بیماری های دام و انسان کدامند؟ آیا می‌دانید برخی بیماری های مشترک میان انسان‌ها و حیوانات وجود دارد؟ آیا می‌دانید که برخی از این بیماری‌ها بسیار خطرناک هستند؟ این بیماری‌ها حتی گاهی از حیوانات اهلی به انسان منقل می‌شوند. نکته‌ای که در خصوص بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوانات باید بدانید این است که این بیماری‌ها تنها از حیوانات وحشی به انسان‌ها منتقل نمی‌شود و برخی از بیماری های گوسفندان ، گاو‌ها و بزها نیز می‌تواند به انسان‌ها سرایت کند. به همین دلیل بهتر است در خصوص این بیماری‌ها و راه‌های جلوگیری از انتقال آن‌ها اطلاعاتی کسب کنید تا بتوان گامی در حفظ سلامت خود و جامعه برداشت. همچنین پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع بیماری های گوسفندان مطلب بیماری های گوسفندان، انواع و درمان را مطالعه کنید. در این مطلب قصد داریم در خصوص بیماری های دام و انسان و همچنین راه‌های جلوگیری از انتقال آن مطالبی را با هم مرور کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.

انواع بیماری های دام و انسان

همان‌طور که گفتیم برخی بیماری های دام و انسان مشترک هستند. مهم‌ترین و رایج‌ترین بیماری های مشترک میان انسان و دامها عبارت‌اند از:

۱- تب مالت

تب مالت که به آن بروسلوز نیز گفته می‌شود یکی از بیماری های شایع و مشترک میان انسان و دام است. این بیماری را می‌توان در میان بیماری های گوسفندان ، بزها، گاو، شتر و گاومیش قرار داد که از طریق مصرف شیر آلوده و فراورده‌های درست شده از این شیر مانند پنیر، خامه، سرشیر و بستنی به انسان منتقل می‌شود.
از رایج‌ترین علائم این بیماری تب و لیزر، عرق کردن زیاد، سردرد، درد مفاصل، درد کمر، بی اشتهایی، کاهش وزن، یبوست و سرفه خشک است. یک تا سه هفته پس از مصرف شیر آلوده علائم این بیماری خود را نشان می‌دهند اما در حالت‌هایی خاص ممکن است تا دو ماه نیز این بیماری نهفته باشد.
برای عدم ابتلا به این بیماری لازم است شیر را قبل از مصرف به خوبی جوشاند یا در فرایند پاستوریزه کردن قرار داد تا میکروب‌های موجود در آن از بین بروند.

۲- کیست هیداتیک

از دیگر بیماری های دام و انسان کیست هیداتیک است. باید توجه داشته باشید که این بیماری در دنیا شایع است و شیوع نسبتا گسترده‌ای دارد. کرم این بیماری در روده سگ‌‌ها زندگی می‌کند و تخم‌های این انگلها که با مدفوع سگ دفع می‌شوند عامل اصلی ابتلا به این بیماری از بیماری های مشترک میان انسان و دام است. انسان‌ها و دام‌ها مانند گوسفند، بز و شتر با خوردن سبزیجات و مواد آلوده به تخم انگل بیماری می‌شوند.
راه درمان این بیماری جراحی است. البته با رعایت نکات ساده مانند ضدعفونی کردن کامل و صحیح سبزیجات، مبازره با سگ‌های ولگرد و شستن دست‌ها با آب و صابون پس از تماس با حیوانات از مبتلا شدن به آن جلوگیری کرد.

۳- تب کریمه کنگو

از دیگر بیماری های دام و انسان که می‌توان آن را در میان بیماری های گوسفندان و سایر دام‌ها نیز قرار داد، تب خونریزی دهنده کریمه کونگو یا CCHF است. این بیماری اولین بار در سال ۱۹۹۴ در شبه جزیره کریمه در اوکراین فعلی که آن زمان بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود دیده شد. در آن سال ۲۰۰ نفر در این کشور به این بیماری مبتلا شدند.
این بیماری از طریق گزش کنه آلوده، تماس مستقیم با لاشه، گوشت، خون، ترشحات و بافت‌های دام آلوده، تماس با ترشحات، خون و تنفس افراد مبتلا و همچنین تنفس دام‌های آلوده منتقل می‌شود. به خاطر داشته باشید که به دلیل نوع انتقال تمام افراد جامعه در معرض ابتلا به این بیماری که از بیماری های مشترک میان انسان و دام است، قرار دارند. البته برخی افراد مانند دامداران، دام‌پزشکان، قصابان، کارکنان کشتارگاه‌ها، پزشکان، پرستاران، افراد کادر درمانی و کارمندان رستوران‌ها و کبابی‌ها بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
دوره نهفتگی این بیماری ۳ تا ۹ روز است که پس از آن با علائمی نظیر تب ناگهانی، بدن درد، کوفتگی، ضعف، سردرد، درد شدید عضلانی، بی اشتهایی، درد پشت حدقه چشم، ترس از نور، استفراغ، دل درد، گلو درد و تغییرات خلقی مانند بی‌قراری و افسردگی خود را نشان می‌دهد و پس از بروز علائم اولیه، خونریزی شروع می‌شود.
با توجه به این که این بیماری از بیماری های دام و انسان است، باید در هنگام مواجهه با دام‌ها توجه بیشتری کرد. برای جلوگیری از مبتلا شدن به این بیماری باید از تماس با بدن، ترشحات و خون دام خودداری کرد. همچنین نباید با دست کنه‌ها را بر روی بدن دام‌ها له کرد. از دیگر راه‌های عدم ابتلا به این بیماری که در میان بیماری های گوسفندان نیز قرار دارد تهیه گوشت از محل‌های معتبر، نگهداری گوشت تازه به مدت ۲۴ ساعت در یخچال و اجتناب از خوردن جگر خام است. برای مصرف جگر، قلب و کلیه بهتر است آن‌ها به مدت ۴۸ ساعت در یخچال نگهداری شوند و سپس برای مصرف آماده شوند.

۴- سیاه زخم

سیاه زخم یا شاربن یکی دیگر از بیماری های دام و انسان است. این بیماری عفونی بیشتر در نشخوارکنندگان دیده می‌شود و به سه صورت تنفسی، گوارشی و جلدی بروز پیدا می‌کند.
این بیماری از طریق تماس با خراش‌ها و زخم‌های باز پوست دام آلوده، تنفس اسپورهای زنده و مصرف بافت آلوده حیوانات تلف شده به دلیل ابتلا به این بیماری منتقل می شود.
برای جلوگیری از انتقال این بیماری باید در برخورد با دام‌هایی که علائم این بیماری را دارند، احتیاط بیشتری به خرج داد. همچنین باید لاشه دام‌های مشکوک را سوزاند و یا در گودالی عمیق گذاشت و روی آن را با آهک پوشاند تا لاشه به خوبی مدفون شود تا از بتوان از انتقال بیماری جلوگیری کرد.
بیماری های مشترک انسان و حیوان
انسان‌ها به جز دام‌ها، بیماری های مشترک با برخی حیوانات دیگر نیز دارند. از این بیماری‌ها که در ایران نیز شایع است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- بیماری سالک

بیماری لیشمانیوز پوستی که به آن سالک میز گفته می‌شود یکی از مهم‌ترین بیماری های مشترک میان انسان و حیوان است. مبتلایان به این بیماری با مشکل ایجاد زخم‌ بر روی نقاط مختلف بدن مخصوصا دست‌ها و پاها مواجه می‌شوند. درمان طولانی مدت که گاهی مواقع به یک سال می‌رسد و همچنین باقی ماندن دائمی اثرات زخم‌ها از مواردی است که می‌تواند فرد بیمار را اذیت کند.
این بیماری از پشه خاکی فلبوتوموس به انسان انتقال می‌یابد. رنگ این پشه زرد کم‌رنگ یا همان خاکی است. این پشه‌ها در تمام طول سال فعالیت می‌کنند اما عمده فعالیت آن‌ها از ماه اردیبهشت شروع می‌شود و تا شهریور ادامه پیدا می‌کند. همچنین باید بدانید که بیشترین فعالیت این پشه‌ها در ساعات ابتدایی غروب آفتاب است. دلیل این که این بیماری بیشتر در دست‌ها، پاها و صورت دیده می‌شود که در حقیقت می‌توان گفت که نقاط بدون پوشش بدن هدف گزش پشه خاکی قرار می‌گیرند.
زمانی که پشه از مخزن‌های آلوده مانند موش و سگ تغذیه می‌کند انگل این بیماری وارد بدن این پشه می‌شود و باعث آلوده شدن آن می‌شود. زمانی که این پشه انسان را بگزد، انسان بیماری خواهد شد. معمولا چند ماه طول می‌کشد تا این بیماری بروز پیدا کند. به همین دلیل است که با این که اکثر گزش‌ها این پشه در اردیبهشت تا شهریور است اما زخم‌های این بیماری معمولا در پاییز و گاهی هم زمستان ظهور پیدا می‌کنند.
دوران نهفتگی که تمام شود، بر آمدگی قرمز و کوچکی در محل گزش پشه به وجود می‌آید. این برآمدگی در ابتدا درد ندارد، با اندکی خارش همراه است و بر اثر فشار محو نمی‌شود. با گذشت زمان این برآمدگی بزرگ‌تر می‌شود در نهایت به صورت یک زخم در می‌آید.
برای پیش‌گیری از انتقال این بیماری از بیماری های مشترک میان انسان و حیوان باید در خصوص جمع‌آوری مستمر زباله، دفع فضولات و کودهای حیوانی، ترمیم شکاف‌ها و درزهای دیوار در مناطق مسکونی، تخریب و تسطیح اماکن مخروبه و جلوگیری از انباشته شدن نخالههای ساختمانی دقت کافی داشت. همچنین با استفاده از پشه‌بند، کرم‌های دور کننده حشرات و پوشیدن لباس‌های پوشیده در هنگام خواب می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد.

۲- هاری

از دیگر بیماری های مشترک عفونی میان انسان و حیوان، بیماری عفونی حاد آنسفالیت است. این بیماری کشنده مخصوص گوشت‌خواران اهلی و وحشی است و سایر حیوانات و انسان‌ها از طریق گزیدگی به آن مبتلا می‌شوند. معمولا این بیماری زمانی منتقل می‌شود که فرد توسط حیوان بیمار و هار گاز گرفته شود. همچنین این بیماری می‌تواند از طریق کشیدن پنجه آغشته با بزاق حاوی ویروس و زخم شدن پوست نیز منتقل شود. دوره کمون این بیماری ۱۵ روز تا ۳ ماه است و پس از آن فرد بیماری علائم بیماری را بروز می‌دهد. این بیماری بسیار کشنده است و زمانی که علائم بالینی در فرد مشاهده شود، دیگر درمان‌پذیر نیست و بیمار خواهد مرد.
برای مقابله با این بیماری باید زخم‌ها را به خوبی ضدعفونی کرد. همچنین انجام واکسیناسیون علیه این بیماری راه دیگری است که می‌توان با آن مقابله کرد.
در این مطلب با بخشی از بیماری های دام و انسان آشنا شدید. البته باید بدانید که تعداد این بیماری‌ های مشترک از موارد مطرح شده در این مطلب بیشتر است که در مطالب دیگر به آن‌ها خواهیم پرداخت.
در صورتی که مطالعه این مقاله برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مقاله برنامه واکسیناسیون گوسفند نیازمند توجه به چه مواردی است؟ را مطالعه کنید.