طاعون گوسفندان یکی از بیماری‌های ویروسی و مهلکی است که معمولا گوسفندان و بزها را مبتلا می‌کند. این بیماری را با نشانه‌هایی مانند افسردگی، تب، ترشحات بینی و چشم، زخم در دهان، تنفس نامنظم، سرفه، اسهال و بوی بد دهان گوسفندان می‌شناسند. این بیماری می‌تواند به سرعت در گله شیوع پیدا کند و کار دامداری و پرورش گوسفندان را با مشکلات فراوانی مواجه کند.

بیماری طاعون گوسفندان که به آن طاعون نشخوارکنندگان کوچک یا P.P.R نیز گفته می‌شود یکی از انواع بیماری گوسفندان است که منشأ آن ویروسی است و می‌‌تواند به سرعت در گله منتشر شود. این بیماری در صورتی که به سرعت اقدامات لازم و مناسب برای درمان آن صورت نگیرد می‌تواند موجب شود بخشی زیادی از گوسفندان گله تلف شوند. افرادی که به شغل دامداری، دامپروری و پرورش گوسفند مشغول هستند باید بدانند که بیماری های گوسفندان یکی از عواملی است که باعث می‌شود تا کار آن‌ها با مشکلات فراوانی مواجه شود و حتی در صورت بروز برخی بیماری‌ها در گله نه تنها این کار برایشان سودی به همراه نداشته باشد، بلکه موجب متضرر شدن دامداران نیز شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم مطلب شایع‌ترین بیماری گوسفند ها؛ بخوانید و بدانید – بخش اول را برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع بیماری‌هایی که گوسفندان به آن مبتلا می‌شوند مطالعه کنید. در این مطلب قصد داریم در خصوص بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک و گوسفندان، راه‌های پیشگیری و علائم آن نکاتی را بیان کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.

طاعون گوسفندان چیست؟

موربیلی ویروس که از خانواده پارامیکسو ویریده است را می‌توان دلیل ایجاد طاعون گوسفندان و نشخوارکنندگان کوچک دانست. بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک که در بین بزها و گوسفندان بسیار رایج است، اولین بار در سال ۱۹۴۲ و در کشور ساحل‌عاج مشاهده شد. این بیماری به سرعت مرزها را در نوردید و اکنون در آفریقا، هند، خاورمیانه و حتی ایران نیز شایع شده است. این بیماری ویروسی به سرعت می‌تواند در گله شیوع پیدا کند. همچنین با توجه به ابتلای برخی حیوانات وحشی مانند آهو و بز کوهی درمان و کنترل این بیماری سخت‌تر می‌شود. باید بدانید که سن در ابتلای گوسفندان به این بیماری فاکتوری مهم است و گوسفندان ۴ تا ۱۸ ماهه بیشتر و شدیدتر از سایر دام‌ها به این بیماری مبتلا می‌شوند.

انتشار بیماری طاعون

باید بدانید که ترشحات بینی، چشم و دهان و همچنین مدفوع گوسفندان، دام‌ها و نشخوارکنندگان کوچک مبتلا به این بیماری، حاوی مقادیر بسیار زیادی از ویروس ایجاد کننده طاعون است. همچنین ویروس این بیماری از بیماری های گوسفندان می‌تواند به شکل قطره‌های ریز در هنگام عطسه، سرفه و همچنین استنشاق هوای بازدم دام آلوده به سایر دام‌ها منتقل شود.

باید بدانید که ذرات این ویروس برای مدتی در آبشخور، آخور و همچنین بستر دام‌ها باقی می‌ماند و همین امر می‌تواند موجب سرایت بیماری به سایر دام‌ها شود و باعث شود تا در مدت زمان کوتاهی تعدادی زیادی از گوسفندان گله به این بیماری مبتلا شوند. به همین دلیل باید گفت که مهم‌ترین راه انتقال این ویروس از دام و گوسفند بیمار به سایر گوسفندان است. همچنین باید بدانید که ویروس ایجاد کننده این بیماری معمولاً برای مدت طولانی در خارج از بدن میزبان زنده نمی‌ماند به همین دلیل ورود دام و گوسفندان آلوده به منطقه جدید را می‌توان مهم‌ترین عامل انتقال این ویروس به مناطق دیگر دانست.

علائم بیماری طاعون

طاعون گوسفندان که به آن طاعون بزی هم گفته می‌شود دوره کمون ۴ تا ۵ روزه‌ای دارد و پس از آن علائم بیماری در گوسفند مبتلا بروز پیدا می‌کند. اولین علائمی که بروز پیدا می‌کند خواب‌ آلودگی و افسردگی به همراه تب است. تب گوسفندان مبتلا به این بیماری معمولاً به ۴۰ تا ۴۱ درجه می‌رسد. پس از آن علائم دیگر ابتلا به این بیماری مانند ریزش ترشحات آبکی از چشم، بینی و دهان شروع می‌شود. این ترشحات پس از مدتی با بروز عفونت‌های ثانویه، غلیظ شده، به رنگ زرد در می‌آیند و بوی بدی دارند. قرمز شدن پوشش مخاطی دهان و چشم‌ها، بروز نواحی خاکستری رنگ کوچک بر روی لثه، لب و سطح بالایی زبان که به مرور توسعه پیدا می‌کنند. رنگ پریده شدن داخل دهان و ایجاد بافت مرده در آن از دیگر علائم ابتلای گوسفندان به این بیماری است. گوسفندان مبتلا به این بیماری ۲ تا ۳ روز پس تب کردن به اسهال دچار می‌شوند و مدفوع آن‌ها به تدریج نرم و آبکی می‌شود. همچنین ممکن است در این اسهال رگه‌هایی از خون و بافت‌های مرده نیز مشاهده شود. تنفس سخت، افزایش تعداد تنفس در دقیقه، تنفس صدادار و سرفه از دیگر علائمی است که می‌توان توسط آن به ابتلای گوسفند به بیماری طاعون مشکوک شد.

باید بدانید که معمولاً شیوع این بیماری به سن گوسفندان و حساسیت گله بستگی دارد که گاهی در برخی گله‌ها در حدود ۹۰ درصد گوسفندان مبتلا می‌شود و همچنین میزان مرگ و میر ایجاد شده توسط این بیماری ۵۰ تا ۸۰ درصد است. به خاطر داشته باشید که ابتلای میش آبستن به این بیماری در بسیاری از موارد با سقط جنین همراه است.

ظهور علائم به مواردی مانند تاریخچه کوچ گوسفندان، تجمع آن‌ها در یک منطقه، وارد کردن گوسفند یا گوسفندان جدید به گله، تغییرات آب و هوا و شریک شدن در آب و غذا بستگی دارد.

شباهت طاعون به سایر بیماری‌ها

به دلیل این‌که بسیاری از علائم بیماری طاعون گوسفندان با برخی دیگر از بیماری های گوسفندان مشترک است، معمولاً دامپزشکان برای اطمینان از بروز آن، نمونه‌هایی از دام‌ها و گوسفندان مشکوک می‌گیرند تا با استفاده از آزمایشگاه در خصوص شیوع این بیماری اطمینان کسب کنند. نمونه‌هایی که برای آزمایشگاه گرفته می‌شوند را باید کنار یخ و یا به صورت منجمد نگه داشت و در مدت زمان کمتر از ۱۲ ساعت به آزمایشگاه فرستاد.

• تب برفکی

از مهم‌ترین تفاوت‌هایی که در علائم بیماری تب برفکی و طاعون دیده می‌شود می‌توان به وجود بوی بد دهان، اسهال و مشکلات تنفسی اشاره کرد. تب برفکی این نشانه‌ها را ندارد در حالی که موارد گفته شده جزو علائم ابتلای گوسفند به بیماری طاعون است.

• اکتیمای واگیر

بیماری اکتیمای واگیر و طاعون نیز نشانه‌های مشابهی دارند اما در گوسفندان مبتلا به اکتیما گوسفندان به اسهال و پنومونی دچار نمی‌شوند.

پیشگیری از شیوع بیماری

ویروس ایجاد کننده بیماری طاعون گوسفندان و نشخوارکنندگان کوچک نمی‌تواند مدت زیادی بیرون از بدن میزبان زنده بماند و به همین دلیل در صورت رعایت نکات بهداشتی می‌توان از شیوع این بیماری در گله جلوگیری کرد. ویروس این بیماری را می‌توان توسط مواردی مانند نور خوشید، گرما و ضدعفونی کننده‌های مناسب از بین برد.

مهم‌ترین راه پیشگیری از شیوع بیماری طاعون گوسفندان ، استفاده از واکسن همولوگ است. تزریق دز مناسب از این نوع واکسن گوسفند می‌تواند برای مدت مناسبی که گاهی به چهار سال هم می‌رسد، از بروز و شیوع این بیماری در گله جلوگیری کند.

قرنطینه گوسفندانی که تازه خریداری شده‌اند و همچنین گوسفندان مشکوک از دیگر روش‌هایی است که می‌توان توسط آن از شیوع این بیماری گوسفندها در گله جلوگیری کرد. همچنین دفع صحیح لاشه گوسفند مبتلا را می‌توان یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از شیوع این بیماری دانست.

درمان طاعون

برای درمان بیماری طاعون گوسفندان از آنتی‌بیوتیک تراپی برای جلوگیری و مقابله با عفونت‌های ثانویه‌ای که ایجاد می‌شوند، استفاده می‌کنند. همچنین استفاده از دیکلوفناک سدیم و آرام‌بخش‌های گوارشی و مایع‌تراپی می‌تواند در کنترل و درمان بیماری نقش داشته باشد. استفاده از مواد غذایی حاوی ویتامین C در جیره غذایی می‌تواند در درمان ضایعات به وجود آمده در لب و دهان مفید باشد.

از مهم‌ترین دلایل تلف شدن گوسفندان مبتلا به این بیماری از بیماری های گوسفندان ، کم شدن آب بدن به دلیل اسهال است. به همین دلیل استفاده از مایع تراپی و وجود آب بیشتر در جیره غذایی می‌تواند شانس زنده ماندن گوسفندان مبتلا به طاعون را افزایش دهد. باید بدانید که چشمان گوسفندان مبتلا به طاعون که به کم آبی دچار شده‌اند، گود افتاده می‌شود.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب برنامه واکسیناسیون گوسفند نیازمند توجه به چه مواردی است؟ را مطالعه کنید.