شایع‌ترین بیماری گوسفندها ؛ بیماری های دام را بشناسید – بخش دوم

بیماری های دام را می‌توان به چند نوع تقسیم کرد. یکی از این تقسیم‌بندی‌ها این بیماری‌ها را به دو دسته بیماری‌های غیر انگلی و بیماری‌هایی که توسط انگل گوسفندان به وجود می‌آید تقسیم می‌کند. از مهم‌ترین بیماری‌های غیر انگلی می‌توان به طاعون نشخوار کنندگان، تب شیر، اکتیما، سیاه زخم و زبان آبی اشاره کرد. همچنین بیماری‌های انگلی گوسفندان را به دو دسته انگل‌های خارجی و داخلی می‌توان تقسیم کرد. از مهم‌ترین بیماری‌هایی که توسط انگل داخلی به وجود می‌آید می‌توان به کپلک، تنیای روده و انگل گوارشی نماتودیروس اشاره کرد و دلیل ابتلای گوسفندان به بیماری‌هایی نظیر گال، زردی و خون شاش، انگل‌ها خارجی مانند کنه، جرب و شپش است. برای این که بتوان بیماری گوسفند را زودتر شناسایی کرد و در خصوص درمان گوسفند بیمار اقدامات لازم و مناسب را انجام داد نیاز است تا با علائم بیماری‌ های گوناگون دام‌ها آشنا شد. این کار به دام‌داران کمک می‌کند تا علاوه بر شناسایی به موقع بیماری، گوسفند بیمار را از گله جدا کنند تا بیماری به بقیه گله سرایت نکند. در این مطلب قصد داریم در خصوص بیماری‌های انگلی و غیرانگلی رایج در میان گوسفندان مطالبی را بیان کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.

بیماری های دام رایج

بیماری های دام غیر انگلی

بیماری‌های انگل گوسفندان – داخلی

بیماری‌های انگل گوسفندان – خارجی

جدول بیماری‌ های دام

تعیین ژنوتیپ دام در آزمایشگاه مجتمع دامپروری افشار ژن

بیماری گوسفند ها یکی از مشکلاتی است که دام‌داران همیشه با آن مواجه می‌شوند. بیماری‌های گوناگونی مانند آرتریت، سنوروس سربرالیس، طاعون، بروسلوز، ذات‌الریه، آگالاکسی، آنتروتوکسمی، جرب، انسداد مری و سیاه زخم از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که باعث می‌شود تا کار پرورش گوسفند با مشکل مواجه شود. گوسفند بیمار رشد مناسبی ندارد، به دلیل بیماری ضعیف می‌شود و حتی ممکن است تلف شود. علاوه بر این در صورت انتقال بیماری و شیوع آن در میان گله، هزینه‌های سنگینی برای مراجعه دام‌پزشک و تهیه دارو باید پرداخت شود؛ که این هزینه‌ها در کنار توقف روند رشد و یا تلف شدن بخشی از گوسفندان گله، ممکن است باعث شود تا از سود دام‌دار به میزان بسیار زیادی کاسته شود و یا حتی متحمل ضرری سنگین شود.

بیماری های دام رایج

در بخش اول مطلب شایع‌ترین بیماری گوسفند ها؛ بخوانید و بدانید در خصوص ۲۰ بیماری از شایع‌ترین بیماری های دام نکاتی را بیان کردیم و در خصوص علائم آن بیماری‌ها اطلاعاتی را ارائه کردیم. در ادامه باقی بیماری‌های رایج در گوسفندان را با هم مرور می‌کنیم.

بیماری‌ های دام غیر انگلی

همان‌طور که گفتیم بیماری‌ های دام را می‌توان به دو دسته انگلی و غیر انگلی تقسیم کرد. سایر بیماری‌هایی که منشا آن‌ها انگل گوسفند نیست را در ادامه می‌خوانیم:

۲۱- بیماری برنام یا مننگو آنسفالیت

بیماری برنام که به آن مننگو آنسفالیت عفونی نیز می‌گویند، یکی دیگر از انواع بیماری گوسفند ها است که به سرعت بر روی گوسفند تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که گوسفند با مشکل حفظ تعادل مواجه شود. این بیماری از راه تنفس و دهان منتقل می‌شود و هنوز درمان مشخصی برای آن وجود ندارد. با مشاهده علائم بیماری باید سریعا با دام‌پزشک تماس بگیرید و گوسفند بیمار را قرنطینه کنید تا بیماری در گله شیوع پیدا نکند. علائم بیماری برنام عبارتند از:

• نداشتن تعادل
• ورم چشم
• حرکات تشنجی در ستون فقرات

۲۲- بیماری پیلونفریت یا سنگ کلیه گوسفندان

بیماری پیلونفریت که به آن سنگ کلیه، سنگ ادراری یا شکم آبی نیز گفته می‌شود، یکی دیگر از انواع بیماری های دام است. این بیماری با قرار گرفتن سنگ‌هایی از جنس نمک در مجاری ادرار رخ می‌دهد. گوسفندان و به طور کلی نشخوار کنندگان فسفر را از طریق مدفوع دفن می‌کنند اما زمانی که جیره غذایی مناسب نباشد و میزان کنستانتره در آن بالاتر از حد لازم باشد، میزان ترشح بزاق کاهش می‌یابد و همین امر باعث دفع فسفر توسط ادرار می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت که سنگ کلیه در گوسفندان به دلیل استفاده از جیره‌هایی که در آن فسفر و منیزیم بالایی وجود دارد، عدم توجه به نسبت فسفر و کلسیم، کمبود آب و استفاده از آب‌هایی که حاوی مواد معدنی زیادی است، ایجاد می‌شود. مهم‌ترین علائم بیماری سنگ کلیه عبارتند از:

• بی قراری
• اضطراب
• درد در شکم
• چکه کردن ادرار
• پارگی مجاری ادراری
• کاهش اشتها
• ظاهر خمیده
• تورم در شکم
• لگد زدن به شکم خود
• فشار و درد در هنگام ادرار
• ادرار همراه با خون

۲۳- بیماری آبسه پا

محیط پرورش گوسفند را می‌توان محلی مناسب برای رشد انواع میکروب‌ها دانست. یکی از بیماری های دام که توسط این میکروب‌ها ایجاد می‌شود، آبسه پا در گوسفندان است. پا و سم گوسفندان در اثر موارد متفاوتی مانند گیر کردن سنگ یا دانه‌های غلاط، برخورد با اجسام تیز و خارها آسیب می‌بیند. در صورتی که پای زخمی گوسفند در محیط مرطوب بماند، محل زخم و آسیب، تبدیل به مکانی مناسب برای رشد باکتری‌هایی می‌شود که در محیط زندگی گوسفندان وجود دارد. این باکتری باعث می‌شود تا سم گوسفند عفونت کند و حیوان را با مشکل در حرکت مواجه کند. برای جلوگیری از بروز این بیماری می‌توان محل نگهداری را خشک و تمیز نگه داشت و به صورت منظم پاهای گوسفندان را معاینه و تمیز کرد. در گوسفندی که به عفونت آبسه پا مبتلا شده علائم بیماری زیر را می‌توان مشاهده کرد:

• تورم
• لنگیدن
• حرکت سخت
• وجود گرما در بالای سم

۲۴- بیماری زخم دهان

زخم دهان یکی دیگر از بیماری‌های شایع در میان گوسفندان است. این بیماری گوسفند ها می‌تواند به دلایل متفاوتی مانند ویروس‌ها، کمبود ویتامین C، کمبود ویتامین A و مسمویت با اوره رخ دهد. بسیاری از این زخم‌ها به راحتی و سرعت خوب می‌شوند اما برخی از این زخم‌ها نشانه بیماری‌های دیگری مانند اکتیما، تب برفکی و طاعون هستند. زخم دهان یکی از انواع بیماری گوسفند ها است که می‌تواند به راحتی کار پرورش گوسفند را با اختلال مواجه کند. دلیل آن هم کاهش شدید اشتهای گوسفند به خاطر وجود زخم در دهانش است. برای این که بتوانید به راحتی از بروز این بیماری جلوگیری کنید و در صورت ابتلا، مانع شیوع آن در گله شوید کافی است که به صورت منظم و مداوم دام‌ها مورد بررسی قرار گیرند تا از سلامت آن‌ها اطمینان حاصل شود. علائم بیماری زخم دهان در گوسفند بیمار عبارتند از:

• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• وجود زخم در دهان

۲۵- بیماری اسهال

یگی از بیماری دام ها که بیشتر در فصل تابستان رخ می‌دهد و در صورت عدم توجه می‌تواند بخش زیادی از گله را با مشکل مواجه کند، بیماری اسهال است. این بیماری به دلایل متفاوتی مانند ابتلا به ویروس کنه، بیماری زبان آبی، مصرف بیش از حد ویتامین A، مصرف زیاد نمک، مصرف زیاد آرسنیک و بیماری‌های گوناگون است. برای جلوگیری از شیوع این بیماری گوسفند ها در گله باید گوسفند بیمار از سایر دام‌ها جدا شود. همچنین محیط نگهداری دام‌ها تمیز و پاکیزه باشد و از خوراندن علوفه کثیف به دام‌ها جلوگیری شود. همچنین خوراندن شربت‌ها و داروهای فصلی به دام و انجام واکسیناسیون به موقع می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند.

۲۶- بیماری هیداتیدوز

یکی دیگر از بیماری های مشترک میان انسان و دام، بیماری هیداتیدوز است. این بیماری توسط کرم‌های پهن که بدنی بندبند دارند به وجود می‌اید. این کرم‌ها در روده سگ و گوشتخواران وحشی وجود دارد و تخم‌های آن از طریق مدفوع این حیوانات دفع می‌شود و می‌تواند آب، سبزیجات و خوراک دام‌ها را آلوده کند. زمانی که تخم این کرم‌ها به بدن میزبان وارد می‌شود و به روده می‌رسد، تخم شکافته می‌شود و لارو خارج می‌شود. لارو این کرم از روده به قسمت‌های مختلف بدن مانند ریه و کبد رفته و باعث ایجاد کیست می‌شود. البته در صورت عدم درمان این کیست‌ها می‌تواند در مناطق دیگری مانند قلب و مغز میزبان نیز ایجاد شود. برای پیشگیری از شیوع این بیماری باید سگ‌های مشکوک و ولگرد را درمان کرد و همچنین واکسن این بیماری را به گوسفندان تزریق شود. از علائم این بیماری در گوسفند بیمار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در شکم
• کاهش وزن
• در صورت ایجاد کیست در ریه گوسفند بیمار به تنگی نفس دچار می‌شود

۲۷- بیماری تب کیو

تب کیو یکی از جدیدترین بیماری های دام ها است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ مشاهده شد. باکتری کوکسیلا بورنتی باعث ابتلا به این بیماری مشترک میان دام و انسان می‌شود. این بیماری که به اشتباه در ایران به آنفولانزای بزی مشهور شده باعث سقط جنین در دام‌ها می‌شود. انسان‌ها برای عدم ابتلا به این بیماری باید از مصرف لبنیات خام مانند شیر و خامه پرهیز کنند. علائم بیماری تب کیو عبارتند از:

• تب
• پنومونی
• عفونت چشم

۲۸- بیماری اسکرپی

از دیگر بیماری‌های مسری، مزمن و کشنده در میان گوسفندان، اسکرپی است. این بیماری گوسفند ها در بدن میزبان تکثیر می‌شود و از دامی به دام دیگر منتقل می‌شود. این بیماری با حفره‌حفره کردن مغز گوسفند بیمار باعث مرگ گوسفندان می‌شود. این بیماری درمانی ندارد و معمولا گوسفندان ۳ تا ۵ سال به آن مبتلا می‌شوند و در حدود ۶ ماه پس از مبتلا شدن تلف می شوند. برای جلوگیری از شیوع این بیماری در گله باید گوسفند بیمار به سرعت ذبح شود و پس از آن تمام محل‌های نگهداری گوسفند با محلول دو درصد سود سوزآور به خوبی ضدعفونی شود. علائم این بیماری شامل موارد زیر است که در صورت مشاهده آن‌ها باید در اسرع وقت دام‌پزشک را در جریان این موارد قرار داد:

• خارش بدن
• مالیدن بدن به اشیا
• لرزش در ناحیه سر و گردن
• نداشتن تعادل
• از دست دادن هماهنگی عضلانی
• لاغری شدید
• عدم توانایی در بلع
• استفراغ
• از بین رفتن صدای گوسفند
• نابینایی
• ریختن پشم
• سوراخ شدن پوست

۲۹- بیماری طاعون نشخوار کنندگان

در میان انواع بیماری های دام ، طاعون نشخوار کنندگان یکی از مهلک‌ترین و مسری‌ترین بیماری‌هایی است که می‌تواند کار پرورش گوسفند را با مشکلات بسیاری مواجه کند و حتی موجب تلف شدن گله شود. این بیماری در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود و اقدامات لازم برای جلوگیری از شیوع این بیماری دام ها انجام نشود می‌تواند باعث تلف شدن گوسفندان بسیاری در گله شود. این بیماری از طریق ترشحات دهان و بینی، مدفوع، قطره‌های ریز موجود در سرفه و عطسه، تماس میان دام سالم و آلوده و وجود ترشحات آلوده در محل آبشخور، آخور و بستر منتقل می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که این ویروس برای مدت کوتاهی بیرون بدن میزبان زنده می‌ماند. علائم بیماری طاعون نشخوار کنندگان در گوسفند بیمار عبارتند از:

• تورم و ترک خوردگی لب‌ها
• ظهور دلمه بر روز لب
• بوی تعفن از دهان گوسفند به مشام می‌رسد
• زخم و درد در دهان گوسفند بیمار
• اسهال
• وجود رگه‌های خون و بافت مرده در مدفوع
• تنفس سریع
• تنفس صدادار
• گود افتادگی چشم
• خواب آلودگی
• ترشحات چشم و بینی
• سرفه
• قرمز شدن مخاط دهان و چشم‌ها

۳۰- بیماری اکتیما

یکی دیگر از بیماری‌های شایع و مسری در میان گوسفندان، بیماری اکتیما است که آن را با نام‌های دیگری نظیر درماتیت پوستولی واگیر، التهاب دهانی پوستولی واگیر، دهان زخم، درماتیت عفونی لب، ارف و زبان دلمه بسته نیز می‌شناسند. ویروس ORF دلیل ایجاد این بیماری است. بیماری اکتیمتا باعث ایجاد التهاب در دهان گوسفند می شود و انسان‌ها نیز اگر در تماس با دام‌های آلوده هستند و به نکات بهداشتی توجه نکنند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. این بیماری ویروسی به شدت واگیردار است و باعث ایجاد زخم بر روی بدن دام مخصوصا در دهان، پستان و بالای سم می‌شود. معمولا این بیماری خود به خود برطرف می‌شود اما باز هم ممکن است باعث شود تا نزدیک به ۱۰ درصد گوسفندان گله را به کام مرگ بکشاند.

• وجود زخم بر روی بدن
• وجود زخم در دهان
• وجود زخم بر روی پستان و بالای سم
• تب
• کاهش وزن

۳۱- بیماری تب شیر

یکی دیگر از انواع بیماری گوسفند ها، بیماری تب شیر است. این بیماری معمولا در ۶ هفته مانده به زایمان تا ۱۰ هفته پس از آن به وجود می‌آید. دلیل به وجود آمدن این بیماری کاهش مقدار کلسیم موجود در شیر گوسفند است. این بیماری می‌تواند موجب سخت‌زایی، مسمومیت آبستنی، بیرون زدگی رحم و جفت ماندگی شود، به همین دلیل باید با استفاده از مشورت دام‌پزشک و داروی کلسیم بروگلوکونات اقدام به درمان گوسفند بیمار کرد. از مهم‌ترین علائم بیماری تب شیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تجمع ترشحات در بینی
• قرار داد سر بر زمین
• لنگیدن گوسفند
• فلح زایمان
• ضعف

۳۲- بیماری پوسیدگی سم

بیماری پوسیدگی سم که به آن لنگش هم گفته می‌شود یکی دیگر از بیماری‌های مسری و شایع در میان گوسفندان است. این بیماری بیشتر در گوسفندانی دیده می‌شود که در محیط مرطوب و غیربهداشتی نگهداری می‌شوند. زمانی که پای گوسفند زخم شود، باکتری ایجاد کننده این بیماری می‌تواند وارد سم شود و باعث عفونی شدن سم شود. زخم شدن پا بر اثر تماس با مواد تیز، گیر کردن دانه‌های غلات در میان سم، سم چینی ناصحیح ایجاد می‌شود. همچنین وجود رطوبت زیاد در محل نگهداری و عدم رعایت درست نکات بهداشتی از عواملی است که احتمال ابتلای گوسفندان به این بیماری را زیاد می‌کند. علائم این بیماری عبارتند از:

• عفونت سم
• به مشام رسیدم بوی تعفن از سم
• لنگش گوسفند
• قرمز شدن پوست پای گوسفند

۳۳- بیماری نفخ در گوسفندان

بیماری نفخ یکی از آن بیماری های دام است که به دلیل خوردن برخی مواد غذایی مانند شبدر و یونجه ایجاد می‌شود. خوردن بیش از حد این مواد غذایی باعث می شود تا در شکمبه گوسفند کف ایجاد شود. وجود کف در شکمبه منجر به انباشتگی گاز می‌شود و به همین دلیل گوسفند در ناحیه شکم خود احساس درد خواهد کرد. همچنین عوامل دیگری نظیر مصرف بیش از حد کنستانتره، تغییر ناگهانی جیره غذایی، مصرف گیاهان کم آب، مصرف کلم و یا چغندر علوفه‌‌ای زیاد و مرطوب بودن غذا نیز باعث ایجاد نفخ در گوسفندان می‌شود. عصاره زیره سیاه و داروی لاکساتیو می‌تواند در رفع این بیماری به دام‌داران کمک کند. علائم بیماری نفخ گوسفند بیمار شامل موارد زیر است:

• وجود صدا در شکم
• بی اشتهایی
• بادکردگی تهیگاه
• لگد زدن به زیر شکم
• ریزش بزاق
• خارج کردن زبان از دهان
• تنگی نفس

۳۴- بیماری التهاب رحم

یکی دیگر از انواع بیماری گوسفند ها که می‌تواند پرورش گوسفند را با مشکل مواجه کند، بیماری التهاب رحم است. این بیماری سبب می‌شود تا میش باردار نشود و نتواند تولید مثل کند. از همین جهت توجه به این بیماری و درمان آن حائز اهمیت است. عواملی مانند چرا در مزارع ذرت که غنی از پتاسیم و فاقد سدیم کافی هستند، تغذیه نادرست، زایمان ناقص، چرخیدن رحم، داشتن زخم‌های تناسلی، تعدد جنین، باقی ماندن بقایای زایمان‌های قبلی و داشتن زایمان زودرس از مهم‌ترین عواملی است که سبب می‌شود تا گوسفندان به این بیماری دچار شوند.

بیماری‌های انگل گوسفندان – داخلی

انگل‌ها موجوداتی هستند که برای بقا و تکثیر نیاز به یک میزبان دارند. این انگل‌ها با ورود به بدن میزبان از او به شیوه‌های گوناگون تغذیه می‌کنند و باعث می‌شوند تا میزبان بیمار شود. برخی از این انگل‌ها باعث ایجاد بیماری در گوسفندان می‌شوند و می‌توان از آن‌ها با نام انگل گوسفندان یاد کرد. انگل گوسفندان را می‌توان به دو دسته داخلی و خارجی طبقه‌بندی کرد. شایع‌ترین انگل داخلی گوسفندان عبارتند از:

۱- بیماری کیست سیستی سرکوس اویس

یکی دیگر از بیماری‌های انگلی شایع در میان گوسفندان بیماری کیست سیستی سرکوس اویس است. انگل ایجاد کننده این بیماری در بدن گوشتخواران مانند سگ زندگی می‌کند. تخم این انگل‌ها از طریق مدفوع دفع می‌شوند و گوسفندان با خوردن گیاهان آلوده، این تخم‌ها را می‌بلعند. کیسه تخم انگل در دستگاه گوارش دام پاره می‌شود و از طریق جداره روده وارد جریان خون می‌شوند و پس از ۶۰ تا ۷۰ روز در نقاط مختلف بدن دام به صورت کیست در می‌آیند. البته این کیست بیشتر در زبان، داخل شکم، قلب، قفسه سینه و مری گوسفندان دیده می‌شود. تخم انگل ایجاد کننده این بیماری در محیط خارجی مقاوم است و در محیط‌های خشک تا ۳ هفته و در محیط مرطوب تا ۵ ماه زنده می‌ماند.

۲- بیماری پیروپلاسموز

بیماری پیروپلاسموز یا بابزیوز یک بیماری انگلی است که علاوه بر دام‌ها می‌تواند انسان‌ را هم آلوده کند. انگل این بیماری از طریق گزش کنه به بدن جانداران منتقل می‌شود و گلبول‌های قرمز خون را متلاشی می‌کند. با متلاشی شدن گلبول‌های قرمز، دام به کم خونی و تب شدید دچار می‌شود. استفاده از حمام ضد کنه، سم پاشی مناسب، انجام به موقع واکسیناسیون و استفاده از تتراسیکیلین از جمله راه‌هایی است که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. علائم بیماری پیروپلاسموز عبارتند از:

• وجود خون در ادرار
• ادرار قهوه‌ای و کف آلود
• زرد شدن چشم‌های دام
• زرد شدن پستان دام
• افزایش سرعت تنفس
• تب شدید
• بی اشتهایی
• یبوست
• افزایش ضربان قلب

۳- انگل گوارشی نماتودیروس

انگل گوارشی نماتودیروس یکی دیگر از انگل‌هایی است که کار پرورش گوسفند را با مشکل مواجه می‌کند. دلیل این امر هم این است که این انگل می‌تواند موجب تلف شدن بره‌ها شود. این بیماری به دلیل خوردن یونجه‌های آلوده به لارو این انگل بروز پیدا می‌کند و بیشتر بره‌های زیر شش ماه را مبتلا می‌کند. بره‌های مبتلا به اسهال شدید دچار می‌شوند که در صورت عدم درمان به موقع تلف خواهند شد. کنترل آلودگی محیط، اضافه کردن مکمل‌های مناسب در جیره غذایی، استفاده از داروهای ضد انگل و استفاده از حیوانات مقاوم برای پرورش گوسفند و پرواربندی از مهم‌ترین کارهایی است که برای عدم ابتلا و تلف شدن بره‌ها به این انگل می‌توان انجام داد. بره بیمار یا گوسفند بیمار علائم زیر را از خود بروز می‌دهد:

• اسهال شدید
• افسردگی و بی‌حالی
• کاهش وزن
• ادرار شدید

۴- بیماری کپلک

یکی از رایج‌ترین بیماری‌های انگلی در میان گوسفندان، کپلک است. این بیماری توسط انگلی که شبیه به یک کرم پهن است و فاسیولا هپاتیکا نام دارد به وجود می‌آید. این انگل در داخل جگر گوسفند قرار می‌گیرد، از خون او تغذیه می‌کند و موجب ایجاد بیماری و ضعف در گوسفند می‌شود. بهترین راه تشخیص این بیماری مشاهده کردم تخم‌های زرد متمایل به قهوه‌ای در مدفوع حیوان است. این بیماری به راحتی توسط داروی ضد کپلک کنترل می‌شود اما باید بدانید که این بیماری گوسفند ها به دلیل این که موجب کاهش وزن گوسفندان می‌شود می‌تواند در کار پرورش گوسفند مخصوصا پرواربندی اختلال ایجاد کند. پس به همین دلیل بهتر است از شیوع آن جلوگیری کرد. در گوسفند بیمار می‌توان علائم زیر را مشاهده کرد:

• ضعیف شدن گوسفند
• کاهش وزن
• تورم زیر گلو
• کم خونی
• ریزش پشم
• اسهال
• وجود تخم‌های زرد متمایل به قهوه در مدفوع

۵- بیماری تنیای روده

همان‌طور که از اسمش پیدا است این انگل در روده گوسفند زندگی می‌کند و موجب بیماری آن‌ها می‌شود. این بیماری را نیز می‌توان با استفاده از داروهای ضد انگل درمان کرد. علائم بیماری تنیای روده را در ادامه مشاهده می‌کنید:

• اسهال
• درد شدید
• کاهش وزن

۶- بیماری قزل قورت

بیماری قزل قورت یکی دیگر از انواع بیماری گوسفند ها است که منشا آن انگل همونکوس است. این انگل در محیطی که بارندگی زیاد، رطوبت و گرما وجود دارد به خوبی رشد می‌کند و بیشتر در مناطقی که آب و هوایشان گرم و مرطوب است دیده می‌شود. این انگل سه فرم فوق حاد، حاد و مزمن دارد که دو نوع فوق حاد و حاد در ایران کمتر مشاهده می‌شود اما فرم مزمن آن را در نقاط مختلف ایران مخصوصا در فصل‌های بهار و پاییز می‌توان مشاهده کرد. این انگل بیشتر معده و ریه را درگیر می‌کند و نشانه‌های گوسفند مبتلا به این بیماری عبارتند از:

• کاهش وزن
• ضعف دام
• اختلال در تنفس
• شکستن پشم
• اسهال
• وجود خون در مدفوع

بیماری‌های انگل گوسفندان – خارجی

دومین دسته انگل گوسفندان ، انگل‌های خارجی هستند. برخی انگل‌ها به پوست دام می‌چسبند و با سوراخ کردن آن از خون حیوان تغذیه می‌کنند. همین امر موجب ابتلای گوسفند به انواع بیماری های دام است که توسط انگل خارجی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین انگل‌های خارجی که می‌تواند موجب ایجاد بیماری در گوسفندان شود عبارتند از:

۱- کنه

اگر بخواهیم در میان انگل‌های خارجی به مهم‌ترین و شایع‌ترین آن‌ها اشاره کنیم باید از کنه‌ها نام ببریم. کنه‌ها هر ساله خسارات زیادی به دام‌داران می‌زنند و کار پرورش گوسفند را مشکلات فراوانی مواجه می‌کنند. این انگل‌ها به بدن دام می‌چسبند و از خون آن تغذیه می‌کنند. این کار باعث می‌شود تا روند رشد دام با مشکل مواجه شود و تولید شیر و گوشت گوسفند کاهش یابد. از مهم‌ترین علائم آلودگی گوسفند به کنه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دندان قروچه
• کاهش اشتها
• تکان دادن سر
• ریزش پشم
• آسیب دیدن پوست
• کاهش وزن

انواع کنه

کنه‌ها انواع متفاوتی دارند که می‌توان آن‌ها را در دو دسته سخت و نرم طبقه‌بندی کرد.

کنه‌های سخت

کنه‌های سخت معمولا در ماه‌های گرم سال و فصل بهار و تابستان فعالیت می‌کنند. این کنه‌ها در طول سال حدود هزار تخم می‌گذارند. زمانی که نوزادهای کنه از این تخم‌ها خارج می‌شوند در میان منافذ و علوفه‌هایی که بر کف محل نگهداری گوسفند وجود دارد مخفی می‌شوند و پس از مدتی خود را به قسمت‌های کم پشم گوسفند مانند دنبه، گوش و کشاله ران می‌چسبانند و از دام تغذیه می‌کنند.

کنه‌های نرم

این کنه در سال چند نوبت تخم‌ریزی می‌کنند. کنه‌های نرم در طول روز در میان شکاف‌ها مخفی می‌شوند و در طول شب سعی می‌کنند که خود را به بدن حیوان برسانند. البته باید بدانید که بیشتر کنه‌های نرم بیشتر به طیور می‌چسبند و از آن تغذیه می‌کنند و کمتر دام‌ها به این انگل مبتلا می‌شوند.

بیماری‌هایی با منشا کنه‌ها

برخی از مهم‌ترین بیماری‌هایی که کنه‌ها باعث ایجاد آن هستند عبارتند از:

بیماری زردی

یکی از انواع انگل گوسفندان تیلریا است که نیش آن باعث ایجاد یکی از انواع بیماری های دام به نام زردی می‌شود. تیلریا در میان کنه‌های سخت قرار دارد. این بیماری در اواخر بهار و تابستان که تیلریا فعالیت بیشتری دارد شایع می‌شود. این کنه از خون گوسفند تغذیه می‌کند. برای عدم ابتلای گوسفندان به این بیماری بهتر است در اواخر پاییز و همچنین زمستان، واکسیناسیون مناسب را انجام داد و کنه‌ها را از بین برد. علائم بیماری زردی عبارتند از:

• تب
• خستگی
• بی‌اشتهایی
• تورم پلک
• ریزش اشک
• زرد شدن چشم

خون شاش

یکی دیگر از بیماری های دام ، خون شاش است که این بیماری نیز به دلیل وجود یک انگل گوسفندان به وجود می‌آید. زمان شیوع این بیماری تابستان است.

• زردی رنگ چشم
• وجود خون در ادرار
• تب

۲- جرب

انگل جرب عامل ایجاد بیماری گال یا گری در میان جانداران است. این انگل بسیار ریز خود را به پوست حیوانات می‌رساند و برای تغذیه در آن نفوذ می‌کند. گوسفندان برای خلاص شدن از این انگل خود را به دیوار و سطوح مختلف می‌کشند که همین امر موجب آسیب دیدن پوست آن‌ها می‌شود. مهم‌ترین نشانه‌های آلودگی به انگل جرب عبارتند از:

• مالیدن پوست به دیوار
• کاهش اشتها
• ریزش پشم
• آسیب دیدن پوست
• کاهش وزن

۳- شپش

شپش‌ها یکی دیگر از انواع انگل گوسفندان هستند. این بیماری انگلی خارجی می‌تواند از دامی به دام دیگر سرایت کند و موجب ایجاد دردسرهای بسیار برای دام‌داران شود. این بیماری گوسفند ها باعث ایجاد خارش در پوست آن‌ها می‌شود. موارد زیر را می‌توان مهم‌ترین علائم ابتلای گوسفند به این انگل خارجی دانست.

• کاهش اشتها
• ریزش پشم
• آسیب دیدن پوست
• کاهش وزن

جدول بیماری‌ های دام

	نام بیماری	علائم بیماری
۲۱	برنام	عدم توان در حفظ تعادل، ورم چشم و حرکات تشنجی در ستون فقرات
۲۲	پیلونفریت	بی‌قراری، درد در شکم، چکه کردن ادرار، کاهش اشتها، ظاهر خمیده، تورم در شکم، لگد زدن به شکم و ادرار خونی
۲۳	آبسه پا	گرم بودن قسمت بالایی سم، حرکت دردناک، لنگیدن و تورم در پا
۲۴	زخم دهان	کاهش اشتها، کاهش وزن و زخم‌های متفاوت در دهان
۲۵	اسهال	مدفوع آبکی
۲۶	هیداتیوز	درد در شکم، کاهش وزن و تنگی نفس
۲۷	تب کیو	تب، پنومونی و عفونت چشم
۲۸	اسکرپی	خراش بدن، مالیدن بدن به اشیا، لرزش سر و گردن، نداشتن تعادل، عدم هماهنگی اعضا، کاهش وزن، استفراغ، بلعیدن سخت، نابینایی، ریختن پشم، سوراخ شدن پوست و از بین رفتن صدای گوسفند
۲۹	طاعون نشخوارکنندگان	تورم، ترک خوردگی و دلمه بر روی لب، بوی تعفن دهان، اسهال، رگه‌های خون در مدفوع، تنفس سریع و صدادار، خواب‌آلودگی، سرفه، قرمز شدن مخاط دهان و چشم‌ها و گود افتادگی چشم
۳۰	اکتیما	زخم در دهان، زخم بر روی بدن، پستان و بالای سم، تب و کاهش وزن
۳۱	تب شیر	تجمع ترشحات در بینی، قرار دادن سر بر زمین، لنگیدن گوسفند، فلج زایمان و ضعف
۳۲	پوسیدگی سم	عفونت سم، به مشام رسیدن بوی تعفن از سم، لنگش گوسفند و قرمز شدن بالای سم
۳۳	نفخ گوسفندان	وجود صدا در شکم، بی‌اشتهایی، بادکردگی تهیگاه، ریزش بزاق، خارج کردن زبان از دهان و تنگی نفس
۳۴	التهاب رحم
۳۵	کیست سیستی سرکوس اویس	وجود کیست در گوشت گوسفند
۳۶	پیروپلاسموز	خون در ادرار، ادرار قهوه‌ای، زرد شدن چشم، افزایش سرعت تنفس، زرد شدن پستان، تب شدید، بی‌اشتهایی، یبوست و افزایش ضربان قلب
۳۷	انگل گوارشی نماتودیروس	اسهال شدید، افسردگی، بی‌حالی، کاهش وزن و ادرار شدید
۳۸	کپلک	ضعف عمومی، کاهش وزن، تورم زیر گلو، کم خونی، ریزش پشم، اسهال و وجود تخم‌های زرد مایل به قهوه‌ای در مدفوع
۳۹	تنیای روده	اسهال، درد شدید و کاهش وزن
۴۰	قزل قورت	کاهش وزن، ضعف عمومی، اختلال در تنفس، شکستن پشم، اسهال و وجود خون در مدفوع
۴۱	بیماری زردی	تب، خستگی، بی اشتهایی، تورم پلک، ریزش اشک و زردی چشم
۴۲	خون شاش	تب، زردی چشم و وجود خون در ادرار
۴۳	جرب	مالدین پوست به دیوار، کاهش اشتها، ریزش پشم، ایجاد آسیب دیدگی بر روی پوست به دلیل مالیدن آن به دیوار و اشیا و کاهش وزن
۴۴	شپش	مالدین پوست به دیوار، کاهش اشتها، ریزش پشم، ایجاد آسیب دیدگی بر روی پوست به دلیل مالیدن آن به دیوار و اشیا و کاهش وزن

جدول بیماری های دام

همچنین در مطلب شایع‌ترین بیماری گوسفند ها؛ بخوانید و بدانید – بخش اول که قسمت اول این مقاله محصوب می‌شود در خصوص بیماری‌های زیر نکاتی را بیان کرده‌ایم:

• بیماری تب مالت یا بروسلوز
• بیماری آگالاکسی
• بیماری گال یا گری
• بیماری عضله سفید
• بیماری ذات الریه
• بیماری انسداد مری
• بیماری اسیدوز
• بیماری نایروبی
• بیماری لمفادنیت کازئوس
• بیماری آنتروتوکسمی
• بیماری آرتریت
• بیماری سنوروس سربرالیس
• بیماری تب دره ریفت
• بیماری زبان آبی
• بیماری کتوز
• بیماری کمبود مس
• بیماری مسمومیت با مس
• بیماری آبله
• بیماری سیاه زخم

تعیین ژنوتیپ دام در آزمایشگاه مجتمع دامپروری افشار ژن

یکی از کارهایی که می‌تواند باعث شود تا اطلاعات مناسبی در خصوص گوسفند کسب شود و مشخص شود که آیا این گوسفند ژن برولا یا دوقلو و چندقلوزایی دارد؟ و همچنین در خطر ابتلا به چه بیماری‌هایی است، تست تعیین ژنوتیپ است. با استفاده از این تست می‌توان در خصوص مواردی مانند ژن‌های مطلوب و مناسب جهت تولیدمثل، تهیه برنامه تعذیه مناسب‌تر، انجام آزمایش جهت تکثیر ژن و تعیین گروه خونی اطلاعات مناسبی را کسب کرد. آزمایشگاه مجتمع دامپروری افشار ژن خدمت تست تعیین ژنوتیپ دام به دام‌داران، دامپروان و متقاضیان محترم ارائه می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب گوسفند پرواری و عوامل مؤثر در یک پروار بندی موفق را مطالعه کنید.