بهداشت گوسفندان و راهکارهای نگهداری بهداشتی دام
بهداشت گوسفندان نیازمند رعایت نکات و اصولی است. گوسفندان ایرانی که با توجه به نکات بهداشت گوسفندان و دام‌ها پرورش پیدا می‌کنند، می‌توانند در بازار جهانی هم به فروش برسند. اما اگر این اصول و استانداردها رعایت نشوند با بروز بیماری‌ها و رشد میکروب‌ها مواجه خواهید شد و ممکن است باعث تلفات دام‌ها و یا پرداخت هزینه سنگین برای معالجه آن‌ها مواجه شوید.
در صنعت دامپروری و به خصوص پرورش گوسفندان ایرانی ، توجه به مسائل بهداشتی و اصول بهداشت گوسفندان از اصلی‌ترین و مهم‌ترین فاکتورهایی است که نقشی تعیین‌کننده در سلامت جامعه و سود مجموعه ایفا می‌کند.
نکاتی که برای پرورش و رعایت بهداشت گوسفندان باید اجرا شود را بهداشت گوسفندان می‌گویند. حال می‌دانید چرا بهداشت گوسفندان تا این اندازه اهمیت دارد؟ گوسفندان یکی از اصلی‌ترین منابعی هستند که پروتئین و گوشت موردنیاز انسان‌ها را تأمین می‌کنند. انجام نکات و رعایت اصول بهداشت دام به سلامت جامعه کمک می‌کند زیرا بر اساس زنجیره غذایی، سلامت انسان‌ها به سلامت دام‌ها و گوسفندان نیز وابسته است. گوسفندان بیماری‌های مشترکی با انسان دارند که این بیماری‌ها می‌تواند سلامت فرد و جامعه را با خطر مواجه کند. همچنین با رعایت اصول بهداشت دام می‌توانید تولیدات محصولات گوسفندان خود را افزایش دهید و از مریض شدن آن‌ها جلوگیری کنید که این موارد بر بالا رفتن درآمد و سود دامداری بسیار مؤثر است. مهم‌ترین مسائل در اصول بهداشت دام انتخاب محل مناسب و بهداشت محل نگهداری و بهداشت غذایی گوسفندان است. با رعایت این موارد می‌توانید از پیش آمدن بسیاری از مشکلات جلوگیری کنید.
انتخاب محل مناسب
اولین قدم برای رعایت اصول بهداشت دام و گوسفندان، انتخاب محل نگهداری مناسب است. هر اندازه مکان نگهداری گوسفندان مناسب‌تر باشد و شرایط بهداشتی بهتری داشته باشد، احتمال بروز مشکلات بهداشتی را کاهش می‌دهد و می‌توانید نسبت به بهداشت گوسفندان اطمینان بیشتری داشته باشید. انتخاب این محل مستلزم رعایت اصول و نکاتی است.
محل نگهداری گوسفندان در بلندترین جای منطقه و شیب‌دار باشد تا در هنگام بارندگی و وقوع سیل به راحتی بتوانید دام‌ها را به منطقه امن منتقل کنید و از تلف شدنشان جلوگیری کنید. دلیل شیب‌دار بودن محل این است که بتوان از جمع شدن آب‌های جاری جلوگیری کرد. در مناطق سردسیر بهتر است محل را رو به خورشید و پشت به باد انتخاب و مکان مناسب را احداث کرد.
از دیگر نکاتی که باید به آن توجه کنید این است که محل نگهداری گوسفندان دور از شهر و محیط زندگی انسان‌ها انتخاب شده باشد تا از احتمال انتقال بیماری‌های مشترک انسان و دام جلوگیری شود. بیماری‌هایی نظیر تب مالت، سل و کیست هیداتیک از جمله بیماری‌های مشترک میان انسان و دام است، این بیماری‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت در ریه و دستگاه گوارش انسان شوند و به آن‌ها صدماتی گاها جبران‌ناپذیر وارد کنند.
بهداشت محل نگهداری
پس از انتخاب محل مناسب باید در هنگام ساخت بنا به بهداشت گوسفندان توجه شود. محل نگهداری گوسفندان ایرانی به دو روش ساخته می‌شود:
روش مدرن
امروزه برای ساخت محل نگهداری گوسفندان از مصالح جدید استفاده می‌شود. مصالحی مانند آجر، بتون و سیمان در ساخت بنا به کار می‌رود و برای سقف هم از ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. تهویه مناسب و نور کافی، از نکاتی است که برای رعایت اصول بهداشت دام باید به آن‌ها توجه داشت که در این روش می‌توان به‌خوبی آن‌ها را رعایت کرد.
روش روستایی
مصالح ساخت بنا در این روشِ قدیمی که مدت‌ها است از آن استفاده می‌شود و گوسفندان ایرانی از دیرباز در این بناها نگهداری می‌شدند، مصالحی است که در منطقه یافت می‌شود، مصالحی مانند چوب، گل و خشت در روش روستایی کاربرد دارد. این روش توجه زیادی به نور و تهویه ندارد و بهداشت گوسفندان در شرایط مطلوب نخواهد بود.
در هنگام ساخت بنا بهتر است بخش‌های
- اتاق وزن کردن گوسفندان
- اتاق چیدن پشم‌های گوسفندان
- اتاقی برای نگهداری غذای دام
- اتاقی برای نگهداری کود
- اتاقی برای شستشوی دام
- اتاق بهداشتی برای دوشیدن شیر
- اتاقی برای کارگرها و مسئولین
را احداث کنید. احداث این اتاق‌ها می‌تواند در آینده محل بهتری را برای نگهداری گوسفندان ایرانی برای شما فراهم کند و کمک کند که بهداشت گوسفندان به بهترین شکل رعایت شود.
در هنگام ساخت محل توجه داشته باشید که باید از پنجره‌های بزرگ برای تابش نور خورشید به داخل استفاده کنید و همچنین درِ ورودی را به شکلی بسازید که بتوانید تمام بخش‌های آن را ضدعفونی کنید.
اصول بهداشت غذایی گوسفندان
بهداشت غذایی گوسفندان
سه عامل بهداشت غذای گوسفندان را تهدید می‌کند. این سه عامل عبارت‌اند از
عوامل زیست‌شناختی، شیمیایی و فیزیکی.
عوامل میکرو ارگانیسمی یا زیست‌شناختی از عواملی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها تشکیل می‌شوند. وجود این عوامل زیست‌شناختی در غذای گوسفندان می‌توانند باعث ایجاد بیماری و حتی مرگ در آن‌ها شوند.
عوامل شیمیایی ممکن است در مواد غذایی وجود داشته باشند یا در مراحل برداشت، نگهداری، حمل‌ونقل و تهیه جیره به این مواد غذایی وارد شوند. سموم طبیعی و صنعتی از جمله عوامل شیمیایی هستند.
اجسام فیزیکی در غذای گوسفندان نباید وجود داشته باشند. این اشیا می‌توانند باعث ایجاد مریضی و آسیب به گوسفندان شوند و حتی در مواردی منجر به مرگ گوسفند شود.
به منظور جلوگیری از هرگونه آسیب به دام و بهداشت گوسفندان بهتر است که تهیه، نگهداری و جیره‌بندی غذایی گوسفندان با دقت بیشتری انجام شود.
بهداشت گوسفند و جلوگیری از بروز بیماری‌ها
یکی دیگر از اصول بهداشت دام توجه به بهداشت و وضعیت خود گوسفندان است. این کار فواید بسیاری دارد. مهم‌ترین مزیت این کار این است که می‌تواند باعث شود تا در صورت بروز هر گونه بیماری در میان گوسفندان گله به سرعت گوسفند مبتلا شناسایی شود و با قرنطینه کردن زود هنگام و به موقع از شیوع بیماری در میان گله جلوگیری کرد. توجه به سلامتی گوسفندان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید به نشانه‌های بروز بیماری‌های گوناگون در میان گوسفندان گله توجه بسیاری داشت. از مهم‌ترین نشانه‌های از دست دادن سلامتی که رویت آن‌ها را باید به عنوان علامتی برای کاهش میزان سلامتی و بهداشت گوسفندان ، مخصوصاً گوسفندان ایرانی دانست می‌توان به از دست دادن اشتها، سرفه، کاهش وزن، بی‌حالی، تورم مفاصل، مالیدن خود به اشیا و دیوارها، ریزش پشم، آبسه‌ها و زخم‌های غیر معمول، لنگش و عدم تحرک طبیعی اشاره کرد. این موارد از مهم‌ترین مواردی است که باید در صورت مشاهده آن‌ها گوسفند باید توسط دامپزشک بررسی شود تا از میزان سلامت دام مورد ارزیابی قرار گیرد و صورت مبتلا بودن به بیماری اقدامات درمانی و پیشگیری از شیوع آن در گله انجام شود. باید بدانید که تغذیه خوب و مناسب تنها عامل موفقیت پرورش دام نیست و باید علاوه بر فراهم کردن محیط مناسب و تغذیه به سلامت آن‌ها نیز توجه ویژه‌ای شود. در صورت شیوع بیماری در گله، روند افزایش وزن گوسفندان متوقف می‌شود و یا حتی وزن آن‌ها کاهش می‌یابد و در صورت ابتلا به برخی بیماری‌های خاص، عدم توجه به موقع و انجام اقدامات درمانی مناسب ممکن است گوسفند یا گوسفندانی از گله تلف شوند. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع بیماری‌های گوسفندان مطلب شایع‌ترین بیماری گوسفند ها؛ بخوانید و بدانید – بخش اول را مطالعه کنید.
همچنین با بررسی وضعیت بهداشت گوسفندان مخصوصاً پاها و سم‌ها می‌توان از ورود بسیاری از آلودگی‌ها به جایگاه محل نگهداری جلوگیری کرد. پوسیدگی سم و پا یکی از مشکلات شایع در میان گوسفندان است که به راحتی از یک دام به دام‌های دیگر منتقل می‌شود. باید بدانید که گوسفندان ایرانی که در مراتع پرورش داده می‌شوند بیشتر از گوسفندانی که در جایگاه پرورش گوسفند نگهداری می‌شوند در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. شاید این بیماری در ابتدا ساده به نظر برسد اما عدم توجه مناسب به آن ممکن است باعث بروز مرگ و میر در گله شود. به همین دلیل بررسی منظم وضعیت سم و پاها و همچنین سم چینی مناسب از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری از بروز این مشکل در گله است.
نکاتی برای رعایت اصول بهداشت دام و محل نگهداری
- از اولین نکاتی که باید برای رعایت اصول بهداشت دام به آن توجه داشت این است که روی پنجره‌ها و درهای جایگاه گوسفندان توری نصب شود تا از ورود حشرات جلوگیری شود. همچنین قبل از آغاز فصل گرما محل نگهداری گوسفندان را با استفاده از سم‌پاشی، کود روبی و اشعه افکنی تمیز کنید.
- واکسیناسیون سالانه از دیگر اصول بهداشت دام است. انجام این واکسیناسیون بسیار لازم و ضروری است و باعث می‌شود تا با مخاطرات و بیماری‌های کمتری در گوسفندان مواجه شوید. همچنین بهتر است گوسفندان به‌صورت مداوم توسط دامپزشک معاینه شوند و تحت نظر باشند تا در صورت بروز بیماری در سریع‌ترین زمان ممکن بتوان اقدامات لازم را انجام داد. برای بهداشت گوسفندان باید گوسفند بیمار را از گوسفندان سالم جدا کرد و در دوره‌های مشخص از حمام ضد قارچ و آکنه برای گوسفندان استفاده کرد تا به این بیماری‌ها دچار نشوند.
- برای افزایش باروری و بهداشت گوسفندان باید به طور مرتب آن‌ها را پشم‌چینی و سم چینی کرد. تعداد گوسفندان نیز نباید از حد استاندارد بیشتر باشد، تراکم بیش از حد گوسفندان و رعایت نکردن استانداردهای تعداد گوسفندان در فضای نگهداری، باعث می‌شود تا شرایط برای بروز و انتقال سریع‌تر بیماری‌ها فراهم شود.
- دمای بدن گوسفندان ۳۹ تا ۴۰ درجه است، تعداد نبض بره‌ها ۹۰ تا ۱۰۰ و گوسفندان سن بالا ۶۰ تا ۶۵ ضربه در دقیقه است. با دانستن این موارد می‌توانید به راحتی تغییرات در گوسفندان را بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید.
- در دامداری‌ها به‌منظور رعایت اصول بهداشت دام از ضدعفونی‌کننده‌هایی نظیر نور خورشید، شعله دادن، دود دادن، سوزاندن، آهک، آنتی سپتیک، کات کبود و دلتا مترین استفاده می‌شود.
اگر مطالعه این مطلب برایتان مفید بوده است می‌توانید مقاله اصلاح نژادی و مقاله جیره غذایی گوسفند را نیز مطالعه کنید.
در ضمن مجتمع دامپروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.