برولا نژادی از گوسفند است که زیر مجموعه نژاد مرینو بوده و ویژگی اصلی آن دارا بودن ژن چند قلوزایی و دو قلوزایی است. در ایران گوسفند چندقلوزا به گوسفند هترو و گوسفند همو معروف است. عامل اصلی دو قلو و چند قلوزایی این گونه از گوسفند، داشتن ژنی به نام FecB (فِ کِ ب) است. در ایران و در شهر زنجان گوسفندان به همراه گوسفند نژاد افشاری با یکدیگر ترکیب ژنی پیدا کرده‌اند و یک گوسفند اصلاح نژاد شده ایرانیِ چند قلوزا حاصل شده است. به این نژاد حاصل شده اسامی مختلفی نسبت داده شده است. همو یا هموزیگوت، هترو یا هتروزیگوت، برولا و افشار برولا از جمله این اسامی هستند. همان طور که اشاره شد باید گفت که هر کدام از این اسامی به هر گوسفندی نسبت داده شود در واقع به قابلیت دو قلوزایی یا چند قلوزایی آن گوسفند اشاره می‌کند.

تاریخچه نژاد مرینو

طبق اسناد و شواهد موجود تاریخچه پیدایش این نژاد از گوسفند به حدود هشت‌صد سال قبل یعنی قرن دوازدهم میلادی بازمی‌گردد. پرورش گسترده این نوع از گوسفندان برای اولین بار در جنوب غربی کشور اسپانیای امروزی و در منطقه‌ای به نام «اکستادامادورا» به وقوع پیوست. بعد از گذشت مدت زمانی در حدود 200 سال نگه‌داریِ این نژاد در سرتاسر کشور اسپانیا گسترش پیدا کرد؛ به گونه‌ای که به باور برخی از تاریخدان‌ها رشد اقتصادی و رونق تجاری این کشور در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم میلادی را ناشی از رواج پرورش نژاد مرینو می‌دانند.

با توجه به این اتفاق توجه دیگر کشورها نیز به این نژاد جلب شده و شروع به وارد کردن این گوسفندان کردند. یکی از این کشورها نیوزیلند بود که امروزه نیز قطب پرورش دام و به خصوص پرورش گوسفند در جهان است. در قرن هجدهم میلادی (حدوداً 200 سال قبل) اصلاحات و پالایش نژادی روی گوسفندانِ وارد شده از کشور اسپانیا انجام گرفت.

پیدایش گونه برولا

در سال 1958 (بیش از 60 سال پیش) در منطقه برولا در جنوب نیو ولزِ کشور استرالیا دو نفر با نام‌های دیک سیلار و جک سیلار موفق شدند اولین نمونه از زایش چند قلوزایی این گونه را ثبت کنند. این اتفاق با چهار قلوزایی یک گوسفند همراه بود. یک سال بعد نیز 6 بره توسط یک میش به دنیا آورده شدند که موفقیتی بزرگ‌تر برای دیک و جک سیلار بود.

6 سال بعد یعنی در سال 1965 (بیش از 50 سال قبل) پرورش این گونه از گوسفندان در کشور استرالیا رواج زیادی پیدا کرد و گوسفندان هترو یا همو که قابلیت دو قلوزایی و چند قلوزایی را داشتند، به دامی محبوب در بین دام‌داران این کشور مبدل شدند.

در کشور نیوزلند به عنوان مهم‌ترین مرکز دام‌پروری و پرورش گوسفند در جهان، مطالعات فراوانی روی نژاد مرینو و گونه چند قلوزای آن صورت گرفته است و اولین نقشه‌برداری ژنتیکی از گوسفند نیز در این کشور و روی گونه برولا انجام شده است. در این مطالعات و نقشه‌برداری‌ها مشخص شده است که این ژن روی کروموزوم شماره 6 این گوسفندان قرار دارد.

تاریخچه نژاد برولا در ایران

تاریخچه این نژاد در ایران

 سال 1384 در دانشگاه زنجان و در قالب یک پروژه تحقیقاتی طرح انتقال ژن چند قلوزایی (ف ک ب) از گوسفند برولامرینو به گوسفند افشاری آغاز شد و محققان و اساتید این دانشگاه توانستند این پروژه را با موفقیت به انجام برسانند.

از جمله ویژگی‌های مهمی که در گوسفندان نژاد افشاری وجود دارد سرعت رشد بالا و مقدار تولید گوشتِ مطلوبِ این نژاد است. چنین ویژگی‌هایی باعث شده است نژاد افشاری یکی از مهم‌ترین نژاد گوسفندان در ایران باشد که پرورش گسترده‌ای در سطح کشور دارد. گوسفند افشاری در مقایسه با دیگر نژادهای گوسفند ایرانی نژاد مطلوب‌تری برای نگه‌داری است به خصوص که تولید گوشت آن نسبت به دیگر گونه‌ها بیشتر است ولی با در نظر گرفتن این مورد نیز باز هم این نژاد می‌توانست با اصلاح نژادی‌ای که روی ‌آن انجام می‌گیرد بازدهی بهتری داشته باشد. مسئله‌ای که انجام اصلاحات نژادی روی نژاد افشاری را ضروری جلوه می‌داد تبدیل بخشی از خوراک و انرژی دریافتی این گوسفندان به چربی بود. از آنجایی که چربی‌ها ارزش غذایی و اقتصادی کمتری نسبت به گوشت دارند، محققان دانشگاه زنجان سعی کردند که با اصلاح این مورد میزان تولید گوشت گوسفندان افشاری را بهبود داده و در نسل‌های بعدی بره‌هایی را پرورش دهند که ژن‌های مطلوب‌تری داشته باشند.

یکی دیگر از ضرورت‌های ایجاد گونه برولا از نژاد مرینو در ایران و ترکیب کردن آن با نژاد افشاری این مورد بود که نژاد افشاری از لحاظ صرفه اقتصادی در موضوع فروش بره‌ها نیز به نژادی مطلوب تبدیل شود. برای توضیح بیشتر این موضوع باید بیان کرد که عموماً صرفه اقتصادی یک دام‌دار از پرورش گوسفند، در فروش پشم، شیر و بره است. از آنجایی که شیر میش‌ها بعد از زایمان صرف تغذیه بره یا بره‌ها می‌شود و بعد از رشد بره‌ها نیز مقدار شیر آن‌قدری نیست که صرفه جمع‌آوری و فروش داشته باشد؛ دام‌دار این امکان درآمدزایی را از دست می‌دهد. راه دیگر درآمدزایی از پرورش گوسفندان فروش پشم آن‌ها است ولی به با توجه به این‌که میزان تولید پشم در گوسفندان افشاری اندک بوده و همچنین قیمت پشم این نژاد پایین است، این راهکار درآمدزایی نیز صرفه خاصی برای دام‌دار نخواهد داشت. با توجه به این توضیحات می‌توان گفت تولید و فروش بره مهم‌ترین و تنها‌ترین منبع درآمد دام‌دارانی است که گوسفند افشاری پرورش می‌دهند. حال اگر بتوان با انجام اصلاحات نژادی کاری کرد که گوسفند افشاری تبدیل به یک گوسفند هترو یا همو شده و ژن چند قلوزایی و دو قلوزایی را در آن اعمال کرد، تولید بره‌ها افزایش پیدا کرده و درآمد دام‌دار نیز به صورت تصاعدی زیاد خواهد شد.

نژاد افشاری بعد از اصلاح

با توجه به تحقیقات و بررسی‌هایی که توسط محققان دانشگاه زنجان صورت گرفته است؛ بعد از اختلاط گونه برولا از نژاد مرینو با گوسفندان افشاریِ ایرانی، میانگین چند قلوزایی در گوسفندانی که این اصلاحات ژنی روی آن‌ها صورت پذیرفته بود، به عدد 4 بره در هر زایمان رسید که یک میانگین بسیار مطلوب است. گوسفندان هترو یا هموِ افشاری در هر زایمان بین 1 تا 6 بره به دنیا می‌آورند که عدد میانگین 4 بره در هر زایمان برای یک میش ثبت شده است.

در ضمن در اینجا باید اشاره کرد که یکی از ویژگی‌های مثبت نژاد برولامرینو جفت‌گیری گوسفندان این نژاد در چهار فصل سال است که با انجام اصلاحات ژنی این ویژگی به گوسفندان افشاری نیز منتقل شده است.

گوسفندان افشاریِ اصلاح نژاد شده چه قوچ باشند چه میش، به دو دسته هتروزیگوت و هموزیگوت تقسیم می‌شوند. قوچ یا میش هموزیگوت گوسفندی است که علاوه بر چند قلوزایی قابلیت انتقال ژن چند قلوزایی را به 100 درصد بره‌های نسل خود دارد. ولی میش یا قوچ هتروزیگوت گوسفندی است که می‌تواند ژن دو قلوزایی و چند قلوزایی را به 50 درصد از بره‌های نسل بعدی خود انتقال دهد. با توجه به این موضوع قطعاً قیمت‌های این گونه‌های گوسفندان افشاریِ اصلاح نژاد شده با یکدیگر متفاوت بوده و گوسفندان همو نسبت به گوسفندان هترو قیمت بالاتری خواهند داشت. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان ما در شرکت افشار ژن تماس بگیرید یا به بخش محصولات وب‌سایت ما مراجعه کرده و انواع گوسفندان و قیمت‌های آن‌ها را بررسی کنید.

افزایش چند قلوزایی در دیگر نژادها

در سطح کشور ایران نژادهای زیاد و متفاوتی نگه‌داری می‌شوند و هر کدام از این گونه‌ها با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب‌وهوا در بخش خاصی از کشور پرورش داده می‌شوند در مقاله معرفی نژاد گوسفندان ایرانی می‌توانید با انواع نژادهای گوسفندان ایرانی آشنا شوید.

آمیخته‌گری گونه برولا از نژاد مرینو با گوسفند افشاری، به قوچ‌های نژاد افشاری این قابلیت را داده است که بتوانند با جفت‌گیری با میش‌های دیگر نژادها و نژادهای معمولی، ژن‌های دو قلوزایی و چند قلوزایی را به این گوسفندان نیز منتقل کنند.

دام‌دارانی که در مناطق غیر کوهستانی به خصوص مناطق گرمسیری مشغول پرورش گوسفند هستند و گوسفندهای آن‌ها نژادی غیر از نژاد افشاری دارند، می‌توانند برای افزایش میزان دو قلوزایی و چند قلوزایی در گوسفندانشان، از قوچ‌های نژاد افشاری استفاده کنند. ترجیح استفاده از قوچ افشاری به جای میش افشاری در این مزارع یا گله‌ها به این خاطر است که قوچ‌ها عموماً نسبت به شرایط آب و هوایی از میش‌ها مقاوم‌تر بوده و راحت‌تر می‌توانند با محدودیت‌های چراگاه و گرمای هوا کنار بیایند. از طرفی میش‌های نژادِ مقصد چون با جغرافیا و شرایط آب و هوایی منطقه سازگار هستند در صورتی که با یک قوچ هترو یا هموِ افشاری جفت‌گیری کنند، بره‌هایی که به دنیا می‌آورند، بره‌هایی مقاوم‌تر و سازگارتر خواهند بود، نسبت به بره‌هایی که از یک میش افشاریِ مهاجر به دنیا می‌آیند. در ضمن ویژگی مهم دیگری که گوسفندان نر افشاریِ اصلاح نژاد شده از آن برخوردار هستند این است که آن‌ها به راحتی پروار شده و با کمترین میزانِ خوراک می‌توان وزن آن‌ها را افزایش داد. با توجه به چنین امکانی بره‌قوچ‌های نژاد افشاری که اصلاح نژادی روی آن‌ها صورت پذیرفته است می‌توانند در مزارع و گله‌های مختلف در سرتاسر کشور، هم برای ازدیاد نسل و انتقال ژن‌های حاوی دو قلوزایی و چند قلوزایی و هم با هدف پرواربندی مورد استفاده قرار بگیرند.

نتیجه‌گیری

با توجه به موارد بیان شده باید گفت که نژاد مرینو و گوسفند برولا اولین نژاد اصلاح شده در تاریخ دامپروری است که توانسته در قاره‌ها، کشورها و اقلیم‌های مختلف تکثیر شده و گله‌های بهینه‌ای تشکیل دهد.

همان‌طور که گفته شد در 30 سال اخیر و همکاری دانشگاه‌ها با صنعت دامپروری ایران، محققان ایرانی موفق شده‌اند تا این نژاد را با نژاد افشاری، به عنوان محبوب‌ترین نژاد گوسفند ایرانی، آمیخته کرده و گوسفندانی دو قلو و چند قلوزا ایجاد کنند.

میانگین چهار بره در هر زایمان نتیجه درخشان آمیختن نژاد برولا و افشاری است که باعث گسترش هر چه بیشتر گوسفند افشار برولا در سرتاسر ایران شده است. قوچ‌های افشار و برولا می‌توانند با انتقال ژن چند قلوزایی به نسل بعدی، در اکثر مزارع و گله‌های ایران به کار گرفته شوند و امروزه نیز به کار گرفته می‌َشوند.

دلیل ارجحیت قوچ‌ها به میش‌ها، طبق توضیحات گفته شده، مقاومت بالاتر قوچ‌ها نسبت به میش‌ها در شرایط آب و هوایی نامناسب است.

طبق توضیحات ذکر شده در سطور قبل، به دلیل بالا بودن تعداد بره‌های این نژاد در هر زایمان، دامدار امکان استفاده از شیر گوسفند افشاری را نداشته و این شیر باید صرف تغذیه بره‌ها شود؛ در ضمن به دلیل کیفیت پایین پشم این نژاد نیز نمی‌توان تولید و فروش پشم آن را هم به عنوان منبع درآمد موثقی در نظر گرفت.

به همین خاطر تولید بره و فروش آن‌ها مهم‌ترین منبع درآمد دامدارانی است که به کار پرورش نژاد افشاری و برولا اشتغال دارند. با توجه به چند قلوزا بودن این نژاد، می‌توان نگهداری و پرورش آن را یکی از به‌صرفه‌ترین فعالیت‌های دامداری در ایران دانست.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.