بیماری عضله سفید یک بیماری عضلانی است که به دلیل کمبود سلنیوم و ویتامین E رخ می‌دهد و در تمام حیوانات بزرگ دیده می‌شود. این بیماری می‌تواند با تحت تأثیر قرار دادن سیستم ایمنی و همچنین عضلات قلبی و اسکلتی در عدم رشد مناسب گوسفندان بسیار تأثیرگذار باشد و کار پرورش گوسفند را با مشکلات متفاوتی مواجه کند.

گوسفندان به بیماری‌های متفاوتی دچار می‌شوند. برخی از این بیماری‌ها مانند طاعون به دلیل ویروس‌ها ایجاد می‌شوند، برخی دیگر به دلیل وجود انگل‌ها و شپش‌ها ایجاد می‌شود و گروهی دیگر به دلیل کمبود مواد معدنی، مغذی و مورد نیاز گوسفندان ایجاد می‌شوند. به همین دلیل دامداران باید بدانند که در دامداری یا مجتمع دامپروری خود باید توجه خاص و ویژه‌ای به جیره گوسفندان و غذای آن‌ها داشته باشند. تأمین مناسب تمام احتیاجات گوسفندان به مواد غذایی، معدنی، آلی و ویتامین‌ها می‌تواند در رشد و تولید مثل آن‌ها تأثیر بسیار مناسبی داشته باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص مطلب جیره غذایی گوسفند را مطالعه کنید. در این مطلب قصد داریم در خصوص بیماری عضله سفید، دلایل به وجود آمدن، راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری نکاتی را بیان کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.

بیماری عضله سفید چیست؟

بیماری عضله سفید یکی از بیماری های گوسفندان است که به دلیل کمبود ویتامین E و سلنیوم ایجاد می‌شود. درست است که بسیاری از حیوانات ممکن است به این بیماری دچار شوند اما این بیماری در گوسفندان و بزها شایع‌تر است. بروز بیماری عضله سفید که یکی از انواع بیماری های گوسفندان است باعث می‌شود تا مشکلات متفاوتی برای مجتمع دامپروری و دامداری ایجاد شود. از مهم‌ترین مشکلات ایجاد شده توسط این بیماری می‌توان به تأثیر بر نرخ تولید مثل و ایجاد مواردی مانند کاهش نرخ باروری، باز جذب جنین، سخت‌زایی، جفت ماندگی و کاهش تولید شیر و پشم اشاره کرد. باید بدانید که این بیماری معمولاً در بره‌هایی که در حال رشد سریع هستند و میش‌های آبستنی دیده می‌شود. کالبد شکافی حیوانات بیماری نشان می‌دهد که ماهیچه‌های دام‌هایی که به این بیماری مبتلا هستند نبست به دام‌های سالم کمرنگ‌تر هستند و همچنین به دلیل رسوب غیر طبیعی کلسیم در ماهیچه‌ها آن‌ها ظاهری مانند گچ دارند. به همین دلیل به این بیماری، عضله سفید می‌گویند.

نقش سلنیوم و ویتامین E در پرورش گوسفند

سلنیوم را می‌توان یکی از مواد معدنی با نیاز کم اما ضروری در جیره گوسفندان دانست. کمبود این ماده باعث می‌شود تا کبد نتواند به درستی مواد سمی را دفع کند. همچنین سیستم ایمنی بدن برای پاسخ مناسب به بیماری‌ها به سلنیوم نیاز دارد. سلنیوم یک ماده موجود در خاک است و توسط گیاهان جذب می‌شود. تغذیه مناسب گوسفندان از گیاهان منطقه‌ای که سلنیوم به میزان کافی در آن وجود دارد می‌تواند نیاز آن‌ها به این ماده را تأمین کند. معمولاً غلظت کمتر از ۰٫۵ میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم خاک و غلظت کمتر از ۰٫۱ میلی‌گرم در هر کیلوگرم علوفه نشان دهنده کمبود سلنیوم در منطقه است و احتمال ابتلای گوسفندان به این بیماری را بالا می‌برد. ویتامین E یکی دیگر از ویتامین‌هایی است که باید در جیره غذایی گوسفندان میزان مناسبی از آن وجود داشته باشد. این ویتامین در علوفه تازه به میزان مناسبی وجود دارد و گوسفندانی که از این علوفه تغذیه می‌کنند کمتر به این بیماری دچار شوند. باید بدانید که ذخیره طولانی مدت علوفه از میزان ویتامین E موجود در آن‌ها می‌کاهد. این دو ماده نقش بسیاری مهمی را وضعیت سیستم ایمنی حیوانات و دام‌ها ایفا می‌کنند و کمبود آن می‌تواند موجب ضعف این سیستم شود.

بیماری‌های ناشی از کمبود سلنیوم

بیماری‌هایی که ناشی از کمبود سلنیوم ایجاد می‌شوند را می‌توان به ۵ دسته تقسیم کرد. این دسته‌ها عبارتند از:

۱- بیماری عضله سفید مادرزادی

این بیماری در بره‌های نوزاد و تازه به دنیا آمده به وجود می‌آید و دلیل آن کمبود میزان سلنیوم در بدن میش مادر است. عدم تمایل به حرکت، لنگش و عدم توان ایستادن را می‌توان مهم‌ترین علائم ابتلا به این بیماری دانست که ممکن است باعث مرگ ناگهانی بره شوند.

۲- بیماری دیستروفی عضلانی

این بیماری در بره‌های ۱ تا ۳ ماهه معمولاً دیده می‌شود و با نشانه‌هایی مانند لنگش، عدم تمایل به حرکت و فلجی می‌توان آن را شناخت. خشکی عضلانی در این بره‌ها ممکن است در پاهای عقب یا جلو و یا در برخی موارد هر ۴ پای حیوان دیده شود.

۳- عدم رشد کافی بره‌های از شیر گرفته شده

برخی از بره‌هایی که دچار کمبود سلنیوم هستند در زمانی که از شیر گرفته می‌شوند، رشد کافی را ندارند و تولید پشم آن‌ها نسبت به بره‌های سالم کاهش می‌یابد. این بیماری نشانه‌های واضحی از عضله سفید را نشان نمی‌دهد اما کمبود سلنیوم به تدریج بر روی رشد حیوان تأثیرگذار است.

۴- بیماری اسکورینگ

این بیماری در دام‌های جوان رخ می‌دهد و علائمی نظیر مشکلات روده‌ای و اسهال آبکی از نشانه‌های ابتلای گوسفندان به این بیماری است.

۵- ناباروری میش

میش‌هایی که به کمبود سلنیوم دچار هستند با مشکل عدم باروری مواجه می‌شوند. همچنین سقط جنین گوسفندان باردار یکی دیگر از عوارض کمبود سلنیوم در میش‌های آبستن است.

علائم بیماری عضله سفید

این بیماری می‌تواند بر روی سیستم عضلانی و قلبی گوسفندان تأثیرات منفی زیادی را به جای بگذارد. بسیاری از دام‌های مبتلا به این بیماری را می‌توان با راه رفتن سخت و ظاهر قوز کرده شناسایی کرد. بره‌هایی که به این بیماری مبتلا می‌شوند در هنگام ایستادن به لرزش همراه با درد دچار می‌شوند. در صورتی که بره در هنگام به دنیا آمدن به این بیماری مبتلا شده باشد، بسیار ضعیف است و نمی‌تواند بلند شود. زمانی که این بیماری بر روی قلب بره‌ها تأثیر بگذارد، مشکلاتی نظیر اختلال در تنفس، ترشحات کف‌دار بینی و تب ایجاد می‌شود و علائم دیگری نظیر بالا رفتن ضربان قلب و تعداد تنفس را نیز مشاهده خواهید کرد.

بررسی ابتلای گوسفندان به عضله سفید

مطمئن‌ترین راه برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلای گوسفندان و بره‌ها به این بیماری گوسفند ها، تست خون است. میزان سلنیوم در خون حیوانات بیماری کمتر از ۰٫۰۴ میلی‌گرم در لیتر است.

درمان بیماری

درمان این بیماری با استفاده از مکمل‌ها و داروهای حاوی سلنیوم و ویتامین E انجام می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که در صورتی که به عضلات قلبی بر اثر ابتلا به این بیماری آسیب رسیده باشد، درمان‌ها معمولاً موثر نیستند و حیوانات پس از درمان هم رشد مناسبی نخواهند داشت. به همین دلیل پیشگیری را می‌توان بهترین درمان برای بیماری عضله سفید دانست. به خاطر داشته باشید که تزریق سلنیوم و ویتامین E به گوسفندان در مدت زمان ۲۴ ساعت باعث می‌شود تا علائم بهبودی در دام‌های مبتلا به این بیماری از انواع بیماری های گوسفندان مشاهده شود اما در برخی موارد با توجه به شدت بیماری و کمبود مواد مورد نظر نیاز به تزریق دوز دوم نیز باشد. به خاطر داشته باشید که تزریق یا خوراندن بیش از حد سلنیوم و ویتامین E به گوسفندان موجب مسمومیت آن‌ها با این دو ماده می‌شود و ممکن است باعث بروز مشکلات و بیماری‌های دیگری و حتی تلف شدن دام شود. حداکثر میزان سلنیوم در جیره غذایی گوسفندان ۰٫۷ میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم جیره غذایی است و وجود بیش از این مقدار سلنیوم می‌تواند موجب بروز مسمومیت و حتی مرگ گوسفندان شود.

پیشگیری از ابتلا به بیماری عضله سفید

همان‌طور که گفتیم این بیماری به دلیل کمبود ویتامین E و سلنیوم رخ می‌دهد. دلیل اصلی این اتفاق استفاده از جیره غذایی بی کیفیت، عدم دسترسی حیوانات به مراتع مناسب و استفاده نکردن از مکمل‌های غذایی برای تأمین نیاز گوسفندان به سلنیوم و ویتامین E است. همچنین غلظت بالای برخی مواد مانند کلسیم، گوگرد، مس، نیتروژن، چربی‌های اشباع نشده و سولفات‌ها در خوراک می‌تواند باعث کاهش جذب سلنیوم شود. همچنین مصرف خوراک‌هایی که در آن‌ها میزان بالایی از اسیدهای چرب اشباع نشده وجود دارد یا کمبود میزان ویتامین C و بتاکاروتن می‌تواند نیاز بدن گوسفندان به ویتامین E را افزایش دهد. با توجه به موارد گفته شده بهترین راه برای جلوگیری از ابتلای گوسفندان به بیماری عضله سفید استفاده از جیره غذایی مناسب، اصولی و صحیح است تا بتواند نیازهای گوسفندان را به طور کامل برطرف کند.

تغذیه میش‌های آبستن از موادی که میزان مناسبی سلنیوم و ویتامین E دارند، باعث می‌شود تا از ابتلای بره‌ها به این بیماری از بیماری گوسفندان جلوگیری شود. گوسفندان می‌توانند از طریق آغوز میزان مناسبی از این ماده را دریافت کنند تا احتمال ابتلای آن‌ها به این بیماری شدیدا کاهش یابد.

باید بدانید که استفاده از تزریق ویتامین E و سلنیوم به میزان استفاده مناسب آن‌ها در جیره غذایی تأثیر ندارد. در هر کیلوگرم خوراک گوسفندان باید ۰٫۱ تا ۰٫۳ میلی‌گرم سلنیوم وجود داشته باشد تا از ابتلای گوسفندان به بیماری عضله سفید که یکی از انواع بیماری های گوسفندان است جلوگیری شود.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب از روش های نگهداری علوفه به صورت صحیح چه می‌دانید؟ را مطالعه کنید.