قطع دم گوسفندان یکی از کارهای مدیریتی رایج در بسیاری از دام‌داری‌های دنیا است. این کار بیشتر به تصمیم پرورش‌دهنده گوسفند و بازار فروش بستگی دارد. دام‌داران برای داشتن سود بیشتر و کسب درآمد بالاتر باید از برخی روش‌ها و نکات استفاده کنند. کارهایی مانند سم چینی، قطع دم گوسفند و اخته سازی می‌توانند به سلامت بیشتر دام‌ها کمک کنند و سود دام‌دار را افزایش دهند. البته باید توجه داشت که این روش‌ها تنها روش‌هایی نیستند که می‌تواند در میزان سود تأثیر داشته باشند. یکی از مهم‌ترین روش‌هایی که می‌تواند در افزایش میزان سود دام‌دار تأثیر داشته باشد استفاده از گوسفندان اصلاح نژادی در گله است. گوسفند چند قلوزا و دوقلوزا که در آن‌ها از روش‌های اصلاح نژادی استفاده شده است می‌توانند در هر بار زایمان بیش از یک بره به دنیا بیاورند و خصوصیات خوب خود مانند تولید شیر، گوشت و پشم بیشتر و همچنین دوقلو یا چند قلوزایی را به آن‌ها منتقل کنند. از گوسفندانی که با استفاده از روش‌های علمی بهبود مناسبی در میزان بازده و کیفیت تولید داشته‌اند در سیستم‌های پرورش گوسفند بهره‌گیری می‌کنند و استفاده از گوسفند چند قلوزا یا دوقلوزا این روزها به امری رایج تبدیل شده است. در این مطلب قصد داریم تا در خصوص قطع دم گوسفندان نکاتی را با هم مرور کنیم.

قطع دم گوسفندان

قطع دم گوسفندان از انباشته شدن مدفوع روی دم و پاهای عقبی گوسفندان و بره‌ها جلوگیری می‌کند. نتایج تحقیقات نشان‌دهنده این امر است که قطع دم می‌تواند از بروز برخی بیماری‌ها و عفونت‌ها مانند عفونت با لارو مگس جلوگیری کند. قطع دم هیچ تأثیر بیماری‌زایی بر روی بره‌ها و گوسفندان ندارد. قطع دم در کنار این‌که باعث می‌شود گوسفندان از برخی بیماری‌ها دور بمانند باعث می‌شود تا چیدن پشم آن‌ها نیز راحت‌تر باشد. بسیاری از پشم‌چین‌ها تمایلی به چیدن پشم گوسفندانی با دم بلند ندارند.

البته باید توجه کرد که دم گوسفند مانند آپاندیس انسان نیست که در صورت نبود آن اتفاقی نیفتد. حضور دم برای برخی مسائل می‌تواند مفید باشد. وظیفه دم گوسفند حفاظت از مقعد، فرج و پستان گوسفند در شرایط آب و هوایی سرد و نامساعد است. همچنین گوسفندان در هنگام دفع از دم برای جدا و تکه‌تکه کردن مدفوع استفاده می‌کنند. در نژادهایی که دم کوتاه است و همچنین گوسفندان دنبه‌دار معمولاً عمل بریدن دم صورت نمی‌گیرد و این مسئله بیشتر بر روی گوسفندانی که دم بلند دارند انجام می‌شود.

یکی از نکاتی که باید برای قطع دم گوسفند در نظر داشت این است که برخی بازارها گوسفندان و بره‌های دم‌دار را نمی‌پسندند زیرا دم درصدی از وزن را شامل می‌شود و جداسازی آن در هنگام کشتار نیاز به تلاش مضاعف و در کشتارگاه‌ها نیاز به نیروی کار بیشتر دارد. البته این تنها یک روی سکه است و در روی دیگر سکه در عید قربان، مردم به خرید بره‌ها و گوسفندان بدون عیب و دست نخورده برای ذبح تمایل بیشتری نشان می‌دهند.

توجه داشته باشید که اگر تصمیم به قطع دم گوسفند گرفته‌اید این کار باید در قبل از به دو هفتگی رسیدن بره انجام پذیرد زیرا قطع دم گوسفندها و بره‌های مسن‌تر نیاز به استفاده از بیهوشی و قطع دم توسط یک دامپزشک دارد.

روش‌های قطع دم گوسفندان

برای قطع دم گوسفندان از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. همان‌طور که گفتیم این روش‌ها باید قبل از رسیدن بره به سن دو هفتگی انجام شود. رایج‌ترین روش‌های قطع دم گوسفندان عبارت‌اند از:

1.نوار لاستیکی

بستن دم با نوار لاستیکی یکی از رایج‌ترین روش‌هایی است که برای قطع دم بره‌ها به کار می‌رود. بستن محکم یک نوار پلاستیکی به دور دم باعث می‌شود که جریان خون در آن متوقف شود و بعد از گذشت ۷ تا ۱۰ روز دم می‌افتد. البته برای استفاده از این روش بره‌ها باید حداقل یک روزه شده باشند و ۲۴ ساعت از تولدشان گذشته باشد. این روش برای بره‌ها دردناک است و در انگلستان قانونی وجود دارد که استفاده از این روش را فقط در هفته اول زندگی بره‌ها مجاز می‌داند. توجه داشته باشید که استفاده از این روش می‌تواند محیط را برای رشد میکروارگانیسم‌های ایجادکننده بیماری کزاز مساعد کند و در صورتی که بیماری کزاز در منطقه شایع است و مادر بره برای کزاز واکسینه نشده باید از آنتی‌توکسین (پادزهر) کزاز در زمان قطع دم استفاده شود.

2.چاقو

بریدن دم با استفاده از چاقو از دیگر روش‌های قطع دم گوسفندان است. البته این روش اصلاً پیشنهاد نمی‌شود زیرا می‌تواند موجب خونریزی و درد بسیار دام شود.

3.ابزار الکترونیکی

یک ابزار الکترونیکی مخصوص بریدن دم وجود دارد که سریعاً پس از بریدن دم، محل قطع آن را داغ می‌زند تا از خونریزی و بروز مشکلاتی مانند عفونت جلوگیری کند. این شیوه را بهترین شیوه برای قطع دم می‌دانند که گوسفند هم کمترین درد و اذیت را می‌کشد.

4.گاز انبر اخته سازی

برای بریدن دم گوسفند می‌توان از گاز انبر اخته سازی استفاده کرد. برخی از این گاز انبرها عمل فشردن رگ‌های خونی و بریدن را انجام می‌دهند و در برخی مدل‌های دیگر برای بریدن دم نیاز به چاقو خواهید داشت. توجه داشته باشید که در هر دو مدل برای پیشگیری از خون‌ریزی گاز انبر باید حداقل ۳۰ ثانیه بر روی دم باقی بماند. مراحل ذکر شده در هنگام قطع کردن دم گوسفند دو قلوزا و گوسفند چند قلوزا را با احتیاط بیشتری انجام دهید.

اندازه قطع دم گوسفندان

قطع دم گوسفندان اندازه مشخص ندارد و در بسیاری از مناطق به صورت سلیقه‌ای در خصوص آن عمل می‌شود. البته بهتر است به میزانی از دم باقی بماند که بتواند فرج میش و مقعد قوچ را بپوشاند. بیشتر کشورها این مطلب را رعایت می‌کنند و در برخی کشورها مانند انگلستان این امر به یک قانون تبدیل شده است. انجمن دامپزشکی آمریکا با انجمن صنعت پرورش گوسفند این کشور توافق کرده‌اند که دم را نباید کوتاه‌تر از انتهای دور چین خوردگی دم قطع کرد. دم‌هایی که بیشتر قطع شوند ممکن است به افزایش بروز بیرون زدگی راست روده‌ای در بره‌ها منجر شود. این اتفاق در بره‌هایی که از جیره‌های مواد متراکم مانند کنستانتره‌ها تغذیه می‌کنند بیشتر است. دلیل این امر این است که قطع بیش از حد دم می‌تواند به ماهیچه‌ها و اعصاب موجود در ناحیه مقعد بره‌ها آسیب وارد کند. اندازه قطع کردن بین گوسفند چند قلوزا با گوسفندهای معمولی فرقی ندارد و همه از یک استاندارد پیروی می‌کند.

برای قطع کردن دم بدانید

همان‌طور که گفته شد تنها نژاد دم‌دار گوسفند در کشور ما نژاد زل است که بومی شمال کشور و مازندران محسوب می‌شود، بنابراین عمل قطع کردن دم گوسفند در بین پرورش‌دهندگان ایرانی کار رایجی نیست ولی باید بدانید به جای این کار، قطع کردن و بریدن دنبه گوسفندان در میان دامپروران ایرانی امری بسیار رایج است.

از آنجایی که اکثر نژادهایی که در مناطق مختلف ایران نگهداری می‌شوند دارای دنبه هستند یا جزو نژادهای نیم‌دنبه محسوب می‌شوند، این کار در کل کشور رواج دارد. فقط باید دقت داشت که بهتر است بریدن یا قطع کردن دنبه گوسفند به وسیله دامپزشکی حاذق انجام شود تا از بروز خطرات و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

یکی از دلایل اصلی قطع کردن دنبه گوسفندان این است که وزن دنبه در گوسفندان بالغ در حدود ۲۵ درصد کل وزن بدن آن‌ها است. با توجه به این‌که که تمامی حجم دنبه را چربی فرا گرفته است، باید دانست که افزایش چربی‌های درون دنبه از لحاظ اقتصادی برای دامدار مقرون‌به‌صرفه نیست. در صورتی که دنبه قطع شود این افزایش حجم و وزن می‌تواند به صورت گوشت و در دیگر نقاط بدن گوسفند اتفاق بیفتد.

قطع کردن دنبه در گوسفندان ایرانی باعث می‌شود که آن‌ها راحت‌تر عمل جفت‌گیری را انجام دهند و همچنین موجب می‌شود که احتمال موفقیت و باروری میش‌ها افزایش پیدا کند. افزایش احتمال دو قلوزایی در گوسفند چند قلوزا نیز یکی دیگر از فواید قطع کردن دنبه در آن‌ها است.

ازآنجایی که دنبه محل مورد نیاز رشد لارو مگس و تخم‌ریزی آن است، می‌تواند موجب بروز بیماری انگلی در گوسفندان نیز شود و در نهایت از لحاظ اقتصادی به زیان دامپرور خواهد بود.

با توجه به این‌که برخی از روش‌های قطع دم گوسفندان یا برداشتن دنبه آن‌ها، موجب خونریزی و درد در دام می‌شود بهتر است که گوسفندان سن و سال دار را بیهوش کرده و سپس این کار صورت پذیرد و در مورد بره‌ها نیز باید در ابتدا از داروهای ضد درد و بی‌حسی موضعی نظیر لیدوکایین استفاده کرده و سپس اقدام به این کار کرد.

در انتها به این نکته باید اشاره کنیم که تنها نژاد دم‌دار در میان انواع نژادهای گوسفندان ایرانی گوسفندان نژاد زل هستند.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب گندیدگی سم چیست و برای درمان آن چه باید کرد را مطالعه کنید.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.