بیماری تب برفکی یکی از انواع بیماری های گوسفندان است که از آن به عنوان بیماری دهان و پا نیز یاد می‌شود. این بیماری ویروسی، عفونی و گاهی کشنده معمولاً در حیوانات سم دار مانند گوسفند، گاو، گاومیش، خوک و بز دیده می‌شود. این بیماری شیوع گسترده‌ای می‌تواند داشته باشد و ضرر آن به دام‌داری‌ها به اندازه‌ای است که از این بیماری به عنوان طاعون صنعت دام‌پروری یاد می‌کنند. مهم‌ترین راه مبارزه و کنترل این بیماری تزریق واکسن تب برفکی است. دام‌داران برای این‌که بتوانند سود مناسبی کسب کنند و با مشکلات متفاوت و زیان‌بار در این صنعت مواجه نشوند باید در خصوص انواع بیماری های گوسفندان و علائم آن‌ها اطلاعات داشته باشند تا در صورتی که گوسفندان علائم بیماری را از خود بروز دادند سریعاً با دام‌پزشک تماس بگیرند و اقدامات لازم برای پیشگیری از شیوع بیماری و درمان دام بیمار را انجام دهند. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع بیماری های گوسفندان ، مطلب بیماری های گوسفندان، انواع و درمان را مطالعه کنید. در این مطلب در خصوص بیماری تب برفکی ، علائم و نشانه‌های آن و واکسن تب برفکی مطالبی را ارائه کرده‌ایم. با مجتمع دام‌پروری افشار ژن همراه باشید.

بیماری تب برفکی چیست؟

همان‌طور که گفتیم تب برفکی نوعی بیماری ویروسی در میان دام‌ها است. نوعی از پیکورنا ویروس‌ها باعث می‌شود تا این بیماری ایجاد شود. زمانی که ذرات ویروس به داخل بدن گوسفند راه پیدا کنند، تکثیر می‌شوند. این تکثیر در حجم و تعداد بسیار بالایی انجام می‌شود و نهایتاً با ورود به جریان خون مناطق دیگر بدن را نیز آلوده می‌کند. فردیک لوفر و پاول فروش اولین کسانی بودند که در سال ۱۸۹۷ ثابت کردند که این بیماری منشأ ویروسی دارد. تحقیقات این افراد و سایر دانشمندان بر روی ویروس عامل این بیماری تا سال ۱۹۲۰ متوقف بود، زیرا خطر آن وجود داشت که این بیماری در میان دام‌های اهلی شیوع پیدا کند. تب برفکی یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در میان گوسفندان و دام‌های اهلی است و در مناطق بسیاری از جهان آلوده شدن دام‌ها به این ویروس گزارش شده است. قطرات آیروسل دفع شده از گوسفند آلوده مهم‌ترین و اصلی‌ترین راه انتقال این بیماری است. این قطرات می‌توانند به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم حیوانات دیگر را آلوده کنند. وجود این قطرات بر روی تجهیزات دام‌داری، غذا، وسایل حمل و نقل و البسه کارگران می‌تواند به صورت غیر مستقیم بیماری را در دام‌داری گسترش دهد.

این بیماری در ایران بومی است اما توجه چندانی به آن نمی‌شد. با احداث دام‌داری‌های بزرگ و صنعتی میزان خسارت وارده توسط ویروس عامل بیماری تب برفکی باعث شد که نیاز به انجام اقدامات و راه‌هایی برای پیشگیری و درمان این بیماری انجام شود. توجه داشته باشید این بیماری بسیار خطرناک است و همان‌طور که گفتیم از آن به عنوان طاعون صنعت دام‌پروری یاد می‌کنند. در صورت شیوع این بیماری در یک کشور، کشورهای دیگر تا ماه‌ها پس از اتمام عملیات کنترل و ریشه کن کردن بیماری اجازه ورود دام‌های کشور آلوده به کشورشان را نمی‌دهند.

علائم بیماری

دوره نهفتگی یا کمون بیماری تب برفکی ۳ تا ۶ روز است و پس از آن علائم بیماری به تدریج ظاهر می‌شوند. پس از سپری شدن دوره نهفتگی تب بالا اولین نشانه‌ای است که می‌توان با توجه به آن به بیمار بودن دام پی برد. بی اشتهایی، افسردگی و گوشه‌گیری، کاهش شدید تولید شیر، کاهش وزن، تشکیل وزیکول‌های حاوی مایع سروزی و شفاف در مخاط دهان، زبان و بالشتک‌ دندانی از دیگر علائمی است که مشاهده آن‌ها به معنی ابتلای دام به بیماری تب برفکی است. این بیماری می‌تواند باعث سقط‌جنین و مرگ بره‌های جوان نیز شود.

واکسن تب برفکی

مهم‌ترین و اصلی‌ترین راه پیشگیری از شیوع این بیماری، استفاده از برنامه منظم واکسیناسیون و تزریق واکسن تب برفکی است. بره‌ها زمانی که ۴ ماهگی را رد کنند، به سن مناسب برای تزریق این واکسن رسیده‌اند. برای عدم ابتلا به این بیماری باید ۳ تا ۴ هفته پس از اولین تزریق، واکسن تب برفکی مجدداً به دام تزریق شود. یکی از نکاتی که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت عدم تزریق واکسن تب برفکی با سایر واکسن‌ها است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص واکسن بیماری های گوسفندان پیشنهاد می‌کنیم مطلب واکسن گوسفندان و نکاتی در خصوص آن را مطالعه کنید.

نکات مهمی برای تهیه و تزریق واکسن تب برفکی

اولین نکته‌ای که برای تهیه و تزریق واکسن تب برفکی باید به آن توجه داشت، تهیه آن از فروشنده‌های معتبر و توجه به تاریخ انقضا است. تزریق واکسن باید به دام‌های سالم به صورت زیر جلدی و توسط دام‌پزشک انجام شود. به خاطر داشته باشید که هرگز نباید این واکسن به صورت عضلانی تزریق شود. از دیگر نکاتی که در هنگام تزریق واکسن باید به آن توجه داشت، تکان دادن بطری حاوی واکسن است. این واکسن را باید هر ۶ ماه یک بار مجدداً تزریق کرد اما در صورتی که در شرایط شیوع بیماری در منطقه قرار دارید باید زمان آن را به ۴ ماه یک بار کاهش دهید.

اقدامات لازم در صورت مشاهده بیماری تب برفکی

اولین اقداماتی که باید در صورت مشاهده علائم بیماری فوراً انجام دهید، جدا کردن و قرنطینه کردن دام بیمار و اطلاع به دام‌پزشک است. پس از آن باید هر وسیله‌ای که دام با آن تماس داشته را ضدعفونی کنید و آب و غذای دام را از محوطه خارج کنید و با رعایت اقدامات بهداشتی آن را دور بریزید. مرحله بعدی ضدعفونی کردن محوطه با فرمالین ۵ درصد یا هیدروکسید ۲ درصد است. از آهک هم می‌توان برای تمیز کردن محوطه استفاده کرد. با توجه به نظر دام‌پزشک می‌توان به دام داروهای ضد تب برای پایین آوردن تب و ویتامین‌های خوراکی یا تزریقی داد. دادن ویتامین‌ها به دام می‌تواند در روند بهبود زخم‌های دهان و پای دام تأثیرگذار باشد. استفاده از اسپری OTC و ضدعفونی کننده‌هایی مانند گلیسیرین ید یا میرتووت یکی از راه‌هایی است که می‌توان به کمک آن زخم‌های دهان دام را ضدعفونی کرد. اگر در ریه‌های گوسفندان مبتلا به این بیماری از بیماری های گوسفندان زخم‌های عفونی به وجود آمده باشد، دام‌پزشکان برای دام آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.

در صورتی که شدت بیماری در دام بسیار زیاد باشد و دیگر امیدی برای درمان گوسفند وجود نداشته باشد، بهتر است با از بین بردن دام و ضدعفونی کامل محوطه، از شیوع این بیماری جلوگیری کرد.

تغذیه دام مبتلا به بیماری تب برفکی

دام‌های بیمار به شدت بی اشتها می‌شوند و همین امر می‌تواند علاوه بر کاهش وزن، باعث ضعیف شدن آن‌ها نیز بشود. برای تغذیه این گوسفندان راه‌هایی وجود دارد تا بتوان با تقویت آن‌ها تأثیر مثبتی در روند بهبود ایجاد کرد. وجود زخم در دهان گوسفند باعث می‌شود که خوردن غذا برای دام سخت باشد. به همین دلیل می‌توان کنستانتره را اندکی خیس کرد تا عمل خوردن برای گوسفند راحت‌تر شود. ضدعفونی کردن منظم دهان گوسفند باعث می‌شود تا میزان درد و التهاب کاهش یابد و خوردن غذا برای دام راحت‌تر شود. گوسفندانی که مشکلات تغذیه در آن‌ها بسیار شدید است و اصلاً غذا نمی‌خورند نیاز به سرم درمانی دارند. البته توجه داشته باشید که این سرم درمانی باید تحت نظر و با مشورت دام‌پزشک انجام شود.

معرفی برخی از بیماری‌های مربوط به گوسفندان و علائم آن‌ها

طبق توضیحات ذکر شده تب برفکی به عنوان یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های دام‌ها و احشام در تاریخ دامپروری شناخته می‌شود. انجام واکسیناسیون به موقع و تحت نظر بودن گله یا مزرعه نیز بهترین پیشگیری از شیوع این بیماری ویروسی در بین دام‌ها، شناخته می‌شود.

در این مطلب ویژگی‌های این بیماری، علائم و نشانه‌های مربوط به آن، اقدامات پیشگیرانه در هنگام مشاهده بیماری، چگونگی تغذیه‌ی دام مبتلا و مطالبی در مورد واکسن تب برفکی بیان شد. در ادامه در مورد این بیماری و چند بیماری دیگر که در بین دام‌های اهلی به خصوص گوسفندان شایع است، توضیحاتی را به اختصار ذکر می‌کنیم.

	نام بیماری	علائم و نشانه‌های آن
۱	تب برفکی	تب شدید، اشتها نداشتن دام، کم شدن مقدار شیر تولیدی در میش‌ها، تجمع مخاط شفاف در بینی، ترشح و تجمع بزاق و مخاط در دهان، گوشه‌گیری دام، کم شدن وزن، افسردگی، وجود زخم در دهان و ضعف عمومی بدن
۲	زردی	بی‌اشتها شدن دام، زرد شدن رنگ چشم، ریزش اشک، تب و متورم شدن پلک‌ها
۳	آنتروتوکسمی	ترشح بزاق به مقدار زیاد، توجه نکردن به خوراک، به سختی راه رفتن، تجمع خون در شیردان و شکمبه، بی‌حال شدن دام، نفخ، خمیازه و تلوتلو خوردن
۴	انگل کپلک	وجود تخم‌های زرد مایل به قهوه‌ای در مدفوع دام، اسهال، ریختن غیر طبیعی پشم‌ها، متورم شدن زیر گلو، کم‌خونی، ضعف عمومی بدن و کم شدن وزن
۵	تب دره ریفت	تب، کم شدن وزن و قطع شدن تولید شیر در میش
۶	پیروپلاسموز	افزایش ضربان قلب گوسفند، زرد رنگ شدن چشم، بی‌اشتها شدن دام، زرد رنگ شدن پستان در میش‌ها، وجود خون در ادرار یا قهوه‌ای رنگ شدن آن، تب بالا، بالا رفتن سرعت تنفس و یبوست
۷	عضله سفید	خارج شدن کف از بینی، به مرور سفت شدن عضله‌ها، با درد راه رفتن، تب، مختل شدن تنفس، داشتن ظاهری قوز کرده و عدم توانایی در ایستادن
۸	پوسیدگی سم	قرمز رنگ شدن قسمت بالایی سم، لنگیدن دام، عفونت سم و استشمام بوی تعفن از سم دام
۹	نایروبی	بی‌اشتها شدن، اسهال یا اسهال خونی، تب، نفس‌تنگی، التهاب ملتحمه و سقط جنین در میش‌ها
۱۰	پیلونفریت	ادرار خونی، بی‌قراری، متورم شدن شکم دام، خارج شدن ادرار به صورت چکه چکه، لگد زدن دام به شکم خودش، کم شدن اشتهای گوسفند و داشتن ظاهری خمیده یا قوز کرده

*جدول آشنایی با برخی از بیماری‌های مربوط به دام سبک و گوسفند به همراه علائم و نشانه‌های آن‌ها

دامداران محترم باید دقت داشته باشند که به محض مشاهده هر کدام از علائم ذکر شده باید بلافاصله با دامپزشک تماس گرفته و همچنین اقدام به قرنطینه گوسفند بیمار نمایند. ضد عفونی کردن مکان و ادواتی که گوسفند با آن‌ها در تماس بوده است نیز اقدامی ضروری است.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم برای آشنا شدن با یکی دیگر از بیماری‌ های گوسفندان ، مطلب بیماری آگالاکسی چیست؟ را مطالعه کنید.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ همو ، قوچ هترو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا ، میش دوقلوزا و افشار برولا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.