همه چیز درباره خوراک دام
خوراک دام اصلیترین دغدغه و نیاز دامداران است. با صنعتیشدن شغلها، همه چیز تخصصی شد. دامپروری و کشاورزی هم از این قاعده جدا نبودند و از سالها پیش به یک صنعت کاربردی و ثروت ساز تبدیل شدند که در تأمین نیازهای غذایی انسان، نقشی اساسی به عهده گرفتند. افزایش نیازهای غذایی انسان و سود و منفعت مالی پرورش دام، کارآمدی روشهای سنتی را از بین برد و تولیدکنندههایی باهدف تکمیل زنجیره غذایی میان حیوانات و گیاهان وارد عمل شدند. تولیدکنندهها علاوهبر تأمین خوراک دام گوسفندی، زمان رسیدن به وزن استاندارد این حیوانات را نیز سرعت بخشیدند. انواع خوراک دام و نیاز شما بهعنوان دامدار به هر یک از آنها به عوامل زیادی مانند نوع، سن و هدف پرورش بستگی دارد که بهتر است اطلاعات و آگاهی خود را درباره آن بالا ببرید.
انواع خوراک دام
بهطورکلی این محصولات را میتوان به علوفهها، کنسانتره، کنجاله و سبوس دستهبندی کرد. علوفهها شامل یونجه، سیلو، کاه، علف باغ و غیره است که در ادامه به شرح هر یک از آنها میپردازیم:
-
یونجه:
یونجه یکی از بهترین و مغزیترین مواد غذایی طبیعی در دام است که مقدار زیادی مواد معدنی، پروتئین و کلسیم طبیعی در خود دارد. از این علوفه برای تغذیه دامهای متنوعی استفاده میشود. امکان کشت یونجه در شرایط جوی و مناطق آبوهوایی مختلف از مزایای ویژه آن است.
-
علف باغ:
این علف بیشتر برای تغذیه گاوها استفاده میشود، زیرا چربی شیر را افزایش میدهد و با داشتن ساقهها و رشتههای بلند، نشخوار را بیشتر میکند. معمولاً از علف باغ برای خوراک گاوهای شیرده استفاده میشود. جلوگیری از نفخ، کمک به دفع بهتر مدفوع و کاهش خروج خوراکهای آردی از شکمبه از فواید دیگر آن است.
-
سیلاژها:
سیلاژ از مهمترین مواد غذایی برای افزایش شیر دام است که از تخمیر ساقه و برگ ذرت و جو تولید میشود. وجود فیبر، نشاسته و کربوهیدرات فراوان، فرایند تولید ساده و کمهزینه، سیلاژ ذرت را به خوراکی پراستفاده و محبوب برای دام تبدیل کرده است. این علوفه، هضم غذا را آسان میکند و برای کشت به شرایط آبوهوایی خاصی نیاز ندارد.
-
کاه:
کاه یکی از ارزانترین و کمارزشترین مواد غذایی در دام است. بهدلیل حجم نسبتاً زیاد فیبر در کاه، هضم آن زمان زیادی میبرد و این موضوع منجر به کاهش وزن در دامها میشود. برای جلوگیری از این مشکل، کاه را با مواد هیدروکسید سدیم، آمونیاک و اوره غنی میکنند. این خوراک در 3 دسته کاه جو، گندم و برنج یافت میشود. کاه جو کیفیت بیشتری نسبت به انواع دیگر دارد.
-
کنجاله دامی:
پس از هر بار روغنگیری از دانههایی نظیر سویا، ذرت، کلزا، زیتون و آفتابگردان تفالههایی بهدست میآید که بهعنوان منبعی غنی از پروتئین در خوراک دام و طیور بهکار میرود. پرمصرفترین کنجاله دامی از سویا گرفته میشود.
-
سبوس دامی:
سبوس از پوسته جو، برنج و گندم تولید میشود. هرچقدر میزان آرد در سبوس بیشتر باشد، کیفیت و ارزش تغذیهای آن نیز بالاتر است. مصرف سبوس گندم باید کاملاً کنترل شده باشد، زیرا سلولز موجود در آن ممکن است برای دستگاه گوارش دام مشکلاتی ایجاد کند. از ویژگیهای مفید سبوس میتوان به وجود ویتامینهای آ و ب، آهن، فسفر، مس، سلنیوم و روی اشاره کرد. این ماده منبعی عالی برای تأمین انرژی دام است.
-
کنسانتره (خوراک فشرده):
یکی از بهترین مواد غذایی برای رشد و سلامت دام کنسانترهها هستند. ترکیبات کلی این ماده شامل غلات، چربی، ویتامین، مواد معدنی، ملاس و پروتئینهای گیاهی و حیوانی متنوعی است. استفاده از کنسانتره به همراه علوفههای دیگر، ضرورتی است که باید در پرورش دام جدی گرفته شود. اندازهها و وزنهای متنوع این محصول در سه دسته کنسانتره دام شیری، پرواری و گوساله در بازار موجود هستند.
[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 1″]
مهمترین فواید مصرف کنسانتره برای دام
- صرفهجویی در زمان و عدم خطای انسانی در تولید دستی در دامداری
- مقدار کافی ریزمغذیها
- خرید و انبار آسان
- انطباق دقیق با نیاز بیولوژیکی و سن دام
- بهصرفه بودن هزینههای خرید و نگهداری
- عدم نیاز به محاسبههای تکراری وزن و صرفهجویی در وقت
- کمک به حذف محصولات متفرقه کمحجم
چه افزودنیهایی در خوراک دام استفاده میشود؟
امروزه در صنعت دامداری، افزودنیهای ضروری نسبتاً زیادی برای خوردن دامها استفاده میشود که هرکدام خواص و مزایای ویژه خود را دارند. در زیر کاربردیترین آنها را بهاختصار توضیح میدهیم:
-
آنزیم:
این مواد مراحل هضم غذا و واکنشهای متابولیکی موجود زنده را سرعت میبخشد.
-
پروبیوتیکها:
بهبود دستگاه گوارشی و سلامت بیشتر دام، حاصل استفاده از پروبیوتیکها است.
-
پری بیوتیکها:
این افزودنی در جهت جذب بیشتر آهن، روی، کلسیم و منیزیم بهکار میرود.
-
سیمبیوتیکها:
ترکیب پروبیوتیکها و پری بیوتیکها منجر به تولید این ماده میشود. افزایش طول عمر باکتریهای مفید بدن دام از وظایف این ماده است.
-
اسیدی فایرها:
عدم وجود این افزودنی، رشد میکروبهای روده را زیاد میکند.
-
فیتوبیوتیکها:
از جدیدترین افزودنیهای گیاهی موجود باید به فیتوبیوتیکها اشاره کرد که تقویتکننده سیستم ایمنی و قاتل انگل و میکروب هستند.
-
ضدعفونیکنندهها:
برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی از انواع مختلف ضدعفونیکننده استفاده میشود.
-
توکسین بایندرها:
این افزودنی به سموم قارچی اجازه رشد نمیدهند.
-
آنتیاکسیدانها:
آنتیاکسیدانها به طور طبیعی در ویتامینهای A و E و C وجود دارند که از فاسد شدن مواد غذایی جلوگیری میکنند.
-
مواد معدنی:
دام و هر موجود زنده دیگری برای بقا به مواد معدنی نیاز دارد.
[wbcr_php_snippet id=”6301″ title=”post link 2″]
-
آمینواسیدها:
تکمیل و کمک به زنجیره ساخت پروتئین در دامها به عهده آمینواسیدها است.
-
پلت بایندرها:
این مواد بهعنوان ضروریترین خوراک شناخته میشوند؛ همچنین باید دارای استحکام زیادی باشند تا در حین جابهجایی آسیب نبینند.
-
امولسیفایرها:
ویتامینهای محلول در چربی و اسیدهای چرب به کمک امولسیفایرها یکنواخت میشوند.
-
ویتامینها:
ویتامینها در میان عناوین بالا شناختهشدهترین هستند که هضم و جذب غذا را بهبود میبخشند و به رشد و انرژی کمک میکنند.
عواملی که روی مغذی یا غیرمغذی بودن خوراک دام مؤثر هستند
عواملی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم جزء تأثیرگذارترین موارد روی کیفیت مواد اولیهای است که برای تولید به کارخانه ارسال میشوند.
-
متفاوت بودن گونههای گیاهی:
گونههای متعدد گیاهی در ارزش غذایی و مواد مغذی خاص خود، تفاوتهای عمدهای دارند که باید نظر کارشناسان و مشاوران را در این زمینه جویا شوید. منابع کلسیم، پتاسیم، ازت، منیزیم و فسفر در گیاهان مختلف بسیار متنوع است.
-
بخشهای مختلف گیاه:
ارزش غذایی هر بخش از اندام گیاه با هم فرق دارد. این مسئله را همیشه باید در خوراکی که برای دام استفاده میکنید، مدنظر قرار داده و در مورد آن با متخصصین این حوزه مشورت کنید.
-
رشد کامل گیاه:
این موضوع که گیاه در هنگام برداشت، در کدام مرحله از رشد و تکامل خود باشد، بسیار مهم و حیاتی است. بلوغ و رشد کامل گیاه، ارزش غذایی آن را افزایش میدهد.
-
ویژگیهای خاک:
نوع، جنس و غنی بودن خاکی که گیاه در آن رشد کرده و برای تهیه مواد اولیه به کارخانه ارسال میشود، در میزان مواد مغذی آن تأثیرگذار است. کوددهی مناسب به خاک یکی از عوامل کیفیت گیاه و خوراک است.
-
شرایط آبوهوایی:
شرایط جوی منطقه کاشت در منابع غذایی تأثیر دارد؛ بهعنوانمثال، در گیاهانی که در مناطق خشک پرورش مییابند، کمبود پروتئین و فسفر طبیعی است.
[wbcr_php_snippet id=”6300″ title=”post link 3″]
-
محیط نگهداری:
شرایط نگهداری گیاه بعد از برداشت هم در کیفیت خوراک تولیدشده توسط کارخانه بسیار اهمیت دارد. مواردی همچون نور آفتاب و رطوبت در محیط نگهداری را باید موردتوجه قرار دهید.
-
دام مصرفکننده:
آخرین و اصلیترین موضوعی که باید بررسی شود، نوع دام از نظر اندازه، سن و نژاد است. مقدار موردنیاز مواد غذایی دام در مرحلههای رشدی مختلف، کاملاً متفاوت است و نیاز به تخصص و سنجش دارد.
خوراک دام گوسفندی
برای تعیین میزان غذای گوسفند در طول یک روز باید به دو عامل وزن و سن توجه کرد؛ البته خوراک برای دام پرواری و داشتی کاملاً متغیر است. گوسفندهایی که مخصوص پرواربندی هستند، از کنسانتره و علوفه تغذیه میشوند؛ درصورتیکه جیره غذایی گوسفند بهخصوص بره، نیاز به تغییر جیرهبندی دارد، البته هر تغییری در این مورد باید کاملاً تدریجی و بهعنوانمثال، در 10 روز انجام شود.
خوراک گوسفندی باید همه مواد غذایی از جمله ذرت، جو، یونجه یا علوفه، نمک، سبوس، کنجاله سویا را پوشش دهند. کنسانتره گوسفندی همه این مواد را در خود دارد. تغذیه گوسفند ماده نیز بهدلیل شیردهی و حاملگی نسبت به نوع پرواری این حیوان تفاوت دارد؛ میشها نیز در مقابل قوچها خوراک بیشتری نیاز دارند. جیره نویسی روزانه یکی از اقدامات خوب در این زمینه است که میتوانید بهراحتی انجام دهید؛ همچنین ساعتهای 6 صبح، بین 1 تا 2 ظهر و 7 تا 8 شب بهترین زمانها برای دادن خوراک به گوسفندان هستند.
هزینه خوراک دام چقدر است؟
بخش عمده هزینه پرورش دام، صرف خوراک سالم و مقوی میشود. تهیه مواد غذایی مانند یونجه، سیلاژ، کنجاله و علوفه تازه باید بهصورت هفتگی یا ماهانه بدون توجه به فصل سال انجام شود. سالم بودن و کیفیت محصولاتی که از دام بهدست میآید، وابستگی مستقیم به میزان و مغذی بودن خوراک مصرفی دارد. سلامت غذایی دام روی سلامتی انسان نیز اثر دارد. هزینه اصلی خوراک مربوط به گندم، جو، سویا و ذرت است که هرگز عدد ثابتی ندارند. چنانچه فضایی بزرگ و پاکیزه برای انبار داشته باشید، خرید و نگهداری مواد غذایی گوسفند بهصورت فصلی توصیه میشود. با مراجعه به سایتهای فروش این محصولات، میتوانید از قیمتها بهصورت لحظهای آگاه شوید.
در این مطلب سعی کردیم هرآنچه که شما در مورد خوراک دام گوسفندی باید بدانید تا خریدی آگاهانه و دقیق داشته باشید را توضیح دهیم. انواع، توضیح ساده آنها و تأثیر عواملی که روی مغذی بودن مواد اولیه خوراک استفاده میشود، از جمله چیزهایی است که در این مقاله دربارهشان حرف زدیم. مجتمع دامپروری افشار ژن با تولید و فروش تخصصی میشها و قوچهای اصلاح نژاد شده دوقلو و چندقلوزا، قوچهای «هتروزیگوت» و «هموزیگوت» و همچنین فروش محصولات غذایی و برگزاری دورههای آموزشی تخصصی، آماده هرگونه راهنمایی و کمک به مزرعهداران و دامپروران است.