سم گوسفند و مراقبت صحیح از آن را می‌توان یکی از جنبه‌های مهم در مدیریت و پرورش گوسفندان دانست. دام‌داران هر سال هزینه‌های بسیاری صرف پیشگیری و درمان بیماری‌های مربوط به سم مانند گندیدگی می‌کنند. با توجه به پیشرفت علم و مدرن شدن صنعت دام‌پروری و با استفاده از روش‌هایی مانند کنترل و نظارت منظم دام‌ها می‌توان از بروز بسیاری از بیماری‌ها، مسائل و مشکلات جلوگیری کرد. این موارد در کنار نگهداری از گوسفند چند قلوزا یا دوقلوزا می‌تواند باعث شود تا دام‌دار حاشیه سود مطمئن‌تری داشته باشد و بتواند با راحتی و آرامش بیشتری به پرورش و نگهداری گوسفندان مشغول باشد. در این مطلب قصد داریم تا نکاتی در خصوص سم گوسفندان، سم چینی و بیماری‌های سم بیان کنیم. با افشار ژن همراه باشید.

سم گوسفند

میزان رشد سم گوسفند تحت تأثیر عواملی مانند نژاد، رطوبت خاک و ویژگی‌های خاک تغییر می‌کند. گوسفندانی که از آن‌ها در زمین‌های بدون سنگ و دارای رطوبت بالا نگهداری می‌شود به میزان سم چینی بسیار بیشتری نسبت به گوسفندانی که در زمین‌های خشک و صخره‌ای پرورش داده می‌شوند، نیاز دارند. همچنین باید توجه داشت گوسفندانی که در نواحی مرطوب که بارندگی بالایی دارد، پرورش داده می‌شوند به میزان بسیار بیشتری کنترل، بازرسی و نظارت در مقایسه با گوسفندانی که در مناطق خشک از آن‌ها نگه‌داری می‌شود نیاز دارند.

سم چینی

سم گوسفند را باید با توجه به میزان رشد آن که در پاراگراف قبل به آن اشاره شد، چید. برای این‌که کار سم چینی به خوبی انجام شود، وجود قیچی‌های مخصوص سم چینی ضروری است. قیچی‌های دستی سم چینی از قیمت بالایی برخوردار نیستند اما می‌توانند در راحت‌تر شدن و انجام هر چه بهتر کار به دام‌داران کمک شایانی کنند. استفاده از قیچی‌های هوای فشرده نیز برای دام‌دارانی که از تعداد زیادی گوسفند نگهداری می‌کنند، می‌تواند مفید باشد و باعث بیشتر شدن سرعت سم چینی شود. زمانی که تعداد گوسفندان بسیار زیاد نباشد، برای چیدن سم ابتدا باید سر گوسفند را به سمت بالا کشید و آن را روی کپل نشاند. سپس باید پای گوسفند را محکم نگه داشت، تمام گل، خرده‌سنگ و مواد اضافه را با استفاده از قیچی از دیواره‌ها و بین سم خارج کرد و پس از آن با استفاده از قیچی سم چینی، چیدن را از محیط اطراف سم گوسفند آغاز کرد. توجه داشته باشید که احساس بوی پوسیدگی یا گندیدگی در این زمان معمولاً نشان وجود بیماری گندیدگی سم گوسفند است. هنگام سم چینی از بریدن قطعات بزرگ از سم اجتناب کنید و در صورت مشاهده نشانه‌هایی از رنگ صورتی، سم چینی را متوقف کنید. مشاهده رنگ صورتی به این معنی است که به منابع خونی سم نزدیک شده‌اید. برای مشاهده این‌که یک سم خوب اصلاح شده چگونه است می‌توانید سم بره‌های تازه متولد شده را مشاهده کنید. سم باید از پاشنه به سمت نوک آن اصلاح شود و باید رشد اضافی قسمت شاخی را برداشت.

بیماری‌های مؤثر بر سم گوسفند

در هنگام نگهداری گوسفندان باید در خصوص بیماری‌هایی که می‌تواند قسمت سم گوسفند را درگیر کند اطلاعاتی داشت. اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که در نگهداری گوسفندان باید موردتوجه قرار داد این است که لنگیدن گوسفندان را هرگز نباید نادیده گرفت و آن را مسئله‌ای ساده تصور کرد. لنگش معمولاً دلالت بر وجود بیماری‌های متفاوتی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

آبسه سم

آبسه سم معمولاً با تورم بافت نرم بالای سم آغاز می‌شود و در نمونه‌های پیشرفته از این ناحیه و بین انگشتان چرک ترشح می‌شود. عفونت آبسه سم به دلیل وجود باکتری‌ها است و به بافت سم آسیب می‌رساند. درمان آبسه سم با استفاده از ترکیبات ضد باکتریایی انجام می‌شود. درمان این بیماری در صورت تشخیص به موقع بسیار راحت‌تر است.

گندیدگی سم

از گندیدگی سم گوسفند به عنوان یکی از مخرب‌ترین بیماری‌ها در صنعت دام‌داری یاد می‌کنند. این بیماری به دلیل هم افزایی دو باکتری بی‌هوازی ایجاد می‌شود که در شرایط مناسب برای رشد و گسترش آن‌ها می‌تواند تأثیر بسیار بدی بر روی گله و گوسفندان بگذارد. گل و کود دامی می‌توانند به بافت سم آسیب بزنند و بر روی آن خراش ایجاد کنند. این خراش مکانی مناسب برای حضور باکتری‌ها است. رشد این باکتری‌ها در محل خراش به مرور موجب گندیدگی سم می‌شود. گوسفندانی که به بیماری گندیدگی سم دچار شده‌اند معمولاً پای خود را بر روی زمین می‌کشند، می‌لنگند، پای خود را بالا نگه می‌دارند، بر روی زانو می‌چرند و برای مدت طولانی روی زمین دراز می‌کشند. برای جلوگیری از بروز این بیماری بهتر است که هر ۵ تا ۷ روز یک‌بار پاهای گوسفندان توسط محلول ۱۰ درصد سولفات روی، محلول سولفات مس و یا محلول ۷ درصد ید شستشو داده شود. گوسفندان مبتلا را باید در چاله‌های پر شده از محلول برای مدت بیشتری نگه داشت تا محلول به درون سم نفوذ کند. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در کنار شستشو می‌تواند در بهبود این بیماری مفید باشد. دام مداوا شده باید به مدت ۲۴ ساعت در یک محیط خشک، تمیز و عاری از عفونت نگهداری شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این بیماری پیشنهاد می‌کنیم که مطلب گندیدگی سم گوسفند را مطالعه فرمایید.

تاول سم

تاول سم از دیگر بیماری‌هایی است که در هنگام نگهداری گوسفندان باید به آن توجه داشت. این بیماری که توسط باکتری ایجاد می‌شود، واگیردار نیست و بیشتر پاهای جلو را درگیر می‌کند و درمانی بسیار راحت‌تر از گندیدگی سم دارد. این بیماری بیشتر بافت بین انگشتان پای گوسفندان را درگیر می‌کند و معمولاً به دو صورت رنگ پریده و سفید یا قرمز و متورم دیده می‌شود. تغییر محل نگهداری گوسفندان یا خشک کردن محل و زدودن کثافات مشکلات را کاهش خواهد داد. ساده‌ترین و البته مؤثرترین روش درمان این بیماری شستشو با محلول ۱۰ درصد سولفات روی است. در هنگامی که آب و هوا خشک‌تر است و میزان رطوبت و بارندگی کاسته می‌شود، شدت، میزان و فراوانی بیماری تاول سم گوسفند کاهش می‌یابد.

زخم دهان

لنگش ناشی از زخم دهان یا اکتیمای واگیردار نتیجه ظهور تاول پوست در قسمت و دیوار بالای سم گوسفند است. این تاول علاوه بر بالای سم در اطراف دهان و نواحی دیگر بدن گوسفندان دیده می‌شود که البته در این بیماری معمولاً ابتلای دهان نسبت به روی پاها و سم‌ها عادی‌تر است. ضایعات و تاول‌ها را می‌توان با استفاده از پمادهای حاوی آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. همچنین استفاده از واکسن برای پیشگیری از مبتلا شدن گوسفندان به این بیماری می‌تواند مفید باشد.

لنگش

زمانی که جریان خون سم‌ها ناکافی باشد پرده حساس زیر دیواره شاخی سم متورم می‌شود. این بیماری به دلیل مصرف بیش از حد غلات اتفاق می‌افتد. البته بیشتر گوسفندان قبل از این‌که سم‌هایشان درگیر این بیماری شود تلف می‌شوند. حیوانات بهبود یافته ممکن است با عوارضی مانند رشد غیرطبیعی سم و یا لنگش دائمی مواجه شوند.

بسیاری از گوسفندانی که با مشکلات سم مواجه می‌شوند به دلیل وجود درد در قسمت سم و پا میل به تحرک ندارند و روند رشد و افزایش وزن آن‌ها با اختلال مواجه می‌شود. در موارد بدتر این موضوع می‌تواند در میزان بره‌زایی و افزایش گله نیز تأثیر منفی داشته باشد و حتی موجب ایجاد تلفات در میان گله شود. برای داشتن سود بیشتر و حاشیه امنیت مناسب باید برای سلامت و بهداشت دام‌ها اهمیت بسیار زیادی قائل شد. از دیگر مواردی که می‌تواند این سود را بیشتر کند استفاده از گوسفندان اصلاح نژادی است. گوسفندانی که بر روی آن‌ها از شیوه‌های اصلاح نژادی استفاده می‌شود معمولاً تبدیل به گوسفند چند قلوزا یا دوقلوزا می‌شوند، نرخ رشد بهتری دارند و شیر، گوشت و پشم بیشتری از آن‌ها به دست می‌آید.

حمام سم

یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از بروز بیماری‌هایی که در ناحیه پا و سم گوسفندان ایجاد می‌شود، استفاده از مزایای حمام سم است. برای نگهداری صحیح گوسفندان نیاز است که هر چند وقت یک بار از حمام سم برای پاکسازی سم گوسفند و پاها از کثافات و نابود کردن باکتری‌های موجود در این قسمت استفاده کرد. حمام‌های سم معمولاً راهروهایی با طول ۳ تا ۵ متر و عرض ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر است. کف این راهروها باید نفوذ ناپذیر باشد و به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر از محلول شستشوی پای مناسب پر شود. توجه داشته باشید که این راهروها باید به گونه‌ای ساخته شود که محلول از درون آن‌ها به بیرون نریزد به همین دلیل نیاز است که ارتفاع قسمتی که می‌تواند محلول را در آن ریخت بیشتر از ۲۵ سانتی‌متر باشد.

محلول شستشوی سم معمولاً از فرمالین ۳ تا ۵ درصد، سولفات مس ۵ درصد و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مانند اکسی تتراسایکلین استفاده می‌شود. گوسفندان از راهرو عبور داده می‌شوند تا پای آن‌ها به خوبی شسته شود و احتمال بروز مشکلات گوناگون در سم آن‌ها کاهش یابد. البته باید در خصوص استفاده از سولفات مس توجه بیشتری داشته باشید زیرا این محلول سمی است و استفاده از آن می‌تواند بر کیفیت شیر گوسفندان تأثیر منفی بگذارد.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم که مطلب سیستم بره زایی و هر چه لازم است در خصوص آن بدانید را نیز مطالعه کنید. همچنین برای آشنایی با گوسفندان اصلاح نژاد شده می‌توانید مطلب گوسفندان افشاری چند قلوزا را مطالعه کنید.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.