اسهال گوسفندان؛ دلایل، انواع، پیشگیری و نحوه درمان
اسهال گوسفندان می‌تواند در اثر عوامل مختلفی باشد که مهم‌ترین آن‌ها عفونت، تورم روده و معده است. اسهال گوسفند یکی از بیماری شایع در بین دام‌های زنده است که اغلب در فصل گرما رخ می‌دهد. بروز این نوع بیماری می‌تواند مشکلات بسیاری را برای گوسفندان ایجاد کند. دامداران باید در فصل تابستان به‌صورت ویژه از گوسفندان مراقبت کنند تا دام‌ها دچار این بیماری نشوند. به‌طورکلی اسهال در گوسفندان یا آبشستگی به این معنی است که مدفوع دام‌ها گلوله‌های معمولی تیره مانند نخود نیست، اما نرم و شل هستند، در این صورت پشم دور مقعد کثیف می‌شود. در بیماری‌های اسهال مدفوع دام از حالت جامد به مایع تبدیل می‌شود. در صورت وجود اسهال در دام نشان از بیماری‌های مختلفی است که باید برای پیشگیری از اتفاقات ناگوار با دامپزشک این مسئله را در میان بگذارید. دلایل زیادی برای اسهال وجود دارد که می‌تواند شامل عفونت با کرم، همچنین از ویروس یا باکتری گرفته تا مواد محرک در مرتع باشد. درصورتی‌که اسهال شدید یا ادامه‌دار باشد، ازدست‌دادن مواد مغذی و مایعات روده می‌تواند منجر به کم‌آبی شدید، ضعف و در نهایت مرگ دام شود.
دلایل ایجاد اسهال گوسفندان
از دلایل بروز اسهال می‌توان به سوءهاضمه، مشکلات گوارشی ناشی از تغییرات ناگهانی جیره، اسیدورز شکمبه، عفونت‌های ویروسی، کوکسیدیوز و دیگر باکتری‌ها، ویروس‌ها، مسمومیت‌های شیمیایی و گیاهی، انگل‌ها و کمبود مس اشاره کرد. همچنین می‌توان گفت درصورتی‌که گوسفند مقدار بسیار زیادی ویتامین A یا نمک مصرف کند، دچار اسهال می‌شود.
کرم‌ها
کرم‌ها شایع‌ترین علت اسهال در گوسفندان، به‌ویژه در بره‌های جوان درحال‌رشد هستند. گوسفندهای مسن معمولاً تا حدودی در برابر کرم‌ها مقاومت می‌کنند، اما در گوسفندان جوان و بالغ این بیماری بیشتر رخ می‌دهد. کرم‌ها در روده و گاهی اوقات در معده می‌توانند به تعداد زیادی برسند، سپس باعث رشد یا کم‌شدن وزن همراه با اسهال شدید، کاهش مایعات، پروتئین و حتی مرگ می‌شوند. اگر نمی‌توانید این نوع ویروس را کنترل کنید، می‌توانید مسئله را با دامپزشک در میان بگذارید.
کوکسیدیوز
نوع دیگری از انگل داخلی به نام کوکسیدیوز وجود دارد که می‌تواند باعث اسهال شود. معمولاً در بره‌ها تا 4 ماهگی بیشتر رخ می‌دهد، اما بره‌های یک‌ساله نیز می‌توانند مبتلا شوند. بره‌های کوچک که تغذیه آن‌ها از شیر مادر تأمین می‌شود، نسبت به آن‌هایی که به‌خوبی رشد کرده‌اند، حساس‌تر هستند. کوکسیدیوز موجودات کوچک تک‌سلولی هستند که در پوشش داخلی روده زندگی می‌کنند. آن‌ها می‌توانند به تعداد زیادی برسند و باعث اسهال شدید قهوه‌ای، تیره و سیاه شوند. ازآنجایی‌که کوکسیدیوز می‌تواند پوشش روده را از بین ببرد؛ بنابراین ممکن است خون در مدفوع دیده شود. این انگل در شرایط گرم، مرطوب رشد می‌کند و بیماری ایجاد شده، کوکسیدیوز است. گاهی اوقات کوکسیدیوز بدون ایجاد مشکلات زیاد در میان دام‌ها پخش می‌شود، اما اگر شدید باشد نیاز است از طریق دامپزشک درمان شوند. همچنین امکان دارد گوسفندان مبتلا بمیرند. داروهای خاصی برای درمان این بیماری وجود دارد و بره‌های مبتلا باید درمان شوند، سپس به چرای جدید، بهتر و منبع آب تمیز منتقل شوند.
یرسینیوزیس
نوع دیگری از باکتری وجود دارد که باعث اسهال می‌شود. معمولاً بره‌ها در اولین زمستان دچار ابتلا به این باکتری می‌شوند. یرسینیوزیس معمولاً یک بیماری گذرا و نسبتاً جزئی است که برای یک هفته یا بیشتر فقط مدفوع نرم می‌شود، اما گاهی اوقات شدیدتر شده و نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک دارد.
[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 1″]
انواع اسهال گوسفند
در بین بره‌های گوسفندان، اسهال ممکن است در انواع مختلفی رخ دهد.
اسهال زردرنگ
برای درمان این نوع اسهال از قرص اوکسی تتراسایکلین استفاده شود. بهترین درمان برای این نوع اسهال مصرف داروهای سولفاپریم خوراکی و جنتامایسین و انروفان ۱۰ است.
اسهال بد بود و قهوه‌ای
برای درمان این اسهال، کلیستین خوراکی و یک دز تتراسایکلین ۲۰ تزریق شود.
اسهال شیری رنگ
برای درمان این نوع اسهال باید دو دز ۱۲ ساعتی لینکومایسین و دگزامتازون به بره‌ها تزریق شود و یک عدد قرص اوکسی مصرف گردد.
پیشگیری از اسهال گوسفندان
برای پیشگیری از مبتلا شدن دام‌ها به اسهال می‌توانید از روش‌های متفاوتی استفاده نمایید. یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای ممانعت از اسهال گوسفندان ایجاد جایگاه تمیز و بهداشتی برای دام‌ها است. توجه داشته باشید که در صورت ابتلا یک گوسفند به اسهال باید اقدام به قرنطینه کردن دام بیمار کنید تا از انتقال بیماری به سایر حیوانات اهلی جلوگیری شود. در ادامه قصد داریم دیگر روش‌های پیشگیری را برای شما معرفی کنیم:
- بین 3 تا 4 هفته پیش از زایمان با واکسن تب برفکی و قانقاریای عفونی گوسفندان را واکسیناسیون کنید.
- بین 3 تا 4 هفته پیش از زایمان میش‌ها، اقدام به پشم‌چینی پشت و قسمت پستان گوسفندان کنید.
- پیش از این‌که شیر آغوز به بره تازه‌متولدشده داده شود، اقدام به شستشوی پستان میش کنید.
- دام‌های تازه‌خریداری‌شده را برای اطمینان از سلامت آن‌ها، یک هفته قرنطینه کنید.
- شما می‌توانید روی بستر بره تازه‌متولدشده از پودر پارافرمالدئید استفاده کنید.
- برای بره‌هایی که تازه متولد شده‌اند، جایگاه تمیز و بهداشتی فراهم کنید.
- در صورت مبتلا شدن میش مادر بلافاصله بره را از گوسفند جدا کنید.
- برای افزایش مقاومت بدنی بره، به‌اندازه کافی شیر آغوز به آن‌ها دهید.
- بره‌هایی که تازه متولد شده‌اند، بندناف آن‌ها را ضدعفونی کنید.
- پیش از زایمان میش، اقدام به ضدعفونی‌کردن جایگاه کنید.
- گاو و گوسفندان را به‌صورت هم‌زمان برای چرا نبرید.
در برخی از مواقع گوسفندان به‌دلیل مصرف علوفههای آلوده به این بیماری مبتلا می‌شوند. در این صورت دامداران می‌توانند با تغذیه مناسب اقدام به رفع این مشکل کنند.
[wbcr_php_snippet id=”6301″ title=”post link 2″]
نحوه درمان اسهال در گوسفندان
اولین اقدام برای درمان اسهال گوسفند، تفکیک دام‌های بیمار بوده و نگهداری آن‌ها در یک محیط تمیز است. در برخی از مواقع در هنگام بروز اسهال در دام‌ها می‌توان اقدام به فراهم‌کردن آب کافی و تمیز برای گوسفندان کرد. برخی از درمان‌های عمومی شامل مصرف خوراکی یا تزریق داروها است. ازآنجایی‌که در صورت ابتلا به بیماری اسهال میزان آب بدن دام کاهش می‌یابد، ضروری است به گوسفند ویتامین دهید. در صورت امکان، ماست، دوغ و یا از پودر ORS برای درمان گوسفندان استفاده نمایید. در صورت استفاده از پودر ORS می‌توان کمبود آب در بدن گوسفندان را جبران کرد. در برخی از مواقع به میزان مشخصی ویتامین A به دام تزریق می‌شود. همچنین می‌توانید به‌ازای هر 20 کیلوگرم وزن دام در روز به میزان یک سی‌سی فلونکسین مگلومین تزریق کنید.
در صورت وجود تب در دام و برای کاهش تأثیرات منفی ناشی از اندوتوکسین‌های تولید شده به‌سبب التهاب عفونی روده، مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌تواند مؤثر باشد. اگر دلایل بروز اسهال، عوامل تغذیه‌ای باشد می‌توانید برای بهبود این بیماری اقدام به کاهش میزان مصرف کنسانتره و افزایش مواد خشبی کنید. اگر بروز اسهال به‌دلیل وجود انگل و اسیدوز باشد، استفاده از داروها و مواد قلیایی از قبیل جوش شیرین می‌تواند در پیشگیری، کنترل و کاهش آن تأثیرگذار باشد. نکته قابل‌توجه در مورد درمان اسهال این است که درمان‌های خودسرانه انجام ندهید. ازآنجایی‌که اسهال در دام‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ بنابراین برای درمان باید اقدامات لازم از طریق دامپزشک صورت گیرد. در این صورت تنها دامپزشک قادر به تشخیص بیماری است.
علائم بالینی و تشخیص اسهال در گوسفند
اسهال (Scours) امکان دارد با درد در ناحیه شکم، افزایش میزان دفع مدفوع، کاهش آب بدن و افزایش کثیفی‌های مدفوعی همراه باشد. در هنگام مشخص‌کردن دلایل بیماری، بلافاصله باید سرعت بروز اسهال و شرایط تغذیه دام در نظر گرفته شود. برای مشخص‌کردن عامل اصلی بیماری باید از مدفوع سرد شده در آزمایشگاه برای آزمایش‌های ویروسی، باکتری و انگل نمونه‌برداری انجام شود. در گوسفندان مرده علاوه‌بر مدفوع باید بخشی از امعاء و احشاء (دستگاه گوارش) سرد را برای نمونه‌برداری در فرمالین قرار داد و برای بافت‌شناسی از آن بهره برد. ازآنجایی‌که در هنگام حمل‌ونقل امکان بروز اسیدوز وجود دارد؛ بنابراین توصیه می‌شود نوارهای اندازه‌گیری شکمبه در دسترس داشته باشید. اگر PH شکمبه از 5/5 پایین‌تر باشد، احتمال وجود اسیدوز در دام وجود دارد. (PH طبیعی شکمبه بین 6 تا 6.5 است). این امکان وجود دارد که پس از مرگ دام به‌دلیل تخمیر شکمبه از طریق باکتری‌ها، PH تغییر کند؛ بنابراین باید نمونه‌هایی که در هنگام مرگ گوسفندان گرفته شده‌اند، با درنظرگرفتن این مسئله اقدام به بررسی و تفسیر آن کنند.
رعایت نکات مهم برای مقابله با اسهال در گوسفند
برای پیشگیری و ممانعت از انواع بیماری‌ها در گوسفندان، توجه به برخی از نکات می‌تواند مؤثر و مفید واقع گردد. در مورد بیماری اسهال در گوسفند باید برخی از نکات مهم را در نظر بگیرید که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
اگر قصد دارید در آینده دام‌های شما دچار بیماری‌های مختلفی از قبیل اسهال نشوند، بره‌ها را زود از شیر نگیرید، چراکه موجب ضعف بدنی آن‌ها و مستعد به بیماری‌ها می‌شوند. برای این کار بهتر است بره‌های تازه‌متولدشده را در ابتدای فصل از بره‌هایی که در پایان فصل به دنیا آمده‌اند، تفکیک کنید. در این صورت می‌توانید مانع وقوع بیماری در بین آن‌ها شوید. تغییر ناگهانی در جیره غذایی گوسفند می‌تواند موجب به‌هم‌ریختگی متابولیسم بدن دام شود و امکان ابتلا به بیماری اسهال بیشتر گردد. محیط آرام را برای گوسفندان مهیا کنید، چراکه در صورت وجود استرس در دام‌ها، امکان تشدید بیماری اسهال وجود دارد. همچنین باید زیر نظر دامپزشک، تزریق داروی ضد انگل برای دام انجام شود.
در این مقاله سعی شد دلایل اسهال گوسفندان را برای شما شرح دهیم. اسهال گوسفند می‌تواند شامل عوامل مختلفی از جمله عفونت روده و تورم باشد. دامداران می‌توانند پیش از بروز هرگونه بیماری در گوسفندان، اقدام به واکسینه کنند تا مانع دیگر بیماری‌ها شوند. برای اطلاع از انواع بیماری‌های گوسفندان و دریافت مشاوره در این مورد می‌توانید با کارشناسان افشار ژن در ارتباط باشید.
همچنین برای ارتباط با ما و ثبت نظرات و پیشنهادهای خود می‌توانید از روش زیر در تماس باشید.
