گندیدگی سم را می‌توان به عنوان یکی از مخرب‌ترین و پرهزینه‌ترین بیماری‌ گوسفندان دانست که هر سال دام‌داران زیادی را درگیر می‌کند و مشکلات بسیاری را برای آن‌ها پدید می‌آورد. این دام‌داران هر سال هزینه بسیاری را صرف کنترل و درمان این بیماری می‌کنند. البته بهتر است بدانید که با استفاده از روش‌های اصولی مدیریت و کنترل می‌توان از بروز این بیماری تا حد بسیار زیادی جلوگیری کرد. گندیدگی سم می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در روند افزایش وزن دام شود، گوسفند شیر، گوشت و پشم کمتری تولید کند و میزان تولیدمثل در آن‌ها کاهش خواهد یافت. شاید یکی از مهم‌ترین منابع سود دام‌داران تولیدمثل گوسفندان و افزایش تعداد گله است. جلوگیری از این بیماری گوسفندان در کنار استفاده از گوسفند چند قلوزا یا دوقلوزا می‌تواند در رشد گله نقش بسیار مؤثری داشته باشد. خواندن مقاله سم گوسفند و نکاتی در این خصوص می‌تواند اطلاعات مفیدی در خصوص سم گوسفندان در اختیارتان قرار دهد. در این مطلب سعی داریم در خصوص گندیدگی سم و راه‌های درمان و پیشگیری آن مطالبی را با هم مرور کنیم.

گندیدگی سم چیست؟

همان‌طور که گفتیم گندیدگی سم یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های‌ گوسفندان در صنعت دام‌پروری است. این بیماری از هم‌افزایی دو باکتری بی‌هوازی همراه با شرایط محیطی مناسب برای رشد و گسترش آن‌ها به وجود می‌آید. اگر بخواهیم به طور دقیق‌تر بگوییم باید گفت که دو باکتری فوزوباکتریوم نکروفوریوم و باکتریوئیدیس نودوسوس عامل به وجود آمدن بیماری گندیدگی سم هستند. باکتری فوزوباکتریوم نکروفوریوم به صورت طبیعی و عادی در خاک وجود دارد. مشکل زمانی آغاز می‌شود که باکتری باکتریوئیدیس نودوسوس هم در محل حاضر باشد. برای ایجاد بیماری گندیدگی سم حضور هر دو باکتری الزامی است. پس از حضور هر دو باکتری و آغاز آلودگی گرما، گل و لای و تهویه ضعیف می‌توانند باعث رشد بیماری شوند. در کنار این شرایط کمبود اکسیژن نیز می‌تواند به گسترش بیشتر بیماری کمک کند. باکتریوئیدیس نودوسوس ۱۴ تا ۲۱ روز در خاک زنده می‌ماند. این باکتری از گوسفندان آلوده به زمین، بستر و سایر بخش‌ها منتقل می‌شود و باعث ابتلای سایر گوسفندان به این بیماری می‌شود. محیط مرطوب و دمای ۱۰ تا ۲۱ درجه بهترین شرایط را برای رشد سریع این باکتری فراهم می‌کند. این باکتری در گل و لای وجود دارد و اگر توسط گل و لای، سنگ و یا هر جسم دیگری خراشی بر روی سم گوسفندان ایجاد شود، باکتری به سرعت و سهولت بافت خراشیده شده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و گوسفند آلوده می‌شود.

نشانه‌های گندیدگی

اولین نشانه‌ی ظاهری ابتلا به این بیماری کشیدن پای خود بر روی زمین، بالا نگه داشتن آن یا لنگیدن است. این حیوانات به دلیل درد کمتر تحرک دارند، بر روی زانو می‌چرند، برای مدت طولانی روی زمین دراز می‌کشند و به خاطر مالیده شدن از طرف پهلو، سینه و زانو‌ها به زمین پشم‌های این قسمت‌ها را به مرور از دست می‌دهند. گندیدگی به دو نوع خوش‌خیم و بدخیم تقسیم می‌شود. در نوع خوش‌خیم، بافت بین دو قسمت سم به رنگ سرخ یا صورتی دیده می‌شود و همچنین این قسمت از سم مرطوب، متورم و دردناک خواهد شد. خسارت مالی گندیدگی خوش‌خیم اندک است و با اقدام به موقع می‌توان آن را بسیار راحت‌تر از نوع بدخیم این بیماری درمان کرد اما در صورت عدم توجه گندیدگی خوش‌خیم می‌تواند زمینه برای بروز گندیدگی بدخیم به وجود آورد.

پیشگیری از گندیدگی سم

این بیماری به دلیل چرای کمتر می‌تواند باعث کند یا متوقف شدن روند افزایش وزن دام بیمار شود و تولید شیر، گوشت و پشم آن‌ها را کاهش دهد و بر روی خصوصیات تولیدمثلی گوسفندان تأثیر منفی بگذارد، به همین دلیل پیشگیری را می‌توان به عنوان بهترین روش برای دور کردن خطر گله از این بیماری گوسفندان دانست. همچنین باید توجه داشت که پیشگیری روشی بسیار آسان‌تر، بهتر و مقرون به صرفه‌تر از درمان است. اولین نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که با ورود یک دام آلوده به گله، این بیماری می‌تواند به تمام گله سرایت کند پس یکی از بهترین راه‌های پیشگیری قرنطینه دام‌های جدید تا زمان اطمینان از عدم آلوده بودن آن‌ها است. پس از هر بار قرنطینه، محیط نگه‌داری دام باید به صورت کامل و بهداشتی تمیز و ضدعفونی شود. همچنین از حمل و نقل دام توسط وسایل نقلیه ضدعفونی نشده پرهیز شود. ابزار موجود در دام‌داری مانند پوتین کارکنان، چاقو یا قیچی سم تراشی و دست‌های دام‌داران و کارکنان نیز عواملی برای ابتلای دام‌ها به این بیماری است. پس تمیز و ضدعفونی کردن وسایل، لوازم و دست‌ها در هنگام کار با دام‌ها امری الزامی است.

 واکسیناسیون، سم چینی منظم، بررسی و رکوردگیری در کنار استفاده از روش‌های شستشو می‌تواند تأثیر بسیار مناسبی در جلوگیری از ایجاد بیماری در گله داشته باشد. بهتر است هر هفته یک‌بار پای گوسفندان را با استفاده از محلول ۱۰ درصد سولفات روی شستشو داد. از دیگر محلول‌هایی که می‌توان برای شستشوی پاهای گوسفندان استفاده کرد محلول سولفات مس و محلول ۷ درصد ید است.

درمان بیماری گندیدگی

برای درمان گندیدگی سم ابتدا باید دام بیمار را جدا کرد. در این هنگام باید سایر گوسفندان را از چاله شستشو عبور داد تا احتمال ابتلای آن‌ها کاهش یابد و سپس نظارت و مدیریت دقیق‌تری بر روی گله داشت. دام بیمار باید مدت بیشتری در محلول ۱۰ درصد سولفات روی، سولفات مس و یا محلول ۷ درصد ید نگه داشت تا محلول به داخل سم جذب شود و تأثیر بیشتری داشته باشد. سپس باید با توجه به نظر دامپزشک به دام آنتی‌بیوتیک مانند پنی‌سیلین یا اکسی تترا سایکلین تزریق کرد. پس از تزریق آنتی‌بیوتیک و شستن پاها، دام باید سم چینی شود تا بافت‌های آلوده در معرض تماس اکسیژن قرار گیرند. سم چینی می‌تواند منجر به آلودگی کمتر سم دام با گل و کود شود و محیط مناسب برای رشد بیماری کاهش یابد. پس از سم چینی پای حیوان باید مجدداً توسط محلول‌های ضدعفونی کننده یاد شده شستشو داده شود و سپس به مدت ۲۴ ساعت در یک محیط خشک و تمیز نگه‌داری شود. با توجه به این‌که باکتر‌ی‌های ایجاد کننده این بیماری گوسفندان، بی‌هوازی هستند افزودن بر میزان اکسیژن موجود در محیط می‌تواند شرایط بهتری برای درمان و عدم رشد این باکتری‌ها ایجاد کند.

نکاتی در خصوص بیماری گندیدگی سم

توجه داشته باشید که دام‌هایی که نسبت به درمان جواب مثبت نمی‌دهند و بهبود نمی‌یابند باید از گله حذف شوند.

برخی گوسفندان و نژادها به این بیماری نسبت به سایر دام‌ها حساس‌تر هستند به همین منظور باید توجه بیشتری به این دام‌ها و گوسفندان داشت.

محلول سولفات مس بسیار مؤثرتر از محلول سولفات روی است اما به دلیل این‌که می‌تواند موجب مسمومیت دام‌ها شود باید در استفاده از آن دقت بسیار بیشتری به خرج داد. این محلول می‌تواند موجب رنگی شدن پشم گوسفندان نیز شود.

واکسیناسیون می‌تواند ۴ تا ۶ ماه گله را از بیماری گندیدگی سم مصون نگه دارد اما در هنگام کشتار باید دوره پرهیز رعایت شود.

از خرید گوسفندان آلوده و خرید از بازارهای نامطمئن جدا خودداری کنید، گوسفندان آلوده به این بیماری و بیماری‌های دیگر ممکن است صدمه شدیدی به گله وارد کنند.

زمانی که در گله مورد مبتلا به گندیدگی سم مشاهده شد، دقت بیشتری در خصوص لنگیدن دام‌ها داشته‌باشید تا بتوانید موارد ابتلای احتمالی را سریع‌تر شناسایی و برای درمان آن‌ها زودتر اقدام کنید تا هزینه و زمان کمتری صرف شود.

درباره سم گوسفند بدانید

در مورد رشد کردن سم‌های گوسفندان باید دانست که این اتفاق برای همه گوسفندها یکسان نبوده و با توجه به نژاد هر دام، ویژگی‌های خاک محل پرورش و نگهداری آن‌ها و میزان رطوبت موجود در آن خاک، میزان رشد سم در هر گوسفندی متفاوت خواهد بود.

رشد کردن سم تا حد مشخصی نشانه رشد و بلوغ گوسفند بوده و دام برای گذران زندگی عادی خود به این رشد احتیاج دارد ولی باید دانست که رشد سم از مقدار خاصی که بیشتر شود می‌تواند در روند عادی زندگی دام اختلال ایجاد کند یا این‌که باعث ایجاد بیماری در گوسفند شود. به همین منظور سم‌چینی گوسفندها از روزگاران گذشته امری رایج در بین دامپروران بوده است.

قیچی‌های مخصوص سم‌چینی یا استفاده از قیچی‌های هوای فشرده که برای واحدهای صنعتی و پرجمعیت به کار می‌روند، باعث خواهند شد که عمل سم‌چینی به خوبی و با دقت پیش برود.

اگر سم‌چینی و چک کردن سم گوسفندان به طور منظم صورت نگیرد امکان بروز عوارض و بیماری‌هایی مانند لنگیدن، زخم دهان، تاول سم، آبسه سم و گندیدگی آن، برای دام‌ها به وقوع خواهد پیوست. دامدارانی که در مناطق مرطوب و پر باران اقدام به نگهداری و پرورش گوسفند می‌کنند باید دقت داشته باشند که بروز بیماری‌های مربوط به سم در گوسفندان آن‌ها احتمال بالاتری نسبت به گوسفندانی که در مناطق خشک و صخره‌ای پرورش داده می‌شوند، دارد.

برای جلوگیری از بیماری‌های مربوط به سم در گوسفندان بهتر است که دامداران هفته‌ای یک بار سم گوسفندان را در محلولی که حاوی ۱۰ درصد سولفات روی و سولفات مس است، شستشو دهند. همچنین این افراد می‌توانند از محلولی که حاوی ۷ درصد یُد نیز باشد، برای ضدعفونی سم دام‌های سبک بهره ببرند.

اگر دامداری متوجه شد که دام خاصی دچار بیماری گندیدگی یا آبسه سم شده است، بهتر است که آن دام را مدت زمان بیشتری در چاله‌ای که حاوی محلول ضدعفونی است، نگه دارد و سپس بعد از آن که گوسفند از چاله بیرون آمد به مدت ۲۴ ساعت در یک محیط بهداشتی و خشک نگهداری شود تا باکتری‌های عامل بیماری امکان فعالیت دوباره را پیدا نکنند.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص گوسفند چند قلوزا و دوقلوزا مطلب گوسفندان افشاری چند قلوززا و اصلاح نژادی در این گوسفندان را مطالعه کنید.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.