مقدمه:

از میان ۲۰۰ نژاد متفاوت گوسفند که درحال حاضر در سراسر دنیا وجود دارد، گوسفند افشاری یکی از محبوب‌ترین نژادها در ایران است که این نژاد گوسفند در مناطق شمال غرب کشور نظیر استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، بخش‌هایی از کردستان و زنجان یافت می‌شود. اما از این جهت گوسفند افشاری یکی از محبوب‌ترین نژادها در کشورمان به حساب می‌آید که گوسفند این نژاد از جمله گوسفندان دنبه‌دار بوده و سرعت رشد خود و بره‌هایشان بسیار زیاد است.

به‌علاوه گوسفند نژاد افشاری در مقایسه با سایر نژادها، با شرایط آب و هوایی مختلف به خصوص هوای سرد بسیار تطبیق‌پذیر است؛ بنابراین این مزیت گوسفند افشاری را به گزینه مناسبی برای دامدارانی تبدیل کرده است که قصد پرورش گوسفند در چنین شرایطی دارند.

ضمنا دلیل اینکه به چنین گوسفندانی نژاد افشاری می‌گویند که صاحبان اصلی آن‌ها افشاری‌ها هستند. درواقع ایل افشار که اصالتا طوایفی ترک زبان مقیم کشورهای ترکیه و آذربایجان با کوج خود به بخش‌های مختلفی از ایران، گوسفندان افشاری را به کشورمان آورده‌اند. درمورد معنی کلمه افشار نیز باید بگوییم که این واژه به معنی چالاک بوده و به سبب ویژگی‌های گوسفندان این نژاد، استفاده از چنین کلمه‌ای برای آن‌ها کاملا مناسب است.

در اینجا باید به این نکته مهم هم اشاره کنیم که اساسا بیش از سه چهارم صنعت پرورش گوسفند، به ۱۰ الی ۲۰ نژاد مشهور متکی است و همچنین از آنجایی که گوسفند یک دام چندمنظوره به شمار می‌رود و محصولات آن‌ها مانند گوشت، پشم، پوست و شیر یک منبع درآمد برای صاحبان دامداری‌ها خواهد بود؛ بنابراین پرورش گوسفند افشاری به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد برای آن‌ها بسیار سودآور است.

از جمله ویژگی‌های ژنتیکی بارز این نژاد گوسفند هم می‌توان به مواردی همچون تولید پشم و گوشت باکیفیت، توانایی شرایط آب و هوایی اقلیم‌های متفاوت اشاره کرد. حال باتوجه به موارد گفته شده ما در این مقاله قصد داریم تا به‌طور مفصل این موضوعات را مورد بررسی قرار دهیم که گوسفند افشاری چه واریته‌ها و زیرگونه‌هایی دارد، اساسا مشخصات ظاهری و قدرتی گوسفند افشاری چیست، چگونه گوسفند افشاری را از دیگر گوسفندها تشخیص بدهید و در آخر هم به این موضوع خواهیم پرداخت که خصوصیات ژنتیکی گوسفند افشاری چیست.

آنچه در این مطلب می‌خوانید :

۱- گوسفند افشاری چه گونه‌ها و زیرگونه‌هایی دارد؟

۲- اساسا مشخصات ظاهری و قدرتی گوسفند افشاری چیست؟

۳- چگونه گوسفند افشاری را از دیگر گوسفندها تشخیص بدهید؟

۴- خصوصیات ژنتیکی گوسفند افشاری چیست؟

گوسفند افشاری چه واریته‌ها و زیرگونه‌هایی دارد؟

این نژاد گوسفند خود چندین واریته دارد که با عنوان زیرگونه‌ها یا دورگه‌های تولید شده توسط این نژاد نیز شناخته می‌شوند. درواقع این واریته‌ها همگی در دسته گوسفندان نژاد افشاری قرار می‌گیرند، اما به دلیل اینکه در برخی ویژگی‌ها و خصوصیات تفاوت‌های اندکی میان آن‌ها با نژاد افشاری وجود دارد، در نام‌گذاری آن‌ها از پسوندهایی مانند قزل، قاشقا، قمر و آق استفاده می‌شود.

واریته قزل افشار گوسفند افشاری اولین زیرگونه‌ای از این نژاد است که قصد داریم تا در اینجا آن را مورد بررسی قرار دهیم. از جمله ویژگی‌ها و خصوصیات این واریته هم می‌توان به جثه بزرگ‌تر، پشم پرپشت‌تر و رنگ قهوه‌ای تیره آن اشاره کرد. همچنین این واریته بیشتر در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی دیده می‌شود، اما در میان گله‌های استان زنجان هم می‌توانید واریته قزل افشار را ببینید.

دیگر واریته گوسفند نژاد افشاری، زیرگونه قاشقا افشار است. از جمله تفاوت‌های بارز این واریته با نژاد اصلی گوسفند افشاری، می‌توان به لکه سفید رنگی اشاره کرد که روی پیشانی این واریته وجود دارد. درواقع تفاوت زیادی میان این واریته با نژاد اصلی گوسفند افشاری وجود ندارد و واریته قاشقا افشار تقریبا خصوصیات نژاد اصلی را با خود دارد.

دو واریته یا زیرگونه گوسفند افشاری یعنی قمر و آق افشار درست مانند واریته قاشقا تمام ویژگی‌ها و خصوصیات نژاد افشاری را دارند، اما تفاوت این واریته با نژاد اصلی در رنگ پشم‌ها است که گوسفند نژاد قمر افشار پشمی خاکستری رنگی دارد. تفاوت واریته آق افشار با نژاد اصلی در رنگ بدن است که رنگ بدن این واریته کاملا سفید و بدون لکه است.

اساسا مشخصات ظاهری و قدرتی گوسفند افشاری چیست؟

مشخصه اصلی گوسنفدان نژاد افشاری رنگ پشم آن‌ها است که از قهوه‌ای تا قرمز روشن و تیره را شامل می‌شود. البته در برخی موارد رنگ قهوه‌ای پشم این گوسنفدان آنقدر به سمت تیرگی می‌رود که کاملا سیاه به‌نظر می‌رسد. نکته جالب توجه این است که در ابتدا رنگ بدن بره‌های گوسفندان افشاری تیره است و باگذشت زمان و رشد رنگ تیره بدن آن‌ها، به‌تدریج روشن‌تر می‌شود.

یکی دیگر از خصوصیات ظاهری گوسفند افشاری مدل گوش‌های این نژاد است که به‌طور معمول بسیار بزرگ است و شکلی افتاده دارد.

از جمله ویژگی‌های قدرتی این گوسفند هم می‌توان گفت که در مقایسه با سایر نژادها، گوسفند افشاری قدرت و وزن بسیار بالایی دارد و دلیل آن هم به گوشتی بودن و داشتن دنبه‌ای دولپی برمی‌گردد. به‌علاوه قد این گوسفندان بسیار بلند بوده و دست و پاهای آن‌ها دراز است. ضمنا دنبالچه این گوسفندان بدون پشم بوده و محل مناسبی برای ذخیره چربی به حساب می‌آید.

[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 1″]

چگونه گوسفند افشاری را از دیگر گوسفندها تشخیص بدهید؟

همان‌طور که در بالا به آن اشاره کردیم، از آنجایی که رنگ بدن گوسفند افشاری مشخصه اصلی آن به حساب می‌آید؛ بنابراین شما می‌توانید به عنوان اولین راهکار برای تشخیص گوسفند این نژاد، به رنگ بدن آن توجه کنید. همچنین از آنجایی که گوسفند این نژاد قد بلندی دارد، به همین دلیل در میان گوسفندان گله‌ها کاملا متمایز خواهد بود.

به‌علاوه اساسا زیر گردن، زیر شکم و نواحی دست و پا و صورت گوسفند افشاری پشم ندارد و این نواحی از بدن گوسفند نژاد افشاری توسط موهای زبری که رنگی تیره‌تر از پشم خود دام دارند، احاطه شده است. ویژگی دیگری که باعث تمایز گوسفند نژاد افشاری با سایر نژادها می‌شود، قدرت راهپیمایی این گوسفند است. چون گوسفند افشاری می‌تواند به راحتی فاصله ۱۰۰ کیلومتری بین ییلاق و قشلاق را طی کند.

سرعت رشد بره‌ها این نژاد، مشخصه دیگری است که باعث تمایز این نژاد با گوسفندان سایر نژادها می‌شود و به شما کمک می‌کند تا گوسفندان این نژاد را به خوبی شناسایی کنید. همچنین نرخ بالای دوقلوزایی گوسفندان افشاری، پارامتر دیگری است که شما را در تشخیص گوسفند این نژاد یاری می‌کند.

به عنوان آخرین خصیصه هم می‌توانیم به سازگاری بالای این دام به انواع تغییرات آب و هوایی اشاره کنیم. درحقیقت گوسفند نژاد افشاری به خوبی با شرایط سخت آب و هوایی نظیر گرما یا سرما شدید خود را سازگار می‌کند؛ بنابراین این ویژگی بخشی از نگرانی‌های دامداران برای نگهداری و پرورش گوسفند را رفع می‌کند. البته این سازگاری خود را بیشتر در مناطق سردسیر نشان می‌دهد.

خصوصیات ژنتیکی گوسفند افشاری چیست؟

دو ویژگی اصلی ژنتیکی گوسفند نژاد افشاری شیری و گوشتی بودن آن است و داشتن این دو ویژگی باعث شده تا فراوانی گوسفند نژاد افشاری در کشورمان به سرعت افزایش پیدا کند. ضمنا گوسفند این نژاد می‌تواند به خوبی در برابر انواع بیماری‌های انگلی و باکتریایی مقاومت کند؛ بنابراین این موضوع بخش زیادی از هزینه‌های دامداران را برای نگهداری و پرورش این گوسفند را کاهش می‌دهد.  به‌علاوه از این جهت گوسفندان این نژاد به عنوان گوشتی‌ترین گوسفندان شناخته می‌شوند، چون براساس تحقیقات انجام شده، این گوسفندان روزانه تا ۲۸۰ گرم افزایش وزن دارند.

یکی دیگر از ویژگی‌های ژنتیکی منحصربه‌فرد گوسفند این نژاد، پشم خوب و ضخیم آن است. درواقع پشم این گوسفندان به‌قدری ضخیم است که به‌طور معمول در صنعت قالیبافی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بازدهی بالای گوسفند افشاری دیگر ویژگی ژنتیکی آن به شمار می‌رود.

چون به سبب این ویژگی، احتمال چندقلوزایی در این گوسفندان بسیار بالا خواهد بود؛ بنابراین اگر به پرورش گوسفندان به چشم یک سرمایه‌گذاری نگاه کنیم، پرورش گوسفندان افشاری که می‌توانند در بازه‌ای کوتاه تعداد بره‌های زیادی متولد کنند، برای دامدارانی که به فکر بازگشت سرمایه اولیه یا حتی افزایش درآمد خود هستند، گزینه‌های بسیار مناسبی هستند.

البته نباید فراموش کنیم که گوسفندان این نژاد از جمله گوشتی‌ترین گوسفندان به حساب می‌آیند؛ از این رو پرورش چنین گوسفندانی برای صاحبان دامداری‌ها کاملا به‌صرفه خواهد بود. درواقع این ویژگی ژنتیکی، گوسفند افشاری را در کنار گوسفندان سایر نژادها نظیر بختیاری، ماکویی و مغانی قرار داده است که آن‌ها نیز از جمله گوسفندان گوشتی کشورمان به حساب می‌آیند.

از جمله دیگر ویژگی‌های ژنتیکی گوسفند نژاد افشاری هم می‌توان به رنگ چشم‌ها و دنبه این دام اشاره کرد. رنگ چشم این دام قهوه‌ای متمایل به قرمز براق است و نگاه جانبی ممکن است کمی برجسته به‌نظر برسند. در مورد دنبه این گوسفند هم باید بگوییم که دنبه آن از نوع دولپی بوده و به صورت سفره‌ای و پهن است.

[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 2″]

سخن پایانی

در آخر باید بگوییم گوسفند افشاری كه يكي از منابع مهم ژنتيكي در بخش گوسفندان كشورمان بوده و صفات و خصوصيات توليدي بالقوه باارزشي دارد. ضمنا در ارتباط با گوسفند این نژاد هم باید در اینجا به این نکته مهم اشاره کنیم که در این نژاد برخی گوسفندان نیم گوش و بدون گوش هم وجود دارند.

به‌علاوه براساس بیومتری‌های انجام شده، ارتفاع کمر در این حیوان قدری بلندتر از ارتفاع جدوگاه است و دست و پاها ظرافت خاصی دارند که به گوسفند این نژاد این امکان را می‌دهد تا در کوهستان و مناطق سنگلاخی به خوبی حرکت کند.