دلایل پرورش گوسفند ؛ گام نخست در شناسایی کسبوکار تولید و بررسی شرایط و روشهای نوین
دلایل پرورش گوسفند کم نیست! موارد زیادی در این زمینه وجود دارند که در صورت بررسی و رعایت دقیق میتوان تأثیر قابلتوجهی از آنها را در زمینههایی همانند پرورش نژادهای مختلف، روش تغذیه و مدیریت و بازاریابی گوسفندان انتظار داشت. از سوی دیگر نمیتوان به دلایل پرورش یک محصول اشاره کرد اما از شرایط پرورش آن محصول غافل شد. شرایط پرورش گوسفند نیز بدون شک از این قاعده مستثنا نیست. در این مقاله میکوشیم تا به دلایلی که بهویژه این روزها پرورش گوسفند را در صورت رعایت نکات ویژه و مهم آن به یک کسبوکار مناسب تبدیل کرده است و نیز برخی از روشهای پرورش گوسفند به روش نوین اشاره کنیم. شما میتوانید برای کسب اطلاعات تکمیلی در این زمینه به صفحه پرورش گوسفند در وبسایت افشار ژن مراجعه کنید.
چرا میخواهید گوسفند پرورش دهید؟
دلایل کمی برای پرورش گوسفند وجود ندارد. این دلایل مهم هستند و تأثیر زیادی بر درک کلیات و جزئیات پرورش گوسفند دارد و پر واضح است که عدم درک صحیح از مسأله دام و دامپروری اساساً مشکلات زیادی را برای شخص دامدار و گوسفندانی که پرورش میدهد ایجاد خواهد کرد.
دلایل اقتصادی
به طور سنتی، گوسفندان در مزارع و دامداریها بهمنظور ایجاد درآمد برای مزرعه و خانواده پرورش داده میشوند. با اینکه برخی از مزارع بیشترین درآمد خود را از پرورش گوسفند بهدست میآورند، تولید گوسفند بیشتر یک کار ثانویه یا حتی درجه سوم در مزرعه است. در واقع، پرورش گوسفند نقش تکمیلی بسیاری از کسبوکارهای کشاورزی را بر عهده دارد. بهعبارت دیگر، پرورش گوسفندان کاری محبوب برای بسیاری از کشاورزان نیمهوقت یا کشاورزانی است که پرورش گوسفند را بهعنوان یکی از بخشهای سبک زندگی خود پذیرفتهاند. پرورش گوسفند فعالیت خوبی برای جوانان و بازنشستگان است.
پرورش گوسفند یا انجام فعالیتهای مشابه کشاورزی میتواند مزایای مالیاتی بیشماری داشته باشد. برخی از مردم گوسفندها را برای هدف اصلی که مالیات مناسب آنها با نرخ (پایینتر) کشاورزی است، پرورش میدهند. تعریف قانونی مزرعه (برای اهداف مالیات بر املاک و مستغلات) بر اساس استان و کشور میتواند متفاوت باشد.
در حالیکه انتظار میرود نهایتاً همه روشهای سرمایهگذاری کشاورزی سود بهدست آورده و مالیات بپردازند، بسیاری از مردم پرورش گوسفندان (و سایر دامها) را ذیل سرمایهگذاریهای »معاف از مالیات» انجام میدهند. مخارج مزرعه، از جمله هزینههای کلان آن میتواند در مقابل درآمدهای عادی مزارع پرورش گوسفند نادیده انگاشته شود. بیشتر خریدهای مربوط به صنعت پرورش گوسفندان از مالیات فروش معاف هستند (در ایالات متحده).
دلایل زیستمحیطی
برخی از افراد گوسفندها را برای بهبود و یا حفظ مراتع خود نگهداری میکنند. گوسفندان به دلیل کوچک بودن، داشتن اولویت چرا در مناطق مرتفع و اولیت مصرف بسیاری از علفهای هرز، برای کنترل گیاهان بهویژه در مواردی که پوشش گیاهی اولیه از چمن و گیاهان خوراکی پهنبرگاند، ایدهآل هستند. سُم کوچک آنها تراکم و فرسایش خاک را به حداقل میرساند. آنها از مناطق نازک کناررودی یا ساحلی بیزارند.
در حقیقت، هنگامی که جامعه هرچه بیشتر به دنبال راههای سازگار با محیط زیست برای کنترل علفهای هرز مهاجم و سایر پوششهای گیاهی ناخواسته است، فرصتهای چریدن مبتنی بر هزینه توسط گوسفندان و بزها (آنهایی که بابت چریدن گوسفندان در زمین و از بینبردن علفهای هرز پول دریافت میشود) در حال گسترش است اما حتی زمانی که از آنها برای پاکسازی مراتع یا زمینها استفاده نمیشود، گوسفندان (و سایر دامها) به حفظ زمین در فضای باز و حفظ زمینها و مناظر روستایی کمک میکنند.
دلایل مرتبط با کیفیت سبک زندگی
بسیاری از خانوادهها از سبک زندگی روستایی لذت میبرند و آرزو دارند فرزندان خود را در معرض کشت گیاه، دامداری و سایر جنبههای تولید محصولات کشاورزی قرار دهند. گوسفندها میتوانند اساس یک تشکیلات زراعی کوچک ایدهآل (یا دامداری) باشند و پروراندن گوسفندان بهعنوان یک عمل تفریحی جزئی از دلایل پرورش گوسفند به حساب میآید. گوسفندان بهدلیل اندازه کوچک و طبیعت ملایمشان، بهویژه برای زنان، کودکان و افراد دارای معلولیت مناسب هستند.
نمایش (یا بهنمایش گذاشتن) گوسفندان میتواند یک فعالیت لذتبخش برای افراد در هر سنی، بهویژه جوانان باشد. گوسفندان و برهها امکان ایجاد پروژههای عالی همانند H-4 و FFA را فراهم میکنند (این دو مورد، پروژههایی هستند که در ایالات متحده آمریکا برای آشنایی بچهها در مدارس و فارغالتحصیلان با گوسفند، زیست آن و شرایط پرورش گوسفند انجام میشود). در حقیقت 4-H و FFA دلیل بسیاری از افراد است که قصد دارند تا تجارت گوسفند شروع کنند. گوسفندان امکان فراهمآوردن پروژههایی مناسب برای دانشآموزان را تسهیل میکنند. به واقع بسیاری از دروس زندگی را میتوان در مزرعه آموخت. بسیاری از پروژههای خوب علمی وجود دارند که میتوان آنها را با استفاده از گوسفندان و پشم آنها انجام داد، بهویژه با استفاده از پرورش گوسفند به روش نوین .
قطعاْ پرورشدادن مواد غذایی و موادی که نخ از آنها حاصل خواهد شد در محیطی شخصی، رضایت خاصی را با خود بههمراه خواهد داشت. برخی از افراد تمایل دارند چند گوسفند نگهداری کنند تا خود و خانوادهشان بتوانند از گوشت، محصولات لبنی و یا نخ تولیدی از پشم آنها استفاده کنند. گلهداران کوچک به تأمین غذای محلی و نخ کمک شایانی میکنند. آنها از مشاغل محلی حمایت میکنند. برخی از افراد مایلاند تا با پرورش و کمک به حفظ نژادهای کمیاب یا میراثهای ژنتیکی گوسفندان، از اقدامات حفاظتی از دامها حمایت کنند.
بسیاری از مردم بهدلیل تمایل به آموزش و آزمایش سگهای گله، معمولاً نژاد سگهای Border Collie، گوسفند پرورش میدهند. آموزش و کار یک سگ گله بدون دسترسی به گله گوسفندان سخت است. گوسفندان غیرپشمی معمولاً برای این کار نگهداری میشوند، زیرا در برابر گرما و تمرینات سخت تحمل بیشتری دارند. برای این منظور اغلب قوچهای اخته ترجیح داده میشوند زیرا میتوان آنها را بهصورت سالیانه به کار گرفت.
پرورش گوسفند به روش نوین میتواند برای افراد بازنشسته یا معلول فعالیت لذتبخشی باشد. اداره گوسفندان نسبت به دامهای بزرگ راحتتر است و سرمایهگذاری در تولید مثل، تجهیزات و امکانات معمولاً بسیار کمتری از سایر کسبوکارها نیاز دارد. در برخی شرایط، کسبوکارهای پرورش گوسفند میتواند درآمد بازنشستگی افراد را تأمین کند. بزرگسالانی که فرزندانشان از خانه رفتهاند و نیز افراد مجرد میتوانند گوسفند نگهداری کنند، در این صورت چیزی برای نگهداری خواهند داشت.
مردم اخیراً بهطور فزایندهای گوسفندان (و سایر حیوانات مزرعه) را بهعنوان حیوانات خانگی یا همراه خود نگهداری میکنند. برای این منظور باید قوچهای اختهشده و میشها انتخاب شوند. نرها و حیوانات شاخدار دستنخورده نباید بهعنوان حیوانات خانگی نگهداری شوند. گوسفندان غیرپشمی گزینههای خوبی برای انتخاب هستند زیرا نیازی به پشمچینی ندارند. آنها همچنین در برابر انگلهای داخلی (کرمها) مقاومت بیشتری دارند. برههایی که توسط مادرشان طرد شده و نتوانستهاند از خوردن شیر مادر بهرهمند شوند، بهترین گزینه برای حیوانات خانگی هستند زیرا بهطور طبیعی با هر کسی که به آنها غذا دهد پیوند میخورند. گوسفندان حیواناتی اجتماعی هستند. گوسفندان خانگی باید به صورت جفت یا در گلههای کوچک نگهداری شوند (در حالت ایدهآل).
عشق به گوسفند و دامداری انگیزه بسیاری از چوپانان، هم تولیدکنندگان تجاری و هم کشاورزان که سبک زندگی بهتری را دنبال میکنند است. در واقع، اگر حقیقتاْ و با طیب خاطر و کمال میل پرورش گوسفندان را دوست ندارید، باید بدانید که روشهای سادهتری نیز برای پول درآوردن یا گذران اوقات فراغت وجود دارد.
اهداف و مزایا
هنگامی که تصمیم به پرورش گوسفند گرفتید و دلیل یا دلایل پرورش گوسفند را برای خود بهخوبی تعریف کردید بهنحوی که نقطه مبهمی در این زمینه در ذهنتان باقی نماند، باید اهداف عملیات پرورش گوسفند را تعیین کنید؛ بهویژه اگر این اهداف مربوط به یک کار تجاری باشند. تعیین هدف شامل تعیین اینکه چه جنبه یا جنبههای تولید گوسفند مانند تولید گوشت، الیاف، لبنیات و یا کنترل پوشش گیاهی کانون توجه شرکت تولیدی خواهد بود، چه محصول یا محصولاتی به فروش میرسد و چگونه فروخته میشود و چه کسی مشتری یا مشتریان اصلی شرکت خواهند بود. بنابراین داشتن یک طرح تجاری خوب از اساسیترین شرایط پرورش گوسفند است.
بهطور خلاصه میتوان به برخی از مزایای پرورش گوسفند به شکل زیر اشاره نمود:
کمک به رشد گیاهان مراتع به خاطر دفع کود دامی | استفاده از دام گوسفندی در اعیاد مذهبی |
استفاده از پشم گوسندان در قالی ایرانی با شهرت جهانی و سودآوری بالا | استفاده از پشم گوسفند در لباسهای گرم و زمستانی محلی در مناطق مختلف کشور |
تولیدمثل بالاتر نسبت به گاو و امکان چندقلوزایی | توان بدنی بالای گوسفند رد تحمل شرایط اقلیمی مختلف |
وجود ۲۷ نژاد شیری و گوشتی گوسفند در ایران | کاربرد زیاد کودهای دامی در باغداری و کشاورزی |
استفاده از تمامی فراوردههای گوسفند همانند گوشت و شیر و کره و ماست و پشم و پوست و … | سودآوری بالا و سریع نسبت به پرورش گاو یا گوساله |
جیره غذایی و هزینه کمتر نسبت به سایر دامها | قیمت بالا و مناسب گوسفند و رایجبودن آن در سفره ایرانی |
استفاده از سایر بخشهای بدن گوسفند بهعنوان موارد مصارف غذایی | وجود جمعیت زیاد عشایر در ایران با شغل دامداری |
برخی موارد مرتبط با پرورش گوسفند به روش نوین
برخی از مهمترین مواردی که در پرورش گوسفندان با استفاده از روشهای نوین قابل بهبود دادن است اصلاح نژاد دامها، افزایش دادن تولید مثل، افزایش دادن و بهینهسازی مراقبتهای بهداشتی، امکان مشاوره با متخصصین دامپزشکی، نگهداری از گوسفندان، تغذیه گوسفندان بر اساس بودجهبندی مشخص و مناسب، مراقبت از آنها در محل مناسبی که دارای تهویه و نور خوبی باشد، توجه دائمی به آنها و استفاده از فناوریهای بهروز است.
با توجه به فناوریهای جدید در صنعت پرورش گوسفند، شاهد افزایش برنامههای همگامسازی (ES)، تلقیح مصنوعی (AI) و انتقال جنین (ET) هستیم. این گزینههای منحصربهفرد تولید، صنعت را تغییر داده و به تولیدکنندگان گوسفند اجازه داده است از دانش و امکان بهرهوری ژنتیکی که هیچوقت در دسترس آنها نبوده استفاده کنند. این فناوریها شامل مواردی برای تولید مثل بیشتر در گلههای کوچک مزرعه میشود. برنامههای همگامسازی یا همان ES ابزاری عالی برای چوپانان است. تولیدکنندگان گوسفند میتواند از برنامه همگامسازی برای تعیین زمان تخمکگذاری و تولید مثل گله میشها استفاده کند به این صورت که چه زمانی گله میش تخمکگذاری و تولید مثل میکند و چه زمانی شروع به برهزایی خواهد کرد. در برنامههای ES بهدلیل افزایش تخمکگذاری همزمان میشها، ممکن است لازم باشد تعداد قوچ مورد استفاده خود را افزایش دهید. همچنین ES دوره برهزایی را کوتاه میکند و به چوپان اجازه میدهد تا دقیقاً بداند که چه موقع برهزایی در گله شروع و پایان مییابد. علامتگذاری قوچ با ابزار مهارکننده تولید مثل برای نشاندادن زمانی که قوچ بر میش سوار شده و آن را آبستن میکند بهکار میرود و به چوپان کمک خواهد کرد تا بهطور تقریبی زمان وضع حمل میش را نیز حدس بزند. این یک روش معمول در پرورش گله گوسفندان است که به تولیدکنندگان کمک خواهد کرد ایدهای راجع به تعداد میشهای که توسط یک قوچ باردار شدهاند و نیز زمان حدودی برهزایی میشها داته باشند. همچنین تخمینی از این به دست خواهد داد که اگر میش به هر دلیلی نتواند وضع حمل بکند، زمان تقریبی وضع حمل بعدی او چه زمانی خواهد بود.
در این مقاله کوشیدیم تا با موارد بسیار مهمی همچون دلایل پرورش گوسفند که عاملی بنیادین در مورد شروع یا عدم شروع یک کسبوکار در حوزه پرورش گوسفند است و نیز نکات دیگری که در صنعت پرورش گوسفند تاثیرات بسیار مهمی دارند مانند شرایط پرورش گوسفند اشاراتی داشته باشیم و در نهایت به برخی از مسائل مرتبط با پرورش گوسفند به روش نوین پرداختیم. شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به مقالات ارائهشده در وبسایت انجمن صنایع پرورش گوسفند آمریکا مراجعه بفرمایید.