دامداری کوچک ، نکات مهم در زمینه احداث دامداری
دامداری کوچک نقش مهمی در تامین امنیت غذایی جامعه به عهده دارد. داشتن نقشه دامداری کوچک برای این صنعت، بسیار ضروری است. به طوری که از سال 1370 تا به امروز 45 پروژه دامپروری کوچک با ارائه نقشه ویژه برای احداث در طرح‌های متفاوت، از طریق سازمان جهاد کشاورزی برای دامداری‌های کوچک روستایی در دستور کار قرار گرفته شده است.
احداث دامداری و دامپروری کوچک روستایی، باعث بهبود وضعیت بهداشتی دامداری‌ها و تبدیل به دامداری‌های نیمه صنعتی می‌شود. دامداری به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شغل‌ها برای پرورش دام‌ها در بین جوامع شناخته‌شده است. بنابراین ایجاد دامداری در روستا می‌تواند به عنوان یک راه‌کار اقتصادی برای پرورش دام‌ها و موجب تداوم اشتغال شود. در نتیجه نرخ سودآوری بالا و وجود زیرساخت‌های مناسب، نبود قوانین دست‌وپا گیر و موارد دیگر از دلایل ایجاد دامداری‌ها در روستا است.
از مزایای ایجاد دامداری روستایی ایجاد اشتغال و تداوم اشتغال در روستاها، افزایش درآمد خانواده‌های روستایی و افزایش تولیدات و محصولات دامی است. از مزایای دیگر راه‌اندازی دامداری‌های روستایی کوچک می‌توان به ارتقاء بهداشت محصولات تولیدشده، مقرون‌به‌صرفه بودن تولیدات روستایی اشاره کرد. به‌طورکلی هزینه لبنیات از جمله شیر خام، حداقل 30 درصد کمتر از واحدهای صنعتی است.
استانداردهای موردنیاز برای احداث دامداری
یکی از مهمترین فاکتورهای موردنیاز برای احداث دامداری‌های روستایی رعایت استانداردهای لازم برای احداث جایگاه آن است. علاوه‌براین استفاده از حداکثر زمین مورد نیاز برای پرورش تعداد بیشتر دام‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. استانداردهای موردنیاز برای احداث دامداری‌های روستایی کوچک شامل موارد زیر هستند:
1 – ظرفیت دامداری:
هدف، تعداد دام‌های شیرده مولدی است که قادر به زایمان هستند. به عنوان مثال، اگر به یک گوسفندداری عبارت 100 راسی نسبت داده می‌شود، منظور 100 راس گوسفند شیرده مولد است. به‌طورکلی ظرفیت دامداری طبق واحدهای دامداری (منظور انواع پرورش گوسفندان است) به چند گروه دسته‌بندی می‌شوند.
2 – حداقل زمین:
حداقل زمین مورد نظر برای راه‌اندازی دامداری به طور تقریبی نیم هکتار یا 5000 متر مربع آبی قابل کشت در نظر گرفته می‌شود تا بتوان حداقل یک‌سوم کل مواد غذایی موردنیاز را تامین کرد و باقی نیاز از طریق منابع غذایی دیگر تامین شود.
3 – نقشه های تیپ:
نقشه‌های تیپ به نقشه‌هایی گفته می‌شود که برای ظرفیت‌های دامداری و اقلیم‌های مختلف (معتدل، بارانی، سردسیر و گرمسیر) تهیه می‌شوند.
4 – رعایت فواصل:
رعایت فاصله موجب کمک بسیاری به بهداشت و مانع از انتشار بیماری‌ها به دیگر واحدهای دامداری می‌شود. به عنوان مثال، به ازای هر گوسفند زنده ماده 5/19 متر مربع جایگاه سرپوشیده و 32 متر مربع برای جایگاه بدون سقف در نظر گرفته می‌شود.
مشخصات زمین مناسب برای احداث دامپروری
زمینی که با هدف راه‌اندازی این نوع ساختمان‌ها و تأسیسات، از طریق درخواست‌کننده و براساس ضوابط نظام دامپروری احداث و ارائه می‌شود، ممکن است به یکی از شکل‌های زیر باشد:
- زمین سنددار
- زمین استیجاری
- زمین فاقد سند مالکیت
- زمین مشاع
- زمین اصلاحات ارضی مفروزالرعیه
- زمین واگذاری
مشخصات زمین مناسب برای احداث دامپروری کوچک، داشتن مراتع و چراگاه‌های طبیعی برای تهیه علوفه موردنیاز آن‌ها، امکان دسترسی به آب کافی و موردنیاز دام‌ها است. علاوه‌براین داشتن ظرفیت مناسب زمین برای نگهداری آن‌ها و شرایط آب‌وهوایی مناسب براساس نوع دام نیز از مشخصات زمین مناسب برای احداث دامپروری به شمار می‌روند.
هزینه های مختلف در یک دامداری کوچک
هزینه احداث دامداری شامل خرید زمین، خرید تجهیزات دامداری، هزینه خرید دام، هزینه خوراک دام‌ها و هزینه‌های پزشکی دام‌ها هستند.
به‌طورکلی، اغلب هزینه نگهداری دام‌ها مربوط به تغذیه آن‌ها است که این هزینه در کشور ما بیش از 60 درصد است. پس خرید به موقع خوراک و علوفه مورد نیاز و کاهش ضایعات می‌تواند در کاهش هزینه‌ها موثر باشد. یک دامدار آگاه در زمان فراوانی محصول یا در فصل مناسب، خوراک دام‌های خود را تهیه می‌کند. تولید شیر و دام (گوسفند) هدف پایانی و بازدهی یک دامدار است. دامی که آبستن شود نیاز به مراقبت بیشتری دارد و هزینه نگهداری آن افزایش می‌یابد. دام‌هایی که تولید پایینی دارند از نظر اقتصادی نگهداری آن‌ها به‌صرفه نیست. هر دامداری نیاز به اداره و مدیریت صحیح دارد، چرا که یک دامدار هرگز نمی‌تواند با اتکا به سرمایه خود در کار دامداری موفق شود، بدون اینکه اصول درست مدیریت را رعایت کند. دامپروری با موجودات زنده سروکار دارد و به هیچ وجه نمی‌توان کار مراقبت از دام‌ها را تعطیل کرد، چرا که آن‌ها نیاز به مراقبت شبانه‌روزی دارند. برای موفق شدن در این زمینه باید مدیریت عالی داشته باشید، وگرنه با شکست مواجه می‌شوید.
یکی از مهمترین فاکتورهای پرورش دام، داشتن کارگران دلسوز و علاقه‌مند به کار است چرا که شما دائم با دام‌ها سروکار دارید و یک دامدار نیازمند کارگران صادق و لایق است. پس در وهله اول باید روابط دوستانه‌ای بین کارگران و کارفرما باشد که با رعایت چند اصل می‌توان آن را ایجاد کرد.
شرایط جغرافیایی و اقلیمی مناسب برای دامداری‌ها
1 – در حد امکان مکان تاسیسات باید به شیوه‌ای باشد که جهت وزش باد از سمت ساختمان‌های مسکونی به سمت دامداری باشد.
2 – مکان تاسیسات در رابطه با حیوانات پوستی غیرنشخوارکننده، به‌ویژه جوندگان، باید به شکلی ایجاد شود که مانع عبور و مرور دیگر حیوانات و جوندگان وحشی به داخل تاسیسات شود.
3 – عدم احداث مکان دامداری در مسیل‌های شناخته شده
نقشه دامداری کوچک شامل چه قسمت هایی است؟
هر ساختمان یا آغل دام‌ها باید حاوی بخش‌های متعددی باشد و به صورت استاندارد ایجاد شود تا با پرورش تعداد رأس بالا تراکم و خفگی در میان آن‌ها وجود نداشته باشد. علاوه‌بر مشخص کردن بخش‌های متعدد ساختمان دام‌ها حتما باید تهویه مناسب برای ساختمان را در نظر بگیرید چرا که ممکن است عدم وجود تهویه مناسب موجب از بین رفتن دام‌ها شود.
نقشه دامداری کوچک شامل قسمت‌های زیر است که عبارتند از:
- آغل
- بهاربند
- انبار
- سیلو
- قرنطینه
- چاله ضدعفونی دام
- ورودی
- دریچه‌های هوا
چه روش‌هایی برای پرورش دام وجود دارد؟
پرورش دام را می‌توان به چند روش انجام داد که این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
یکی از روش‌های نگهداری دام‌ها طراحی آغلی است که دام‌ها بعد از چریدن در محیط بیرون، هنگام شب و یا در شرایط نامساعد آب‌وهوایی، به آغل برگردند. به این نوع پرورش دام، چرای نیمه‌آزاد گفته می‌شود.
گاهی اوقات دامدار، دام‌های واجد شرایط را خریداری نموده و سپس با تغذیه مناسب آن‌ها را وزن می‌دهد. دام‌های بزرگ‌شده برای مصارف متعددی به فروش می‌رسند. به این روش پرورش، پرواربندی گفته می‌شود.
از دیگر روش‌ها با عنوان گسترده، دام‌ها در زمین‌های وسیع پخش و از مراتع و علف‌زارها برای تغذیه استفاده می‌کنند. البته این روش اغلب در مناطق معتدل که چمن‌زارهای مناسبی دارد، استفاده می‌شود.
گاهی اوقات دامدارن در پرورش دام‌ها از اصلاح نژاد استفاده می‌کنند. به عبارتی در جفت‌کردن دام‌ها، از نژاد با وزن‌گیری، میزان شیر و پشم بیشتر استفاده می‌کنند.
در برخی از مواقع ابعاد کار دامداری چه از نظر تعداد رأس دام‌ها و چه از نظر تعداد دامدار (تعداد کارگران برای نگهداری دام‌ها)،کوچک است بنابراین دام‌ها در کشت‌زارها نگهداری و فرد در کنار کارهای کشاورزی، به دام‌ها نیز رسیدگی می‌کند. با این شیوه از نگهداری دام‌ها می‌توان از محصولات و فراورده‌های دامی از جمله لبنیات، گوشت و پشم در زندگی خود استفاده کرد.
شرایط احداث جایگاه دامداری:
- زمینی که برای احداث جایگاه دام‌ها در نظر گرفته می‌شود باید از زمین‌های اطراف بلندتر و یا حداقل هم‌سطح باشد تا مانع از ورود آب‌های جاری به مکان دام‌ها شود.
- از لحاظ جغرافیایی، دامداری باید در مکانی انتخاب شود که جهت وزش بادهای غالب از ساختمان‌های مسکونی به سمت دامداری باشد.
- جایگاه باید به صورتی ایجاد شود که نور خورشید به مقدار مناسب در آن بتابد، چرا که نور خورشید با داشتن اشعه ماورای بنفش باعث ضدعفونی شدن جایگاه آن‌ها و ایجاد ویتامین D می‌شود.
- دیوار، سقف و کف جایگاه باید با توجه به مصالحی از جمله سنگ، آجر و سیمان ساخته شود تا امکان زندگی حشرات، میکروب‌ها و قارچ‌ها کاهش یابد و ضدعفونی جایگاه آن‌ها به سادگی انجام شود. کف جایگاه باید مستحکم و غیرقابل نفوذ باشد. علاوه‌براین، کف جایگاه نباید لغزنده باشد و از شیب ملایمی به‌صورت تقریبی حدود 1 درصد برخوردار باشد تا ادرار زیر پاهای دام‌ها جمع نشود، چرا که دام‌ها (گوسفندان) در مقابل رطوبت حساس هستند.
- معمولاً در جایگاه بسته، مصالحی که برای سقف استفاده می‌شوند شامل تیرآهن و آجر و در جایگاه باز، ایرانیت و ورقهای فلزی هستند. باید سعی کنید از ساخت سقف‌های هادی حرارت از جمله حلبی و آهن سفید اجتناب کنید چرا که اینگونه سقف‌ها گرما و سرما را به‌شدت انتقال می‌دهد. در صورتی که از ایرانیت برای سقف استفاده می‌شود، برای جلوگیری از ورود گرما به داخل جایگاه ضروری است سقف با پشم شیشه و یا یک لایه کاه‌گل پوشیده شود.
- ارتفاع جایگاه توصیه‌شده در مناطق سردسیر، معتدل و گرمسیری به ترتیب 2.7، 3 و 3.5 متر هستند.
- درب جلوی آغل باید دارای بهاربند یا حیاط آغل باشد و مساحت آن دو برابر فضای سرپوشیده در نظر گرفته شود.
- درب آغل باید نسبتاً گسترده و عرض آن حدود 2.3 متر باشد تا عبور دام‌ها به‌سادگی انجام شود.
در این مقاله سعی شد نکاتی که در رابطه با احداث دامداری کوچک مهم و حائز اهمیت هستند را برای شما بیان کنیم. این نکات شامل استانداردهای موردنیاز برای ایجاد یک دامداری، هزینه‌های مختلف برای شروع دامداری، مشخصات زمین مناسب برای پرورش و نگهداری دام و روش‌های پرورش دام‌ها هستند. در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به سایت Sheep101.info مراجعه نموده و مطالب بیشتری مطالعه نمایید.
همچنین برای ارتباط با ما و ثبت نظرات خود می‌توانید از راه زیر با ما در تماس باشید.
