علوفه هیدروپونیک چیست؟
علوفه هیدروپونیک یکی از بهترین نوع علوفهها برای مصرف دام است. با اینکه تولید علوفه به روش هیدروپونیک تقریباً سبکی نوین در زمینه علوفه دامی بهحساب میآید، اما پیشینه آن به زمان هخامنشیان و کاشت سبزه سفره هفتسین بازمیگردد که باگذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، به روشی برای تولید انبوه علوفه تبدیل شد. کشت هیدروپونیک علوفه از نیمقرن پیش در جهان مورداستفاده قرار گرفته است. در ایران، استفاده صنعتی جهت تولید علوفه از این روش، عمری ۱۵ساله دارد. ازآنجاییکه تولید علوفه به روش هیدروپونیک نسبت به دیگر روشها بهمراتب آب کمتری را مصرف میکند؛ بنابراین امیدواریم استفاده از این شیوه بیشازپیش موردتوجه قرار بگیرد.
مزایای استفاده از علوفه هیدروپونیک
با دانستن این موضوع که در علوفههای هیدروپونیک از هیچگونه آفتکشی استفاده نمیشود، مصرف این علوفه برای سلامت دام بی عارضه است و باعث میشود از هزینههای مراجعه به دامپزشک کاسته شود. یکی از دغدغههای اصلی دامداران و دامپروران، وزنگیری دامها است. استفاده از این نوع علوفه کمک قابلتوجهی به وزنگیری دامها میکند. ازآنجاییکه مقدار کمی از آن میتواند بازدهی بالایی داشته باشد؛ بنابراین مصرف آن برای دام و طیور مقرونبهصرفه محسوب میشود. یکی دیگر از مزیتهای این علوفه بالارفتن کیفیت محصولات دامی و افزایش شیردهی آنها است. همچنین طی تحقیقات انجام شده مشخص شده است که گیاهان تولید شده از طریق هیدروپونیک ارزش غذایی بهمراتب بیشتری نسبت به گیاهان معمولی دارند و تا 50% بیشتر حاوی انواع ویتامینها هستند.
حال با ذکر این نکات باید بدانیم که کشت علوفه هیدروپونیک علاوهبر مزایای ذکر شده، برای مراتع، آبوخاک کشور نیز سودمند است. در ادامه به اهمیت علوفههای هیدروپونیک در حفظ منابع و محیطزیست اشاره میکنیم.
در این سیستم پرورش گلخانهای شما نیاز گستردهای به خاک ندارید، بنابراین آلودگی خاک و ضدعفونی آن در دستور کار قرار نمیگیرد که خود صرفهجویی بزرگی در هزینهها و منابع انسانی است. با استفاده از این نوع علوفه میتوانید بدون هیچ دغدغهای، نیاز دام و طیور خود را تأمین کنید؛ این بدان معنی است که مراتع کشور و همچنین گیاهان مفید دارویی بیشازپیش حفظ میشوند. ازآنجاییکه آب بهصورت سیال و چرخشی در گردش است و تقریباً هدر رفتی وجود ندارد؛ بنابراین این روش کشت و تولید علوفه برای حفظ منابع آبی کشور و بهخصوص کشورهای کم آب و کمبارشی نظیر ایران بسیار مفید خواهد بود. شما میتوانید هر نوع ماده مغذی که برای رشد هرچه بهتر گیاه مفید است را در گردش آب به آن اضافه کنید تا محصولی باکیفیتتر داشته باشید.
[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 1″]
چرا کشت هیدروپونیک علوفه مقرونبهصرفه است؟
اصلیترین دلیلی که موجب میشود این شیوه تولید علوفه بهعنوان یک روش اقتصادی به شمار آید، پیشنیازهای محدود در مقابل تولید بسیار است. در این روش کشت علوفه، شما با داشتن کمترین پیشنیازها نظیر زمین، نیروی انسانی، مواد افزودنی و شیمیایی میتوانید میزان بالایی علوفه برای دام تولید کنید. در ادامه جز به جز به این عوامل خواهیم پرداخت.
مقدار آب مصرفی:
یک اتاق کشت و واحد تولید علوفههای هیدروپونیک برای دستیابی به 1 تن علوفه تازه، نیاز به 900 لیتر آب دارند. این رقم تقریباً 1% آبی است که در روشهای قدیمی تولید علوفه مصرف میشود.
نیروی انسانی:
همه ما میدانیم که کشت علوفه به روشهای سنتی، زمان و نیروی انسانی بالایی را میطلبد؛ این در حالی است که یک اتاق کشت هیدروپونیک تنها با یک نیروی ماهر به بهرهوری میرسد. دلیل این موضوع هم آن است که اغلب مراحل در این روش با سیستمهای خودکار صورت میپذیرد.
ایمنی در مقابل گزندها:
محیط کنترل شده و اساس کار این سیستم موجب میشود که محصول موردنظر بههیچوجه دچار آفت و آسیبهایی مانند حشرات، باکتریها، آلودگیها و شرایط نامناسب آبوهوایی نشود و از این خطرات معمول در امان باشد.
حذف هزینهها:
یکی دیگر از عواملی که باعث میشود تا این روش را اقتصادی و مقرونبهصرفه بدانیم، حذف هزینههایی است که روش تولید علوفه با خود به همراه دارد. حذف هزینههای مواردی نظیر:
- کود شیمیایی
- ماشینآلات کشاورزی
- انبار علوفه
- خشککردن علوفه
- تهیه زمین کشاورزی و حصارکشی
- آمایش و بالابردن کیفیت زمین
- سموم دفع آفات گیاهان
کیفیت محصول نهایی:
همانطور که پیشتر به این موضوع اشاره شد، علوفه هیدروپونیک از ارزش غذایی بالایی برخوردار بوده و مقادیر بالایی از ویتامینها، اسیدهای آمینه و پروتئین را در خود گنجانده است. با توجه به این توضیح باید بدانید که این نوع علوفه بهتنهایی میتوانند 60% از بدغذایی دام و طیور را تأمین کنند. ازاینرو در مقایسه با جیره خشک و دیگر مواد کمکی که ممکن است مورداستفاده قرار گیرند، هزینه را کاهش میدهد. همچنین یک تن علوفه تازه میتواند تغذیه 450 رأس گوسفند، 90 رأس گاو و یا 833 رأس گوساله را تأمین کند.
[wbcr_php_snippet id=”6301″ title=”post link 2″]
چه نوع بذری برای تولید علوفه هیدروپونیک بهتر است؟
از انواع مختلف دانهها در تولید علوفه به روش هیدروپونیک استفاده میشود؛ اما رایجترین آنها بذر جو است. از این جهت که میزان علوفهای که به دست میآید، نسبت به بذر استفاده شده بسیار بیشتر خواهد بود. همچنین میتوان این نسبت را 1 به 7 دانست (بهازای هر 1 کیلوگرم بذر جو، 7 کیلوگرم علوفه به دست میآید).
گندم، سورگوم، یولاف، شبدر و یونجه نیز از دیگر بذرهایی هستند که میتوان آنها را به روش هیدروپونیک کشت کرد. یک نکته مهم در انتخاب بذر مناسب این است که باید توجه کنید تا از دانههای سالم استفاده نمایید. بذرها باید کاملاً تمیز و سالم باشند. کیفیت بذرها تأثیر مستقیمی در محصول نهایی خواهند داشت. استفاده از دانههای شکسته، ناسالم و کثیف میتواند باعث جوانه نزدن آنها و یا کپک زدن کل سیستم شود. برای تهیه بذر شما باید بذری را خریداری کنید که در پاییز برداشت شده و بهصورت اصولی و مناسب نگهداری شده است.
چگونگی راهاندازی سیستم کشت هیدروپونیک
شما برای راهاندازی این سیستم نیاز به یک بستر کشت نظیر گلخانه یا یک کانکس دارید. سینی کشت و طبقات گلخانه کشت هیدروپونیک از دیگر ملزومات آن است. همچنین لولههای آبرسانی، سیستمهای تهویه، سرمایشی و گرمایشی، مه پاش و سیستمهای کنترل و تنظیم دما نیز از جمله امکاناتی است که برای کشت هیدروپونیک علوفه موردنیاز است.
سیستم معمول پیادهسازی این روش بدین صورت است که شما نیاز به یک قفسه با 10 یا 12 کانال با سطحهای چهارکاناله دارید. سیستم لولهکشی و آبرسانی نیز از ملزومات این روش است. علوفه بین 7 تا 9 روز زمان نیاز دارد تا به بالاترین میزان رشد و کیفیت برسد. پس از 9 روز، علوفه کمکم زرد میشود. این روش کشت بهصورت طبقاتی انجام میشود و جالب است بدانید در یک محیط سرپوشیده 100 متری میتوانید روزانه بین 400 تا 500 کیلوگرم علوفه برداشت کنید. در تولید علوفه به روش هیدروپونیک میتوانید برای تغذیه گاو، گوسفند، اسب، الاغ، شترمرغ، مرغ و خروس استفاده کنید.
در ابتدا بذرهای خیسانده شده را به طور یکنواخت روی سینی پهن کنید و سپس روی قفسههای مخصوص قرار دهید. عملیات آبرسانی از طریق مه پاشها صورت میگیرد که باید دقیق و منظم انجام شود. بهتر است برای تعیین زمان آبرسانی از افراد باتجربه مشورت بگیرید؛ اما به طور معمول در شرایط آبوهوایی گرم هر 2 ساعت و در هوای سرد هر 4 ساعت آبرسانی برای مرطوب ماندن بذرها کافی است. بدیهی است که آبیاری بیش از حد بذرها موجب گندیدگی و ازبینرفتن آنها خواهد شد. به این نکته نیز توجه داشته باشید که مرحله جوانهزدن بذرها باید در اتاقی تاریک و دور از نور اتفاق بیفتد.
همانطور که میدانیم اصلیترین عامل برای در پرورش دام، تغذیه است. با افزایش آگاهی و سرعت پیشرفت تکنولوژی روشهای گوناگون تولید خوراک دام بهروزرسانی شدهاند تا باارزشترین ماده خوراکی در کنار کمترین هزینه به مصرف دام برسد تا بیشترین بهرهبری برای پرورشدهنده اتفاق بیفتد.
با شرایط مراتع، آب، خاک و شرایط اقلیمی کشور ایران، منابع کافی و موردنیاز برای پرورش دام با مشکل مواجه است. همچنین تولید طبیعی علوفه شامل هزینههای سنگین و سرمایهگذاریهای گاهاً کلانی میشود که شاید در توجیه اقتصادی مسئله زیر سؤال ببرد. همچنین شرایط اقلیمی، تأمین و انتقال آب نیز خود یک سد بزرگ در راه تولید طبیعی علوفه بهحساب میآید.
ازاینرو کشت هیدروپونیک علوفه بهعنوان راه حلی اقتصادی، کارآمد و منطقی است که میتواند در شرایط موجود بسیار کمککننده باشد.