بیماری علفی در دام ؛ علائم کمبود منیزیم در گوسفندان

بیماری علفی در دام در اغلب مواقع به‌دلیل تغییر رژیم غذایی در اوایل فصل پاییز و بهار اتفاق می‌افتد. در این راستا ضروری است دامداران برای ممانعت از بیماری علفی در گوسفندان آموزش‌های لازم را یاد بگیرند. بیماری علفی شدن دام به‌دلیل کاهش منیزیم غذایی در تأمین نیازهای نگهداری (۳ میلی‌گرم در کیلوگرم از وزن بدن) و شیردهی (۱۲۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم از شیر) ایجاد می‌شود. در این صورت دام دچار کاهش تغذیه، شرایط جوی سخت، حمل‌ونقل و در مواقعی که چرای دام در علوفه با منیزیم کمتر از ۱۲% در ماده خشک آن ایجاد می‌شود. به‌طورکلی دام‌ها نیاز به منبع مداوم منیزیم دارند، چراکه نمی‌توانند آن را ذخیره کنند و درعین‌حال این عنصر ضروری است که در اغلب مواقع واکنش‌های تولید انرژی در بافت‌های آن‌ها نقش خواهند داشت. معمولاً کمبود منیزیم بین ۴ تا ۶ هفته بعد از زایمان رخ می‌دهد، هنگامی‌که حیوانات علائم بسیار مشخصی مانند راه‌رفتن ناهماهنگ، لرزش یا درازکشیدن را از خود نشان می‌دهند.

علائم بالینی بیماری علفی در دام

یکی از علائم چشمگیر این بیماری کمبود منیزیم است. میش‌های مبتلا به این بیماری به‌دلیل کمبود منیزیم در اغلب مواقع توانایی راه‌رفتن را ندارند یا ناهماهنگ به نظر می‌رسند. در اغلب مواقع این دام‌ها بی‌حال هستند و تمایلی به حرکت کردن ندارند. از دیگر علائم این بیماری می‌توان به لرزش اشاره کرد که موجب پیشرفت، انقباض غیرارادی شدیدی در عضلات گوسفندان نمایان می‌شود. اگر بلافاصله اقدام به درمان بیماری نشود، امکان مرگ دام‌های مبتلا وجود دارد.

بیماری علفی در دام

تشخیص

طبق نتایج به‌دست‌آمده علائم مشخص شده توسط گوسفند مبتلا و سرعت پاسخ به درمان قابل تشخیص است. بعد از مرگ دام برای تشخیص، باید مایعات داخل چشم از لحاظ سطح منیزیم مورد آزمایش قرار بگیرند. به‌طورکلی تشخیص بیماری از طریق پاسخگویی به درمان انجام می‌شود که تأیید کمبود منیزیم برای معالجه به دست می‌آید. معمولاً کزاز علفی در پی کاهش منیزیم پلاسما در دام‌های بزرگ و گوسفندان رخ می‌دهد. غلظت منیزیم کمتر از ۸/۱ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در مایع شفافی که تا ۲۴ ساعت بعد از مرگ از چشم دام جاری می‌شود، علائم بیماری کزاز علفی است.

عوامل افزایش‌دهنده احتمال بروز بیماری علفی در گوسفندان

عوامل مختلفی در جذب منیزیم در داخل معده دام تأثیرگذار هستند، چراکه در مراتع با گیاهان غنی از پتاسیم می‌تواند احتمال بروز این بیماری را در نشخوارکنندگان را افزایش دهد. مصرف مقدار زیاد پروتئین با سرعت تجزیه بالا و بیشتر شدن PH شکمبه نیز اثرات منفی در جذب منیزیم می‌گذارد. در این صورت در هنگام استفاده از گیاهان در فصل بهار به‌سبب افزایش سطح پتاسیم و پروتئین، باید میزان جذب منیزیم در گوسفندان موردتوجه قرار داده شود. در فصل بهار به‌دلیل رشد سریع گیاهان، سطح منیزیم در آن‌ها کاهش‌یافته و امکان بروز کمبود منیزیم در میش‌ها بیشتر می‌شود.

[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 1″]

چه زمانی میش‌ها بیشتر در معرض خطر کمبود منیزیم هستند؟

میش‌هایی که دوقلوزا بوده‌اند، بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار می‌گیرند. همچنین گوسفندان مسن نیز در معرض این بیماری قرار می‌گیرند. عوامل مختلف و استرس‌زا، هنگام زایمان (جابه‌جایی، محدود شدن خوراک) می‌تواند خطر کمبود منیزیم را افزایش دهد. رژیم غذایی گوسفند نیز می‌تواند یکی از عوامل خطرزا محسوب شود. محصولات غلات یا مراتع (علف، شبدر و یا حبوبات) به‌ویژه در فصل زمستان و اوایل بهار به‌دلیل سطح پایین کلسیم و منیزیم خطر ابتلا به بیماری علفی در دام بیشتر می‌شود. همچنین اگر کودهای مبتنی بر پتاسیم استفاده شده یا دانه‌های غلات در مقادیر قابل‌توجهی تغذیه شوند، خطر کمبود منیزیم افزایش می‌یابد. هنگامی‌که مراتع از نظر کلسیم کافی باشد، در نتیجه منیزیم دام‌ها نشان می‌دهند که 20 درصد از میش‌های دوقلوزا هنوز کمبود دارند. درحالی‌که میش سالم به نظر می‌رسد، اما این کمبودها نشان می‌دهد که اغلب میش‌ها هنوز در معرض خطر قرار دارند.

واکسن آنتروتوکسمی یا علفی

این نوع واکسن برای ممانعت از بیماری آنتروکسمی یا علفی در گوسفندان استفاده می‌شود. در گوسفندان (میش‌ها) 2 تزریق به فاصله دوهفته به‌غیر از دوهفته پایانی آبستنی به‌کار گرفته می‌شود. در بره میش‌های واکسینه شده در سن 2 ماهگی یک تزریق واکسن باید انجام شود و 3 یا 4 هفته بعد مجدداً تکرار شود. در بره میش‌هایی که واکسینه انجام نشده، اولین تزریق در دو هفتگی و باید 3 تا 4 هفته بعد مجدداً تکرار شود.

بیماری علفی در دام

کنترل و پیشگیری علفی شدن دام

گوسفندان برای تأمین بیشتر نیازهای خود و جذب منیزیم به شکمبه متکی هستند. گوسفندان نمی‌توانند جذب منیزیم را تغییر دهند و تنها بخش کوچکی از آن را جذب می‌کنند. سطح بالای پتاسیم و پروتئین هر دو به کمبود منیزیم در گوسفندان کمک می‌کنند. قراردادن حبوبات در مرتع که دارای سطح بالاتری از منیزیم نسبت به علف هستند، باید در هنگام اجرای یک سیستم مدیریت پرورش مبتنی بر مرتع توجه بسیار زیادی داشته باشند. گیاهان مختلفی وجود دارند که برای افزایش منیزیم پرورش داده می‌شوند که ممکن است برای ترکیب در مخلوط‌های علف در نظر گرفته شوند. ازآنجایی‌که پتاسیم نقش آنتاگونیستی در کمبود منیزیم دارد، توصیه می‌شود که میزان پتاسیم علف در فصل بهار از 2.5 درصد بیشتر نشود.

مکمل گوسفند و دیگر دام‌ها با بی‌کربنات پتاسیم باعث کاهش جذب منیزیم می‌شود، هرچند که این تأثیرات در تمام نمک‌های پتاسیم دیده نمی‌شود. دام‌هایی که در معرض خطر بیماری علفی هستند باید به‌صورت روزانه منیزیم مصرف کنند، چراکه بدن به‌سادگی نمی‌تواند آن را ذخیره کند. به‌طورکلی مکملی از منیزیم اکسید به‌صورت خوراکی در دوره‌های خطر  به آن‌ها داده شود. اغلب نمک‌های منیزیم مطبوع و خوشایند نیستند و باید برای داشتن طعم بهتر با موادی مانند ملاس، کنسانتره یا یونجه ترکیب شوند. تغذیه با یونجه به‌تنهایی احتمالاً برای ممانعت از کمبود منیزیم در دام‌هایی که بیشتر از 6 سال سن دارند، تأثیرگذار باشند. دام‌ها در هنگام نگهداری در فصل زمستان باید از باد و سرما محافظت و مکمل‌های غذایی برای آن‌ها مهیا شود. به‌طورکلی گوسفندان و گاوها باید یونجه بیشتری، به‌ویژه در هنگام چرا چه با دانه غلات و یا با مراتع حاصلخیز دارای پتاسیم یا نیتروژن، یا هر دو آن‌ها را دریافت کنند.

[wbcr_php_snippet id=”6301″ title=”post link 2″]

درمان بیماری علفی در گوسفندان

در موارد بالینی درمان شامل تجویز زیرجلدی هیپوفسفیت منیزیم یا وریدی محلول ترکیبی از کلسیم و منیزیم است. بااین‌حال، تنها در برخی از موارد تجویز داخل ویدی انجام می‌شود. در هنگام علفی شدن دام برای استفاده از داروها باید با دامپزشک مشورت نمایید. علائم بالینی کمبود منیزیم در گوسفندان و دیگر دام‌ها در بیشتر مواقع با بروز هیپومنیزیمی (میزان منیزیم پلاسمای خون کمتر از 0.5 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) و نمایان شدن هم‌زمان هیپوکلسیمی (میزان کلسیم خون دام کمتر از 8 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) اتفاق می‌افتد. به‌طورکلی دام‌هایی که علائم بیماری علفی دارند، ضروری است که بلافاصله ترکیب محلول کلسیم و منیزیم را به آن‌ها داده و توصیه می‌شود که به‌صورت داخل رگ، به‌آرامی و با کنترل قلب به آن‌ها تزریق شود. فرایند درمان و تأثیرگذاری این بیماری در دام‌هایی که کمبود منیزیم دارند نسبت به آن‌هایی که مبتلا به کمبود کلسیم هستند، کندتر است. در طول درمان دام‌ها نباید برای مصرف کلسیم تحریک شوند. دام‌ها بعد از درمان باید بدون هیچ‌گونه تحریکی نسبت به درمان عکس‌العمل مثبتی داشته باشند. در هنگام درمان نباید گاوها را در مراتع مستعد به کزاز علفی برده شود.

بیماری علفی در دام

برخی از روش‌های پیشگیری از بروز بیماری علفی در دام

بهتر است در جیره غذایی دام‌ها از گیاهانی نظیر لگوم‌ها که میزان مواد معدنی و سطح منیزیم بالاتری دارند، استفاده کنید. پیشنهاد می‌شود از علوفه با سطح بالای پتاسیم در تغذیه استفاده نشود. مقدار پتاسیم موجود در علوفه نباید از 2.5 درصد بیشتر شود. برای مدت طولانی نباید دام‌ها گرسنه بمانند. بیش از حد گرسنه ماندن دام‌ها می‌تواند امکان بروز بیماری علفی را افزایش دهد. بهتر است در فصول پرخطر (بهار) به‌تدریج جیره غذایی دام را تغییر دهید. اضافه‌کردن مکمل کلسیم منیزیم (120 گرم در روز) فسفات منیزیم (54 گرم در روز) و سولفات منیزیم، در جیره گوسفندانی که به کمبود منیزیم مشکوک هستند، می‌تواند در کاهش بروز بیماری کزاز علفی تأثیرگذار باشد. برای جلوگیری از بیماری علفی در دام، باید گله را از منطقه خطرناک خارج کنید و به مناطق دیگری منتقل نمایید.

چگونه کلسیم و کمبود منیزیم باعث کاهش بقای بره می‌شوند؟

کمبود منیزیم در دام‌ها می‌تواند باعث مرگ‌ومیر میش‌ها شود. معمولاً در 6 هفته بارداری یا ماه اول بعد از زایمان علائمی شامل لرزش عضلات، عدم هماهنگی در هنگام راه‌رفتن و ناتوانی در بلند شدن می‌تواند در مرگ میش تأثیرگذار باشد. کمبود منیزیم می‌تواند موجب مرگ میش‌ها و بره‌های آن‌ها شود. در برخی از مواقع با مرگ میش‌ها عوارض آن ممکن است افزایش یابد و بقای بره‌ها را کاهش دهد. ازآنجایی‌که میش‌های دوقلوزا بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند؛ بنابراین بهتر است رژیم غذایی موردنیاز آن‌ها را تأمین کنید.

در این مقاله سعی شد شما را با بیماری علفی در دام بیشتر آشنا کنیم. بیماری علفی در گوسفندان به‌دلیل تغییر رژیم غذایی و کمبود منیزیم رخ می‌دهد. این نوع بیماری در اغلب مواقع میش‌های دوقلوزا را تهدید می‌کند. در‌صورتی‎‌که درمان بلافاصله انجام نشود، احتمال مرگ دام افزایش می‌یابد. همچنین امکان انتقال به بره‌های آن‌ها نیز وجود دارد. تاحدامکان میش‌های آبستنی را دور از استرس نگهداری کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با بیماری کمبود منیزیم در گوسفندان می‌توانید با کارشناسان ما در افشار ژن در تماس باشید.