بریدن گوش در حیوانات اهلی و به‌ویژه گوسفندان یکی از روش‌های رایج در تعیین هویت دام‌ها است. پلاک گوش و تعیین هویت با استفاده از کاشت تراشه‌های الکترونیکی در انواع گوسفندان مثل میش چند قلوزا یا انواع قوچ نیز از جمله راه‌های دیگری است که دام‌داران و مزرعه‌داران برای تعیین هویت دام‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند. برای آشنایی با دیگر روش‌های تعیین هویت دام نظیر خالکوبی، می‌توانید مقاله دامداری مدرن و نقش تعیین هویت در آن را نیز مطالعه کنید.

بریدن گوش گوسفند روشی معمول برای تعیین هویت

همان‌طور که در مقاله دام‌داری مدرن و نقش تعیین هویت در آن، توضیح داده شده است روش‌های مختلفی وجود دارد که دام‌داران و مزرعه‌داران می‌توانند با استفاده از آن‌ها به تعیین هویت دام‌های خود به‌خصوص گوسفندان بپردازند. روش‌هایی مانند خالکوبی دام‌ها به عنوان یک شیوه دائم و استفاده از ماژیک‌های رنگی به عنوان یک روش موقت از جمله شیوه‌هایی بودند که قبلاً توضیح داده شدند و در این مقاله سعی داریم که روش‌هایی مثل بریدن گوش و همچنین روش‌هایی مانند پلاک گوش و تعیین هویت الکترونیکی را توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

برخی از دام‌داران و مزرعه‌داران تمایل دارند که بره‌ها را از همان بدون تولد تعیین هویت کرده و نشانه‌گذاری کنند. این افراد با استفاده از روش علامت‌گذاریِ بریدن گوش گوسفند این کار را انجام می‌دهند. در این شیوه در طول لبه‌های گوش گوسفندان سوراخ‌های کوچکی ایجاد می‌شود که این سوراخ‌ها با توجه به تعداد و جایی که سوراخ ایجاد شده است، هر کدام معنای خاصی دارند. این معانی با آن سیستم کدبندی که مدنظر دام‌دار یا مزرعه‌دار است، همخوان است.

برخی دیگر از دام‌داران نیز این شیوه نشانه‌گذاری و تعیین هویت را با ایجاد یک سوراخ در وسط گوش گوسفند انجام می‌دهند. البته هر دو شیوه بریدن لبه‌های گوش و ایجاد سوراخ در وسط گوش، شیوه‌هایی معمول هستند.

باید توجه داشت که استفاده از روش بریدن گوش در گوسفند یک روش دائمی برای کدگذاری و تعیین هویت بوده و هر گونه اشتباهی هم که در آن رخ دهد نیز اشتباهی دائمی بوده و قابل جبران نخواهد بود. برای مثال اگر یک میش چند قلوزا به اشتباه به عنوان یک میش دوقلوزا نشانه‌گذاری شود، دیگر نمی‌توان آن را طبق سیستم کدبندی جهانی یا سیستم کدبندیِ مدنظر مزرعه‌دار یا دام‌دار دسته‌بندی کرد.

پلاک گوش گوسفندان

روش دیگر تعیین هویت دام به‌خصوص گوسفند، استفاده از پلاک گوش است. باید توجه داشت که دو دسته پلاک بزرگ و کوچک وجود دارند که استفاده از هر کدام باید بر اساس شرایط انجام شود. برای مثال استفاده از پلاک کوچک باعث خواهد شد که برای خواندن اطلاعاتِ دام مورد نظر نیاز باشد که حتماً آن را مهار کرده و از فاصله نزدیک پلاک را مطالعه کرد؛ ولی پلاک‌های بزرگ این مشکل را نداشته و بدون این‌که نیاز باشد تا دام مهار شود، می‌توان اطلاعات روی ‌آن را مطالعه کرد.

انواع پلاک

اگر دام‌دار یا مزرعه‌داری نخواهد از شیوه بریدن گوش استفاده کند می‌تواند از پلاک‌های معمولی که برای تعیین هویت دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، بهره ببرد. این پلاک‌ها عموماً با دو جنس آلومینیوم و پلاستیک از هم جدا می‌شوند. در اکثر موارد از پلاک‌های آلومینیومیِ کوچکی که حالت قفل شونده دارند و انواع پلاک‌های پلاستیکی برای گوسفندان استفاده می‌شود. البته دام‌داران و مزرعه‌داران باید توجه داشته باشند که با توجه به جنس پلاک‌های خریداری شده، نیاز است که یک انبر مخصوصِ همان جنس از پلاک نیز داشته باشند. در ضمن پلاک‌هایی که برای گاوها طراحی شده‌اند بسیار به پلاک گوش گوسفند شبیه بوده و فقط اندازه بزرگ‌تری دارند؛ در هنگام خرید پلاک باید به این نکته توجه کرد.

مزایای استفاده از پلاک آلومینیومی

پلاک آلومینیومی نسبت به پلاک پلاستیکی قیمت ارزان‌تری دارد و همچنین امکان افتادن و گم شدن آن بسیار ضعیف است. این مزایا پلاک آلومینیومی را تبدیل به گزینه‌ای مطلوب برای انواع گوسفند مانند میش چند قلوزا میش دوقلوزا و انواع قوچ‌ها کرده است.

معایب پلاک آلومینیومی

کوچک بودن این پلاک گوش شاید مهم‌ترین عیب آن باشد. این ویژگی باعث می‌شود که برای خواندن اطلاعاتِ روی پلاک نیاز باشد که گوسفند مهار شود و از فاصله نزدیک اطلاعات را بررسی کرد. در ضمن مانند بریدن گوش که اگر به درستی انجام نشود؛ موجب خونریزی در گوسفند خواهد شد، استفاده نادرست و نصب نامناسب پلاک نیز باعث خواهد شد که پلاک در گوش دام فرو رفته و یا در گوش ادغام شده و ناخوانا شود. مشکل دیگری که پلاک‌زنی ایجاد خواهد کرد این مورد است که اگر پلاک در بره‌ها نزدیک به قسمت خارجی گوش نصب نشود، می‌تواند مانع از رشد درست گوش شود. رشد ناکافی گوش نیز می‌تواند در مرحله بعد موجب عفونت در بره شود.

انواع پلاک آلومینیومی

پلاک‌های ‌آلومینیومی در دو اندازه کوچک و بزرگ در بازار موجود هستند. پلاک آلومینیومیِ کوچک عموماً برای بره‌های تازه متولد شده استفاده شده و حالتی موقتی دارد. این پلاک‌های کوچک ۲ روز بعد از تولد در گوش بره‌ها قرار گرفته و تعیین هویت اولیه انجام خواهد شد. بعد از این‌که بره به سن ۳ تا ۴ ماهگی رسید دام‌دار یا مزرعه‌دار تصمیم می‌گیرد که این بره برای چه کاری پرورش پیدا خواهد کرد. سپس بعد از تعیین جایگاه بره و هدف از پرورش، پلاک کوچک از گوش آن جدا شده و از پلاک‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شود. پلاک‌های بزرگ آلومینیومی برای بره‌هایی که از ۴ ماهگی گذر کرده‌اند، برای میش چند قلوزا ، قوچ و گوسفندهای معمولیِ بالغ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پلاک‌های پلاستیکی

مزیت پلاک گوش پلاستیکی نسبت به پلاک آلومینیومی یا شیوه بریدن گوش در این است که می‌توان از فاصله دور نیز اطلاعات آن را مطالعه کرد و نیازی نیست که برای چک کردن اطلاعات پلاک، دام مهار شود. در ضمن باید اشاره کرد پلاک‌های پلاستیکی در رنگ‌های مختلف تولید می‌شوند.

از دیگر ویژگی‌های پلاک‌های پلاستیکی این است که می‌توان آن‌ها را بدون شماره خریداری کرد و سپس کدهای مدنظر را با برچسب بر روی این پلاک‌ها نصب کرد. همچنین می‌توان پلاک‌های پلاستیکی را با شماره‌هایی از پیش حک شده نیز خریداری کرد.

از معایب استفاده از پلاک‌های پلاستیکی نیز باید به مشکل افتادن و گم شدن آن‌ها اشاره کرد. همچنین هنگام استفاده از مدل قفل شونده‌ی این پلاک‌ها، باید به نحوه و جایگاه نصب آن‌ها دقت کرد تا مانع از رشد کردن گوش گوسفند نشوند.

یکی از کاربردهای مناسب پلاک‌های پلاستیکی که جایگزین بریدن گوش و دیگر روش‌های تعیین هویت شده است، استفاده از رنگ‌های مختلف آن‌ها برای دسته‌بندی گوسفندان است. برای مثال برای جداسازی میش چند قلوزا از گوسفند دوقلوزا، برای جداسازی نرها از ماده‌ها، برای جداسازی نژادهای مختلف گوسفندانِ حاضر در یک گله یا مزرعه، برای جداسازی گوسفندهایی که نژادی خالص دارند از گوسفندان دورگه یا تجاری یا برای جدا کردن گوسفندهایی که در یک سال متولد شده‌اند از گوسفندان متولد سال‌های دیگر، از رنگ‌های مختلف پلاک گوش پلاستیکی استفاده می‌شود.

همچنین برخی از مزرعه‌داران یا دام‌داران از نصب پلاک در گوش سمت راست یا چپ مقصود خاصی دارند. برای مثال تمام گوسفندان ماده در مزرعه را با نصب پلاک در گوش چپ جدا کرده و تمام گوسفندان نر را با نصب پلاک در گوش راست از باقی گوسفندان متمایز می‌کنند.

شیوه ترکیبی

برخی از دام‌داران برای اطمینان از تعیین هویت دائمی دام‌هایشان از هر دو شیوه پلاک گوش و خالکوبی استفاده می‌کنند. شیوه کار آن‌ها بدین شکل است که در یک گوش از پلاک پلاستیکی استفاده می‌کنند تا تعیین هویت و خوانایی پلاک زودتر رخ دهد و در گوش دیگر از پلاک آلومینیومی یا خالکوبی استفاده می‌کنند که مطمئن شوند نشانه آن‌ها گم نشده و تعیین هویت دام با مشکل مواجه نخواهد شد.

تعیین هویت الکترونیکی

بعد از توضیح روش‌هایی مثل بریدن گوش و پلاک گوش ، اکنون آخرین شیوه تعیین هویت گوسفندان را توضیح خواهیم داد. استفاده از پلاک گوش‌های الکترونیکی مرسوم‌ترین روش تعیین هویت الکترونیکی در دام‌ها و به‌خصوص در گوسفندان است.

یکی روش قرار دادن یک ریزتراشه به همراه آنتنِ مسیِ سیم‌پیچی شده در محفظه پلاک‌های پلاستیکی است و شیوه دیگر تعیین هویت الکترونیکی نیز، خوراندن قرص شکمبه به گوسفند است که این قرص حاوی ریزتراشه بوده و در قسمتی از بدن گوسفند ماندگار می‌شود.

شیوه دیگر تعیین هویت الکترونیکی کاشتن (ایمپلنت) یک تراشه الکترونیکی به همراه یک گیرنده رادیویی و آنتن آن است که در زیر پوست گوسفند قرار می‌گیرد. استخوان پهنِ شانه گوسفند یا نزدیک پایه گوش آن می‌تواند بهترین نقطه کاشت این تراشه و گیرنده آن باشد.

شیوه نشانه‌گذاری رنگی

این شیوه مانند بریدن گوش یا پلاک گوش مرسوم نیست ولی هنوز هم تعدادی از مزرعه‌داران یا دام‌داران از آن برای تعیین هویت و دسته‌بندی گوسفندان استفاده می‌کنند. بیشترین وقتی که از شیوه نشانه‌گذاری رنگی استفاده می‌شود در هنگام تولد بره‌ها است. برای جلوگیری از آسیب به گوش و درد کشیدن بره‌های تازه متولد شده، از نشانه‌گذاری رنگی برای تعیین هویت آن‌ها استفاده می‌شود. عموماً هم شماره‌های پلاک مادران بره‌ها را با رنگ بر روی بره‌ها می‌نویسند. در اکثر موارد شابلون‌هایی از جنس آهن با شماره‌هایی از ۱ تا ۹ وجود دارند که با استفاده از آن‌ها روی بره‌ها نشانه‌گذاری می‌شود. مدت زمان ماندگاری این شماره‌های رنگی تا یک سال می‌تواند طول بکشد. ماژیک‌هایی از جنس شمع‌های رنگی نیز برای تعیین هویت و نشانه‌گذاری بره‌ها استفاده می‌شوند که مورد استفاده کمتری دارند.

نتیجه‌گیری

با توجه به روش‌های مختلفی که برای تعیین هویت دام‌ها به خصوص گوسفندان نام برده شد، هر دامداری باید دقت داشته باشد که کدام روش برای مزرعه یا گله او بهینه‌تر بوده و کاربرد راحت‌تری در آینده خواهد داشت.

نکته مهمی که مزرعه‌داران و گله‌داران باید بدانند و رعایت کنند این است که صرفاً نباید به زمان حاضر توجه کرده و بهترین راهکار برای زمان حال را انتخاب کنند، بلکه آن‌ها باید با پیش‌بینی و تخمینی که از آینده گله یا مزرعه خود دارند، اقدام به انتخاب و اجرای روش تعیین هویت مد نظر خود داشته باشند.

برای مثال ممکن است در برهه کنونی استفاده از ریز تراشه الکترونیکی مناسب‌ترین راه برای تعیین هویت دام‌ها و گوسفندهای این مزرعه باشد ولی با توجه به اهداف و روند پیشرفت گله یا مزرعه، استفاده از پلاک‌های آلومینیومی یا خالکوبی روش بهتری برای چند سال آینده در نظر گرفته شود.

این دامدار با در نظر گرفتن و آگاهی از این شرایط باید روش بلندمدت را استفاده نماید تا در آینده مجبور به تغییر رویه خود و اخلال در روند تعیین هویت و رکوردگیری از دام‌های خود نشود.

همچنین باید دقت داشت که استفاده از روش‌های تعیین هویت، هم کار رکوردگیری و مستندسازیِ رشد دام را تسهیل کرده و هم در صورت رخ دادن سرقت، روند کشف دام‌های سرقتی را تسهیل کند.

هر گوسفند تعیین هویت شده جیره نویسی مخصوص به خود را دارد و برای کنترل و بررسی کردن روند رشد آن می‌توان به راحتی با استفاده از میزان خوراک و کد مخصوصی که دارد، روند رشد آن را به دست آورد.

همچنین در صورتی که گوسفند یا گوسفندهایی از گله یا مزرعه به سرقت بروند، می‌توان با مراجعه به بازارهای هفتگی یا مکان‌های احتمالی‌ای که دام‌های سرقتی ممکن است در ‌آن‌ها خرید و فروش شوند، با استفاده از پلاک یا هر روش دیگر تعیین هویت، اقدام به کشف این گوسفندها نمود.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.