شاربن یا سیاه زخم گوسفند ؛ علائم، تشخیص، کنترل و درمان

سیاه زخم گوسفند یک بیماری باکتریایی است که معمولاً از طریق خوراک، خاک و آب آلوده انتقال داده می‌شود. علامت اولیه شاربن گوسفند مرگ ناگهانی بوده که اغلب همراه با ترشحات خونی است. سیاه زخم حیوانات، یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و دام که بسیار خطرناک و واگیردار است. در این صورت شما باید در هنگام مواجهه با این نوع بیماری تمام جوانب مختلف و نکات بهداشتی را رعایت نمایید تا به بیماری سیاه زخم مبتلا نشوید. سیاه زخم اغلب یک بیماری خطرناک و واگیردار است که در بیشتر مواقع موجب ازبین‌رفتن گوسفندان می‌شود. دامداران باید اطلاعات کامل و دقیقی در رابطه با بیماری سیاه زخم داشته باشند تا در صورت مواجهه شدن با آن بلافاصله بتوانند اقدامات ضروری را انجام دهند. در اغلب مواقع این بیماری در دام‌هایی نظیر گوسفند و گاو مشاهده می‌شود که میزان آسیب گوسفندان نسبت به دیگر حیوانات بیشتر است. دامداران باید مراقب گوسفندان خود باشند تا دچار این بیماری نشوند.

عامل بروز بیماری سیاه زخم در گوسفندان

مهم‌ترین عوامل بروز بیماری سیاه زخم گوسفند یک نوع باکتری میله‌ای شکل که از خانواده باکتری‌های هوازی و هاگ‌‌‌دار است. سیاه زخم به‌تنهایی می‌تواند موجب بیمار شدن گوسفندان و مرگ آن‌ها شود. این نوع باکتری وقتی‌که چند ساعت در مقابل هوای مستقیم قرار می‌گیرد، به هاگ تبدیل شده و موجب بروز بیماری سیاه زخم می‌شود. این نوع باکتری بعد از تبدیل‌شدن به هاگ به‌صورت تقریبی 40 تا 50 سال عمر می‌کند که در این مدت می‌تواند موجب بیماری دام و حیوانات متعددی شود. هنگامی‌که یک گوسفند زنده در اثر این بیماری از بین می‌رود، مقدار زیادی از این نوع باکتری در تمام خون و ترشحات بدن او موجود هست.

سیاه زخم گوسفند

علائم سیاه زخم حیوانات

گاو و گوسفندان مبتلا به سیاه زخم عموماً به طور ناگهانی می‌میرند. درست قبل از مرگ حیوانات ممکن است دچار علائمی نظیر تب بالا شوند. این امکان وجود دارد خون در اطراف بینی، دهان و مقعد لاشه وجود داشته باشد. در بسیاری از موارد ممکن است این علامت را مشاهده نکنید؛ بنابراین برای تشخیص سیاه زخم نباید به این موارد اعتماد کرد. اگر دام‌ها به طور ناگهانی بمیرند، حتی هنگامی‌که سابقه شاربن وجود ندارد، سیاه زخم به طور بالقوه می‌تواند علت آن باشد. برای ممانعت از یک حادثه سیاه زخم در مقیاس بزرگ، بسیار اهمیت دارد که لاشه گوسفندانی که به‌صورت ناگهانی و بدون دلیل واضحی می‌میرند، پیش از جابه‌جایی برای این نوع بیماری آزمایش شوند. این کار می‌تواند خطر مبتلا شدن انسان را به سیاه زخم کاهش دهد و در صورت تأیید آلودگی اموال آسیب‌دیده را به حداقل می‌رساند. مهم‌ترین علائم شاربن گوسفند شامل موارد زیر می‌شود:

مرگ ناگهانی تورم در نواحی گردن
تورم در زیر شکم گوسفند تب شدید و در برخی از مواقع رسیدن به 40 درجه سانتی‌گراد
مشاهده خون در ادرار اسهال خونی
بی‌اشتهایی و نخوردن غذا افسردگی شدید
نفس کشیدن به‌صورت عمیق و تندتند سقط جنین
کاهش ناگهانی شیر در دام‌های شیرده آلوده شدن شیر به خون

[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 1″]

علائم بیماری سیاه زخم پس از مرگ دام

علائم بیماری شاربن در گوسفندان شامل موارد زیر می‌شود:

  • خارج‌شدن خون تیره‌رنگ و قیر مانند از سوراخ‌های طبیعی بدن که از اصلی‌ترین ویژگی‌های آن لخته نشدن خون دام است.
  • بزرگ‌شدن طحال و لجنی شدن آن در رابطه با کالبدشکافی اتفاقی که ممکن است مشاهده شود.

چگونگی انتقال بیماری شاربن به انواع حیوانات

مهم‌ترین عامل انتقال این بیماری خطرناک مانند بیماری هیداتیدوز در دام، خاک‌آلوده است، به‌ویژه در فصولی که بارندگی و رطوبت هوا افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی نباید دام‌ها را در زمین و مراتع آلوده به چرا ببرید، چراکه به‌وسیله مصرف علوفه و تماس دهان با خاک این نوع باکتری به حیوان انتقال داده می‌شود. در این صورت تماس با خون و ترشحات بدنی گوسفندی که دچار سیاه زخم شده، می‌تواند موجب بروز بیماری و افزایش شدت انتقال آن شود.

سیاه زخم گوسفند

تشخیص بیماری شاربن با سياه‌زخم (Anthrax)

تشخیص تنها از طریق علائم بالینی بسیار پیچیده و مشکل است و در صورت مشاهده علائم مشکوک به شاربن باید از طریق تکنیک‌های آزمایشگاه تأیید گردد. ازآنجایی‌که سلول‌های زایشی بیماری قوی نیستند و بیش از 3 روز دوام نمی‌آورند؛ بنابراین گرفتن نمونه عمیق از خون توسط سواپ گزینه مناسبی به نظر می‌رسد، به شرطی که اجازه دهید خون روی سواپ خشک شود. این کار موجب اسپورزایی و ازبین‌رفتن دیگر عوامل میکروبی می‌شود. روش‌های قطعی برای تشخیص این بیماری شامل کشت باکتریایی، تست PCR، فلوروسنت آنتی‌بادی و تفکیک عامل از خون یا بافت است.

در برخی از آزمایشگاه‌ها برای تشخیص آنتی‌بادی از تکنیک وسترن بلات و الایزا (ELISA) استفاده می‌کنند. اگر دسترسی به این متدهای آزمایشگاهی امکان‌پذیر نیست، می‌توانید از طریق رنگ‌آمیزی اسمیر خونی ثابت شده با رنگ‌های Loeffler یا MacFadean اقدام کرد، اما باید به این نکته توجه داشته باشید که این روش‌ها تا 20 درصد نتایج آن مثبت کاذب است. در گوسفندان، عفونت‌های کلستریدیایی، نفخ و برخورد صاعقه امکان دارد با شاربن اشتباه گرفته شوند. همین‌طور می‌توان گفت لپتوسپیروز حاد، هموگلوبینوری باسیلاری، آناپلاسموز و مسمومیت حاد با سرب و شبدر باید موردتوجه قرار گیرند.

ضایعات بیماری سیاه زخم حیوانات

تغییرات غالباً بعد از مرگ رخ نمی‌دهد و یا به‌صورت ناقص اتفاق می‌افتد. در این صورت خون تیره از دهان، سوراخ‌های بینی و مقعد جریان پیدا می‌کند و بدن دچار حالت نفخ‌کرده می‌شود. اگر به‌صورت اشتباهی لاشه گوسفند باز شود، ضایعات سپتی مشاهده می‌شود. خون تیره و غلیظ است و بسیار دیر لخته می‌شود یا اصلاً لخته نمی‌شود. خون‌ریزی در حجم گسترده در سطوح سرپوش محوطه بطنی و سینه شامل اپیکارد و اندوکارد دیده می‌شود. افیوژن‌های ادماتوز قرمز زیر سروز ارگان‌های مختلف، بین گروه ماهیچه‌های اسکلتی و در عمیق‌ترین بخش‌های زیرپوست مشاهده می‌شود. خونریزی به‌صورت پی‌درپی در طول مخاط سیستم گوارش اتفاق می‌افتد و روی پلاک‌های پایر اولسر مشاهده می‌شود. در این صورت طحال بزرگ به رنگ‌های قرمز، تیره‌رنگ و نرم دیده می‌شود. کبد، کلیه و گره‌های لنفاوی دچار احتقان و بزرگ شدن می‌شوند. درصورتی‌که جمجمه باز شود امکان دارد مننژیت (بیماری التهاب پرده‌های محافظتی مغز) دیده شود.

[wbcr_php_snippet id=”6301″ title=”post link 2″]

روش‌های کنترل، پیشگیری از بیماری سیاه زخم گوسفند

روش‌ها و نکات بهداشتی بسیار زیادی برای ممانعت و کنترل بیماری شاربن گوسفند وجود دارد.

بیماری شاربن را می‌توانید به‌وسیله واکسیناسیون، تشخیص و گزارش سریع، قرنطینه کردن و درمان گوسفندانی که هیچ‌گونه علائمی ندارند، پیشگیری و کنترل کنید. زمان فراگیری بیماری بهترین وقت 2 تا 4 هفته پیش از شروع واکسیناسیون است. این نکته را در نظر داشته باشید، ازآنجایی‌که واکسن زنده تزریق می‌شود؛ بنابراین نباید در هفته اول، آنتی‌بیوتیک تجویز شود. برای پیشگیری از انتقال این بیماری نباید گوسفندی که در اثر بیماری تلف شده را کالبدشکافی کرد. باید لاشه دام را در چاهی عمیق دفن یا سوزاند تا از انتشار این بیماری خطرناک ممانعت کرد. برای اجتناب از انتقال این بیماری باید تمام محصولات حیوانی به‌صورت دائم ضدعفونی شوند. در صورت رویت گوسفند مبتلا به شاربن، دامدار باید تمام وسایل و امکاناتی که دام با آن‌ها تماس داشته است را بسوزاند، با این کار از انتقال و گسترش این بیماری به سایر دام‌ها ممانعت می‌کند. برای پیشگیری از بروز این بیماری باید به طور سالانه یک یا دو بار گوسفندان واکسیناسیون شوند. با واکسیناسیون منظم می‌توانید مانع گسترش این بیماری شوید. نکته آخر این‌که تاحدامکان سعی کنید از دست‌کاری خاک و کود حیوانی خودداری نمایید.

درمان بیماری سیاه زخم گوسفند

اگر گوسفندان شما به بیماری سیاه زخم یا شاربن مبتلا شدند، باید به‌وسیله آنتی‌بیوتیک‌‎هایی مانند پنی‌سیلین، سیپروفلوکساسین و داکسی سیکلین در مرحله اول نسبت به درمان دام اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت مبتلا شدن گوسفند شما به سیاه زخم استنشاقی، باید بدانید که تلاش برای درمان دام بی‌فایده است و حیوان تلف می‌شود. باید این نکته را در نظر داشته باشید، سوزاندن تمام وسایل و امکاناتی که گوسفند مبتلا به سیاه زخم با آن تماس داشته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. با سوزاندن تمام وسایل می‌توانید از انتقال و گسترش این بیماری اجتناب نمایید. نکته قابل‌توجه این است در آنتراکس تنفسی بعد از مشاهده علائم بیماری، درمان تقریباً بدون نتیجه خواهد بود.

در این مقاله سعی شد در رابطه به بیماری سیاه زخم گوسفند بحث کنیم. شاربن گوسفند از طریق خاک‌های آلوده انتقال داده می‌شود. از مهم‌ترین علائم این بیماری مرگ ناگهانی گوسفندان است. در این صورت باید گوسفندان را بدون هیچ‌گونه تماس با آن‌ها، دفن یا سوزانده شوند. برای پیشگیری از بیماری سیاه زخم می‌توانید سالانه گوسفندان را واکسیناسیون کنید. دامداران در صورت بروز چنین مشکلی باید بلافاصله مسئله را با دامپزشک در میان بگذارند تا اقدامات لازم برای درمان انجام شود.

برای ارتباط با ما و ثبت نظرات و پیشنهادهای خود می‌توانید از طریق زیر در تماس باشید.