هدف از تشکیل یک مزرعه گوسفند یا ایجاد کردن گله گوسفند تولید گوشت، تولید پشم یا همان کرک، تولید شیر، تولید کود و باروری و زاد و ولد گوسفندان است. خریدن گوسفند و تاسیس هر گله‌ای با توجه به هر کدام از این اهداف در دسته پرورش گوسفند داشتی یا پرورش گوسفند پرواری تقسیم‌بندی خواهد شد.

پرورش گوسفند داشتی

گوسفندهای داشتی به این منظور نگهداری می‌شوند که در نهایت، حداکثرِ تعداد بره را تولید نمایند. البته حداکثر تولید شیر و محصولات لبنیِ دیگر و پشم یا کرک نیز از دیگر محصولات مورد انتظار در پرورش داشتی گوسفندان است.

ویژگی‌های یک گوسفند داشتی

برای انتخاب گوسفند داشتی به منظور تشکیل یا توسعه یک گله یا مزرعه، باید عواملی مانند سلامت گوسفندان و خصوصیات فنوتیپی و ژنوتیپی آن‌ها را در نظر داشت و بررسی کرد.

در این مدل از پرورش گوسفند معمولاً دام را تا حداکثر سن اقتصادی آن، در گله نگهداری می‌کنند. برای مثال در مورد میش‌ها یا گوسفندان ماده این سن اقتصادی را 4 یا 5 بار زایمان در نظر می‌گیرند. در طی این مدت دامدار با فروش بره‌های نر اقدام به درآمدزایی کرده و بره‌های ماده را نیز به عنوان میش جایگزین گله در نظر می‌گیرد.

با توجه به سن اقتصادی میش‌ها، توصیه افشار ژن به دامداران محترم استفاده از گوسفند دو قلوزا یا گوسفند چند قلوزا است. با داشتن این دام‌های اصلاح نژاد شده، امکان دو قلوزایی و چند قلوزایی مزرعه گوسفند زیاد شده و در نتیجه میزان بازدهی گله گوسفند نیز به صورت تصاعدی افزایش پیدا خواهد کرد.

به فروش رساندن شیر و محصولات لبنی، پشم یا کرک و فروش کود حیوانی، از دیگر راه‌های درآمدزایی از گله‌های پروش داشتی گوسفند است.

پرواربندی گوسفند

پرورش دادن گوسفندان به منظور تولید گوشت و عرضه آن به بازار، پرواربندی نام دارد. البته باید در نظر داشت که چاق کردن دام‌ها تا میزان نهاییِ تولید عضله در آن‌ها، هدف نهایی پرواربندی گوسفندان است.

برای پروار کردن عموماً از گوسفندهای نر استفاده می‌شود و آن‌ها در یک برنامه 75 تا 120 روزه با یک جیره غذایی مناسب تحت پرورش ویژه قرار می‌گیرند. مزرعه گوسفند پرواری به طور میانگین در یک بازه 100 روزه به بازدهی اقتصادی می‌رسد.

باید دقت کرد که زمان‌های اعلام شده تخمینی بوده و صرفه اقتصادی پرواربندی گوسفندان تا زمانی است که اضافه وزن ایجاد شده برای آن‌ها، مربوط به عضله باشد. هر گاه این اضافه وزن منجر به تولید چربی در بدن این گوسفندان شود، باید گفت که توان و پتانسیل پرواربندی آن گوسفند یا گله گوسفند به انتها رسیده است.

عوامل موثر در موفقیت یک گله داشتی یا پرواری

خریدن گوسفند مناسب و سالم برای گله یا مزرعه اصل اول در پرورش گوسفند است. ارزان قیمت بودن یا داشتن قیمت بهینه عامل بعدی است که باید توسط دامدار مد نظر باشد. تهیه کردن علوفه، با کیفیت و قیمت مناسب با توجه به هر فصل، انبار کردن علوفه و شیوه نگهداری صحیح از آن نیز از جمله عواملی هستند که می‌توانند روی سوددهی و موفقیت یک مزرعه پرورش گوسفند تاثیرگذار باشند.

تامین کردن یک جایگاه مناسب و بهداشتی برای نگهداری گوسفندها، مسلط بودن به اطلاعات فنی در مورد جیره گوسفند و نحوه جیره‌نویسی برای آن، در نظر گرفتن سن دام‌ها، انتخاب نژادهای متناسب با هدف گله یا مزرعه (داشتی یا گوشتی)، در نظر گرفتن وضعیت بازار با توجه به محصول تولیدی و … نیز عامل‌های مهم دیگری هستند که می‌توانند موفقیت یک مزرعه یا گله را تحت تاثیر قرار دهند.

نژاد گوسفندان ایرانی؛ عاملی موثر در موفقیت مزرعه گوسفند

طبق بررسی‌ها و تحقیقات صورت گرفته تا کنون 27 نژاد مختلف گوسفند در ایران شناسایی شده است که عموماً دسته‌بندی آن‌ها بر اساس داشتن دنبه یا نداشتن آن، رنگ بدن و وزنِ سن بلوغ آن‌ها انجام می‌شود. گوسفندان ایرانی بر اساس وزن سن بلوغ به سه دسته گوسفند سنگین، گوسفند متوسط و گوسفند سبک دسته‌بندی می‌شوند.

برای آشنایی بیشتر با تمامی نژادهای گوسفندان ایرانی به مقاله‌های ذیل مراجعه کنید.

نژادهای گوسفندان ایرانی، معرفی و بررسی – بخش اول

نژادهای گوسفندهای ایرانی، معرفی و بررسی – بخش دوم

نژادهای گوسفندان ایران، معرفی و بررسی – بخش سوم

نژادهای گوسفندهای ایران، معرفی و بررسی – بخش چهارم

نژادهای گوسفند ایرانی؛ معرفی و بررسی – بخش پنجم

اما بیشترین فراوانی نژاد گوسفندان ایرانی به توجه به سه عامل دنبه، رنگ و وزن، مربوط به 17 نژاد می‌شود که می‌توان گفت مزرعه گوسفند یا گله گوسفند ایرانی تشکیل شده از این نژادها است. خریدن گوسفند از این نژادها با توجه به اقلیمی که دامدار در ‌آن قصد پرورش دارد، عموماً با موفقیت همراه خواهد بود.

نژاد گوسفند بدون دنبه در ایران صرفاً به نژاد «زل مازندران» اطلاق می‌شود و نژاد نیم‌دنبه هم شامل «زل» و «قره‌گل» می‌شود.

نژاد دنبه‌دار؛ عمده‌ترین نژاد گوسفند ایرانی

گوسفندان نژاد دنبه‌دار به دو دسته رنگی و سفید تقسیم می‌شوند و سپس هر کدام باز به سه دسته‌ی سنگین، متوسط و سبک تفکیک می‌شوند.

گوسفندان نژاد دنبه‌دارِ رنگی که در زیردسته گوسفندهای نژاد سنگین قرار می‌گیرند شامل سه نژاد ذیل هستند.

• شال
• قزل
• افشاری

گوسفندان دنبه‌دار رنگی متوسط نیز دو نژاد را شامل می‌شوند.

• فراهانی
• مغانی

گوسفندهای دنبه‌دار رنگیِ سبک نیز سه گونه دارند.

• کردی
• زندی
• سنگسری

دسته گوسفند دنبه‌دار سفید رنگ که جزو دسته‌ی گوسفندان سنگین محسوب شود، شامل دو گونه‌ی ذیل است.

• لری
• سنجابی

دسته دنبه‌دار سفید رنگِ متوسط نیز دو گونه دارد.

• ماکویی
• کرمانی

و دسته دنبه‌دار سفید رنگ سبک وزن نیز دو نژاد را شامل می‌شود.

• بلوچی
• کاکوهی

در جدول زیر می‌توان برخی از نژادهای ایرانی را به همراه منطقه عمده‌ی پرورش آن‌ها و رنگ این گوسفندان مشاهده کرد.

جدول برخی از نژادهای گوسفند ایرانی به همراه منطقه پرورش و رنگ این گونه‌ها

افشاری مناسب‌ترین نژاد برای گله گوسفند

گوسفند نژاد افشاری با توجه به وزن و تولید گوشتی که دارد، بهترین نژاد برای تشکیل مزرعه گوسفند در ایران است. همچنین عامل مهم دیگر که این نژاد را به بهترین نژاد گوسفند ایرانی تبدیل می‌کند، درصد دو قلوزایی بالای آن است. دامدارانی که قصد ایجاد گله گوسفند یا گسترش گله خود را دارند می‌توانند با خریدن گوسفند افشاری، هم گله داشتی داشته باشند و هم گله پرواری.

شرکت افشار ژن با عرضه انواع محصولات دامی افشاری نظیر میش دو قلوزا، گوسفند چند قلوزا، قوچ هترو و همو، میش هترو و همو، میش افشاری با بره، میش آبستن افشاری شکم اول، بره نر افشاری جهت پرواربندی و … سعی کرده است به دامداران ایرانی‌ای که قصد دارند گله یا مزرعه خود را بهینه‌تر نمایند، کمک کند. برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.

زمان مناسب خریدن گوسفند

آن دسته از دامدارانی که قصد تشکیل گله یا مزرعه داشتی دارند بهتر است که گوسفندهایی با سن 12 تا 18 ماه را خریداری کنند. البته بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که گوسفند یک ساله به خصوص میش یک ساله را خریداری کنند ولی باید در نظر داشته باشند که میش یک ساله تجربه زایمان نداشته است و خریدن گوسفند بدون تجربه زایمان می‌تواند ریسک داشته باشد.

از طرفی آن دسته از دامپرورانی که هدف تشکیل مزرعه گوسفند برای پرواربندی و تولید گوشت دارند بهتر است که آخر فصل بهار یا اوایل فصل تابستان را به خرید و فروش گوسفند اختصاص دهند. بره‌های نژاد گوشتی که در این زمان از سال، شیرخوار هستند، بهترین گزینه برای خرید محسوب می‌شوند. با خرید بره در این زمان، دامداران امکان این‌که در طول سال دو دوره بره گوشتی و پرواری پرورش داده و به فروش برسانند را خواهند داشت.

سن مناسب پرواربندی

سن مناسب برای خرید بره به منظور تشکیل گله گوسفند پرواری در اکثر نژادهای ایرانی سن 4 تا 5 ماهگی آن‌ها است. هر دوره پروار نیز بین 90 تا 120 روز به طول خواهد انجامید و این گونه این بره‌ها هنگامی که به سن 8 یا 9 ماهگی می‌رسند آماده عرضه به بازار خواهند بود.

در ضمن لازم به ذکر است که اگر دامداری قصد دارد گله یا مزرعه‌ای جهت پرورش نژاد پوستی ایجاد کند، بهترین زمان برای خریداری بره‌های این نژاد اواخر فصل زمستان یا اوایل فصل بهار خواهد بود.

همچنین برای تشکیل یک مزرعه گوسفند شیری نیز بهترین زمان خریدن گوسفند از این نژاد نیز فصل شیردهی این گوسفندها است. میش‌هایی که پستان آن‌ها بزرگ‌تر بوده و بره‌های قوی‌تری دارند، گزینه‌های مناسب‌تری برای تشکیل گله گوسفند هستند.