندان گله افزود و به سرمایه‌گذاری بیشتر و بلندمدت فکر کرد. از مهم‌ترین روش‌های پایین آوردن هزینه پرورش میش داشتی، می‌توان استفاده از مراتع، زمین‌های کشاورزی و مناطق مناسب برای چرای گوسفندان را توصیه کرد تا با استفاده از آن‌ها چند ماه به علوفه رایگان دسترسی داشت. دسترسی رایگان به علوفه به معنای پرداخت هزینه کمتر برای تهیه خوراک گوسفندان است و این موضوع سود بیشتری را برای دام‌دار به همراه خواهد داشت.

جیره غذایی میش را می‌توان به ۵ مرحله تقسیم کرد: 

۱. زمان نگهداری

مرحله نگهداری از زمان خشک شروع می‌شود و تا فصل جفت‌گیری ادامه پیدا می‌کند. در این مدت‌زمان ۴ ماهه جیره غذایی گوسفند باید به‌گونه‌ای باشد که وزن آن‌ها ثابت بماند، پس در این مدت‌زمان نیازی به استفاده از مواد پرانرژی نیست و با استفاده از ارزان‌ترین اقلام خوراکی یعنی علوفه و کاه و با استفاده از مکمل‌های لازم می‌توان زمان این مرحله را به‌خوبی سپری کرد.

۲. زمان جفت‌گیری و فلاشینگ

راهکارهایی که به افزایش میزان تخمک اندازی و در نتیجه به افزایش میزان بره‌زایی منجر می‌شود، در اصطلاح فلاشینگ نام دارد.

این دوره زمانی از پرورش گوسفندان اهمیت بسیار زیادی دارد و باید توجه بیشتری به جیره غذایی گوسفند داشت. میش‌ها را باید حداقل ۲ هفته قبل از زمان قوچ‌اندازی تا سه هفته بعد از آن، با جیره غذایی مناسب تغذیه کرد. جیره مناسب برای یک میش ۶۰ کیلوگرمی، باید حداقل از ۱۵۰ گرم پروتئین خام و ¾ مگا کالری بر کیلوگرم، انرژی قابل متابولیسم باشد. استفاده از کنستانتره میش داشتی، مهم‌ترین راه تأمین انرژی مذکور برای میش و افزایش تخمک اندازی است.

۳. مراحل ابتدایی آبستنی

سومین مرحله جیره غذایی گوسفندان، مراحل ابتدایی آبستنی است. در طول مدت ۱۵ هفته‌ای این دوره بهتر است خوراکی، شبیه دوره نگهداری به میش داده شود. ثابت بودن وزن در این مدت مهم است. سلول تخم می‌تواند با تغذیه زیاد از بین برود، پس به تغذیه دام مخصوصاً در دو هفته اول توجه باید داشت البته این نکته قابل ذکر است که کیفیت و کمیت مواد غذایی هم نباید از حد مشخصی پایین‌تر بیاید. در این دوره، غذادهی میش‌های جوان و بالغ باید از هم جدا باشد. میش‌های جوان (اولین آبستنی) به میزان بیشتری غذا احتیاج دارند، زیرا این میش‌ها هنوز در حال رشد هستند و نیازهای مراحل آبستنی نیز بر احتیاجات غذایی که برای رشد نیاز دارند افزوده خواهد شد.

۴. مرحله آخر آبستن

آخرین هفته‌های آبستنی و در حدود یک ماه آخر احتیاجات میش بالا می‌رود. ۴ تا ۶ هفته آخر آبستنی را مرحله آخر آبستنی می‌گویند و جنین در این زمان رشد بالاتری دارد و میش به غذای بیشتری احتیاج پیدا خواهد کرد. در نتیجه در این مرحله حساسیت نسبت به خوراک میش‌ها باید بسیار بالا باشد. جیره غذایی گوسفندان در این زمان بهتر است از علوفه مرغوب و با کیفیت بالا باشد و باید از ۲۵۰ تا ۴۵۰ گرم کنستانتره در این جیره غذایی استفاده کرد. تعادل کلسیم و استفاده از مواد معدنی و مخصوصاً سلنیوم در این دوره بسیار مهم است. به یاد داشته باشید که در این دوره جیره غذایی باید در حد تعادل و مناسب باشد. این رژیم نباید حاوی مقادیر بالایی از انرژی باشد زیرا سبب چاقی دام و در پی آن دچار سخت‌زایی می‌شود، از طرفی کمبود انرژی در رژیم غذایی باعث می‌شود بیماری‌هایی همچون مسمومیت آبستنی به سراغ دام بیاید.

۵. مرحله شیردهی

این مرحله زمانی است که میش‌ها به غذا بیشتر از هر زمان دیگری نیاز دارند و در زمان شیردهی میزان نیاز به غذا، آب، انرژی و پروتئین دریافتی میش افزایش می‌یابد. این افزایش برای انرژی در حدود ۳۰ درصد و برای پروتئین در حدود ۵۰ درصد است. برای پرورش گوسفندان بهتر است در دو ماه پس از زایمان که احتیاجات دام افزایش می‌یابد، مکمل‌ها و ویتامین‌های موردنیاز و آب به میزان کافی در دسترس دام باشد.

2. جیره غذایی قوچ

جیره غذایی قوچ از دو مرحله تشکیل‌شده است، این دو مرحله شامل جیره در فصل جفت‌گیری و جیره قوچ در فصول دیگر است.

۱. فصل جفت‌گیری

جیره غذایی گوسفند در این مرحله از علوفه مرغوب و موادی با ارزش غذایی و انرژی بالا تشکیل‌شده است. البته این نکته را مد نظر داشته باشید که این جیره غذایی موجب چاقی بیش از حد قوچ نشود. تغذیه مناسب قوچ در این زمان می‌تواند در سلامت بره‌ها و میزان باروری نقش مؤثری ایفا کند.

۲. فصل غیر جفت‌گیری

جیره غذایی قوچ‌ها در فصل غیر جفت‌گیری از ارزان‌ترین (علوفه و کاه) اقلام خوراکی تشکیل می‌شود. بسیاری از دامداران پس از فصل جفت‌گیری تعداد بسیاری از قوچ‌های خود را می‌فروشند، بدین‌صورت از پرداخت هزینه‌های اضافی برای پرورش گوسفندان نر یا قوچ در فصل غیر جفت‌گیری جلوگیری می‌کنند.

جیره غذایی گوسفندان پرواری

باید بدانید هدف از پرورش گوسفند به صورت پرواربندی افزایش وزن بره‌ها و رساندن آن‌ها به وزن مناسب برای فروش به منظور کسب سود است. به همین دلیل جیره غذایی گوسفند پرواری باید به گونه‌ای باشد که نه تنها روند افزایش وزن خوبی داشته باشند، بلکه احتیاجات غذایی آن‌ها نیز به طور کامل برطرف شود و هزینه تهیه جیره غذایی گوسفندان هم بسیار بالا نباشد تا دامدار بتواند سود مناسبی کسب کند. جیره متعادل را می‌توان بهترین جیره برای گوسفندان پرواری دانست. این جیره باید حاوی مقادیر مناسبی ماده خشک، انرژی، پروتئین و مواد مغذی باشد. در دوران پرواربندی با توجه به وزن بره، نژاد و سن دام، بره‌ها به صورت روزانه نیاز به ۱۳۰۰ تا ۱۶۰۰ گرم خوراک و جیره دارند. جیره غذایی بره‌های پرواری را به دو دسته ماه اول و دوم و ماه سوم می‌توان تقسیم کرد.

۱- ماه اول و دوم

ماه اول و دوم پرواربندی این جیره از ترکیب مناسب کنسانتره و علوفه تشکیل می‌شود. در این ماه‌ها بره‌ها با سرعت رشد می‌کنند و از ضریب تبدیل مناسب غذا به گوشت برخوردار هستند.

۲- ماه سوم

در ماه سوم با توجه به افزایش میزان جیره به ۱۶۰۰ گرم در روز میزان کنسانتره موجود در جیره افزایش می‌یابد. توجه داشته باشید که برای عدم بروز هر گونه مشکل گوارشی، تغییرات جیره باید به آرامی و طی یک هفته تا ده روز انجام شود.

به خاطر داشته باشید که پس از پایان دوران پرواربندی مناسب نسبت تبدیل جیره غذایی به وزن کاهش می‌یابد و این کار باعث می‌شود که پرواربندی سود مناسبی نداشته باشد. به همین دلیل باید در پایان این دوران برای فروش گوسفندان پرواری اقدامات لازم را انجام داد. با توجه به سن و نژاد دام معمولاً دوران پرواربندی از ۸۰ تا ۱۲۰ روز است.

همچنین باید بدانید که علوفه‌های سبز حاوی حجم بسیار زیادی فیبر و انرژی اندکی هستند و به همین دلیل نمی‌توان از آن‌ها به عنوان جیره غذایی مناسب برای گوسفندان پرواری نام برد. گوسفندان پرواری نیاز به انرژی بالایی برای افزایش وزن دارند و به همین دلیل میزان کنسانتره موجود در جیره غذایی آن‌ها از گوسفندان داشتی بیشتر است.

اگر مطالعه این مطلب برایتان مفید بوده است می‌توانید مقاله اصلاح نژادی را نیز مطالعه کنید.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.