بیماری بابزیوز یا پیروپلاسموز دام
بیماری بابزیوز از طریق کنه‌ها انتقال داده می‌شود. معمولاً پیروپلاسموز دام با تب و همولیز داخل عروقی که موجب کم‌خونی پیش‌رونده، هموگلوبینوری و یرقان شده، تعیین می‌شود و امکان دارد منجر به مرگ شود. ﭘﻴﺮوﭘﻼﺳﻤﻮزﻳﺲ گوسفند توسط انگل‌های خونی تشکیل شده و از طریق کنه‌ها منتقل می‌شود. به‌طورکلی بابزیوز یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که انسان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. مهم‌ترین عامل بروز این بیماری تک‌یاخته‌های بابزیا است که اغلب به‌صورت دوتایی هستند و توسط جوانه زدن افزایش می‌یابند. یکی از حشراتی که عامل انتقال انگل‌های مختلف دامی است، کنه محسوب می‌شود که از خون دام تغذیه می‌کند و موجب کم‌خونی، بی‌اشتهایی و لاغری مفرط گوسفندان خواهد شد.
به‌طورکلی این نوع انگل به‌وسیله گزش کنه وارد خون گوسفند می‌شود و موجب تب شدید، کم‌خونی و هموگلوبینوری (ادرار قرمز) خواهد شد. از حمام ضد کنه برای درمان این بیماری استفاده می‌کنند. انگل بابزیوز دارای اشکال مختلفی است و در دو نوع کوچک و بزرگ رشد می‌کند و انتقال می‌یابد. معمولاً نوع کوچک آن نسبت به دارو مقاوم و بابزیوز بزرگ نسبت به درمان سریع‌تر جواب می‌دهد.
بیماری انگلی بابزیوز در نشخوارکنندگان
به‌طورکلی بابزیوز یک بیماری مشترک بین انسان و دام محسوب می‌شود و از طریق گونه‌های مختلف تک یاخته جنس بابزیا به‌ویژه در نشخوارکنندگان ایجاد می‌شود و در سراسر جهان گسترش می‌یابد. این بیماری با عنوان پیروپلاسموز، تب کنه، تب قرمز و تب طحال شناخته می‌شود. بابزیوز از لحاظ اقتصادی، بهداشت عمومی و دام بسیار اهمیت دارد. همچنین به‌دلیل حاد و مزمن بودن این بیماری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. انسان و دام می‌توانند به‌عنوان مخازن آلودگی این بیماری مطرح شوند. اغلب بابزیوز در کشورهای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری و در مناطق سردسیر به‌صورت اندمیک (بومی) وجود دارد.
این نوع بیماری به شیوه بیولوژیکی و به‌صورت مرحله‌به‌مرحله و یا ارثی از دام آلوده به گوسفند سالم و حساس انتقال داده می‌شود. به‌عبارت‌دیگر تک یاخته بابزیا باید در بدن کنه تغییراتی ایجاد کند تا این‌که به حالت عفونت‌زا تبدیل شود و بیماری را از دام مبتلا به گوسفند سالم و حساس انتقال دهد. انتقال در کنه‌ها به‌صورت بیولوژیکی است و بااین‌وجود در موارد استثنایی انتقال تک یاخته بابزیا به‌صورت مکانیکی از طریق گزش پشه‌های خون‌خوار نیز گزارش شده است.
انتقال و اپیدمیولوژی
بیماری بابزیوز تنها از طریق کنه‌ها منتقل می‌شود. دیگر روش‌های انتقال این بیماری از نظر اپیدمیولوژی (عمل جراحی، نیش حشرات، عفونت رحمی) قابل‌توجه نیست. بیماری بابزیاها از طریق گزش نیش کنه وارد خون گوسفندان می‌شود. به‌طورکلی کنه‌ها به‌عنوان میزبان اصلی و واقعی بابزیاها در نظر گرفته می‌شوند، چراکه دلیل این مسئله این است که تک یاخته بابزیا بیشترین دوره زندگی خود را در بدن کنه سپری می‌کند. در این صورت کنه‌ها ریشه اصلی انتقال این بیماری هستند. این نکته را در نظر داشته باشید که امکان دارد چندین نسل از این تک‌یاخته‌ها در کنه باقی‌مانده باشد، در نتیجه همین دلیل موجب منتقل شدن بیماری در گوسفندان می‌شود. انگل بعد از ورود به‌صورت جنسی یا غیرجنسی افزایش می‌یابد و بدن دام را آلوده می‌کند. منتقل کردن بیماری به میزبان، در هنگام تغذیه لاروها یا بالغ شده‌ها صورت می‌گیرد. همین‌طور می‌توان گفت میزان انتقال بابزیا بایژمینا نسبت به بابزیا بویس بیشتر است.
[wbcr_php_snippet id=”6222″ title=”post link 1″]
علائم بالینی ﭘﻴﺮوﭘﻼﺳﻤﻮزﻳﺲ گوسفند
از مهم‌ترین علائم بالینی بیماری بابزیوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| هموگلوبینوری (ادرار قرمز) | افزایش سرعت تنفس |
| کم‌خونی | افزایش ضربان شدید قلب |
| یرقان | ادرار کف آلود قهوه‌ای و زرد |
| تب بالا (41 درجه به بالا) | چشم‌ها و پستان زرد |
| بی‌اشتهایی | مخاط رنگ‌پریده |
| خستگی | اسهال |
| عدم نشخوار | انقباض اسفنکتر مقعد |
| یبوست | سقط جنین |
تعداد گلبول‌های قرمز در یک دام سالم تقریباً 7 میلیون عدد در هر میلی‌لیتر مکعب و در حیوان مبتلا به بابزیا به یک ونیم میلیون کاهش می‌یابد. این بیماری با افزایش کنه‌ها در فصل بهار و تابستان به بالاترین درجه خود می‌رسد. برای تشخیص دقیق علائم می‌توانید اقدام به تهیه گسترش خونی و فیکس کردن با متانول و رنگ‌آمیزی با گیمسا (رایج‌ترین رنگ‌های میکروسکوپی برای بررسی سلول‌های خون) کرد و انگل‌هایی که به‌صورت اشکال دوتایی هستند، رویت نمود.
تشخیص پیروپلاسموز دام
گاهی اوقات با بررسی علائم بالینی می‌توانید ﭘﻴﺮوﭘﻼﺳﻤﻮزﻳﺲ گوسفند را با دیگر بیماری‌هایی که موجب تب، زردی، کم‌خونی، همولیز و قرمزی ادرار می‌شود، اشتباه گرفت. برای تشخیص دقیق این بیماری باید معاینات دقیق و میکروسکوپی روی خون انجام شود. اغلب باید از مویرگ‌های موجود در گوش یا نوک دم حیوان زنده، نمونه‌های ضخیم و نازک گرفت. اگر گوسفند از بین رفت باید عضله قلب، کلیه، کبد، ریه، مغز و رگ‌های خونی کالبدشکافی شود. از لحاظ میکروسکوپی، گونه‌های بابزیا را می‌توانید از نظر ریخت‌شناسی شناسایی کنید.
این کار به‌دلیل نیاز به تخصص بالا باید توسط افراد ماهر انجام شود، مخصوصاً در عفونت‌های ناشی از بابزیا بویس که ارگانیسم‌های کمی در آن‌ها وجود دارد. اندازه بابزیا بویس بسیار کوچک است و انگل‌ها در آن به‌صورت جفت و در زوایای باز نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند. بابزیا بایژمینا دارای اندازه بزرگ‌تری است و انگل‌ها به‌صورت زوج و با زوایای تند (حاد) نسبت به یکدیگر قرار دارند. برای شناسایی آنتی‌بادی بابزیا در دام‌های ناقل چند آزمایش سرولوژیک انجام می‌شود که رایج‌ترین آن‌ها آنتی‌بادی فلورسنت غیرمستقیم و تست ELISA است. از دیگر روش‌های شناسایی این بیماری می‌توان تست‌های PCR اشاره کرد. این تست می‌تواند پارازیتمی‌های (غلظت انگل در خون) بسیار پایین را شناسایی کند. براساس نتایج آزمایش، پیشگیری از انتقال بیماری به دیگر دام‌ها، تفکیک گوسفند بیمار و انجام پروسه درمانی بسیار اهمیت دارد.
درمان بیماری بابزیوز یا پیروپلاسموز
- مبارزه با کنه‌ها توسط حمام ضد کنه و سم‌پاشی
- واکسیناسیون
- مصرف داروی ایمیدوکارب
- تجویز آهن به‌همراه ویتامین 12B
- استفاده از اکسی تتراسایکلین
حمام ضد کنه بهترین درمان بیماری پیروپلاسموز و بابزیوز دامی
در فصل بهار و تابستان دام‌ها در معرض گزش حشرات به‌ویژه کنه‌ها قرار می‌گیرند که با شستشوی گوسفندان و استفاده از حمام ضد کنه می‌توانید موجب ازبین‌رفتن کنه‌ها شوید. ازآنجایی‌که دام‌های مبتلا ضعیف می‌شوند باید از داروهای آنتی‌بیوتیک نظیر اکسی تتراسایکلین استفاده نمایید. همچنین می‌توانید با نظر دامپزشک ویتامین 12B را به دام‌های مبتلا تزریق نمایید.
داروی ضد انگل کنه ایمیدوکارب دی پروپیونات (Imidocarb Dipropionate)
این دارو برای مبارزه با بیماری‌های ضد انگلی بابزیوز در دام‌ها استفاده می‌شود که روش تزریق آن به دو صورت عضلانی و زیرجلدی است. تزریق این دارو در برخی از دام‌ها به‌صورت عضلانی، در بعضی دیگر به‌شکل زیرجلدی و در پشت گردن و بخش‌هایی که پوست نازک‌تری دارد، انجام می‌شود. به‌طورکلی برای درمان این بیماری به‌ازای هر 100 کیلوگرم وزن بدن دام، 1 میلی‌لیتر تزریق می‌شود. در صورت نیاز باید تزریق دارو 24 ساعت بعد مجدداً تکرار شود. برای پیشگیری از مبتلا شدن گوسفندان به این بیماری باید 30 روز پیش از مبتلا شدن به انگل بابریوز، به‌ازای هر 100 کیلوگرم وزن بدن دام، 2/5 میلی‌لیتر تزریق شود.
[wbcr_php_snippet id=”6301″ title=”post link 2″]
استفاده از واکسن بابزیوز
واکسیناسیون می‌تواند نقش مهمی در جهت کنترل این بیماری داشته باشد و سال‌هاست که از آن‌ها برای درمان دام‌های مبتلا استفاده می‌شود. به‌طورکلی دو مانع بزرگ، تداوم استفاده از دارو شامل مقاومت بابزیا نسبت به دارو و وجود باقی‌مانده آن در بدن دام است. برای کنترل و پیشگیری بیماری استفاده از واکسن به‌ویژه، سویه‌های تخفیف حدت یافته گونه‌های بابزیا می‌تواند روش تأثیرگذاری در ممانعت از افزایش بابزیوز باشد. در حال حاضر واکسن تخفیف حدت یافته‌ای بر ضد بابزیا بویس و بابزیا بایژمینا در استرالیا و همچنین برخی کشورهای دیگر تهیه و استفاده می‌شود. نتایج نسبتاً مثبتی در جهت ممانعت از بروز بابزیوز ناشی از بابزیا حاصل شده است. به طور معمول بابزیوز ناشی از بابزیا بویس مشکل چندان حادی را ایجاد نمی‌کند، اما بابزیوز ناشی از بابزیا اویس در گوسفندان مشکل‌ساز هستند. ضروری است باید اقداماتی برای تهیه و تولید واکسن مؤثر و مناسب ضد بابزیوز گوسفند انجام شود.
عوارض و آسیب بابزیوز
مهم‌ترین عوارض این نوع بیماری شامل طحال بزرگ و بسیار شکننده، کبد متورم، کیسه صفرا بزرگ، کلیه‌های متراکم و تیره‌رنگ، کم‌خونی و زردی است. دام‌هایی که به گونه بابزیا بایژمینا مبتلا هستند؛ به‌دلیل هموگلوبینوری، ادرار آن‌ها قهوه‌ای یا قرمزرنگ است. دام‌هایی که به بابزیا بویس مبتلا هستند، دچار این ضایعه نمی‌شوند. از دیگر آسیب‌های این بیماری برای دام‌ها می‌توان به ایجاد اختلال در انعقاد خون و گرفتگی سایر اندام‌ها از قبیل مغز و قلب اشاره کرد.
روش‌های انتقال بابزیوز
کنه‌ها
مهم‌ترین روش انتقال پیروپلاسموز در دام‌ها، گزش کنه‌ها است.
اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ
از دیگر روش‌های سرایت این بیماری می‌توان به آلودگی از طریق انتقال خون و تزریق با سوزن آلوده (تزریق زیرجلدی) اشاره کرد.
اﻧﺘﻘﺎل داﺧﻞ رﺣﻤﻲ
در برخی از مواقع بیماری پیروپلاسموز توسط مادر آلوده به جنین انتقال داده می‌شود.
پیشگیری بابزیوز
مؤثرترین روش‌های پیشگیری شامل موارد زیر می‌شوند:
- در اوایل فضل بهار با شروع فعالیت کنه‌ها هم‌زمان دام‌ها را حمام دهید.
- جایگاه دام‌ها را ضدعفونی کنید.
- از مکان‌های استراحت و حصارکشی در مراتع و چراگاه‌هایی که در سال‌های گذشته به‌کار گرفته شده‌اند، استفاده نکنید، چراکه این مناطق آلوده به کنه‌ها هستند.
ایجاد ایمنی
برای ممانعت از مبتلا شدن دام‌ها به بیماری انگلی بابزیوز باید به‌صورت زیرجلدی داروی ضد انگل کنه تزریق شود. از این دارو باید به میزان 1 سی‌سی در عضلات گردن استفاده شود. به‌طورکلی باید در ابتدای فصل بهار پیش از شروع فعالیت کنه‌ها، اقدام به واکسیناسیون دام کنید.
در این مقاله سعی شد در رابطه با بیماری بابزیوز بحث کنیم. پیروپلاسموز دام دارای علائم مختلفی است که در گوسفندان از طریق چند تک یاخته انگلی خون تشکیل می‌شود. این بیماری از طریق کنه‌ها انتقال داده می‌شود و اغلب در فصل بهار و تابستان به بالاترین درجه خود می‌رسد.
برای ارتباط با ما و ثبت نظرات و پیشنهادهای خود می‌توانید از روش زیر در تماس باشید.
