شیر آغوز یک نوع شیر است که در پستان پستانداران قبل از فرایند شیردهی تولید می‌شود. از آغوز میش می‌توان به عنوان یک ماده بسیار مغذی برای تغذیه بره ها نام برد. این شیر علاوه بر دارا بودن مواد مغذی بسیار، سرشار از آنتی‌بادی‌ها است که می‌توانند با باکتری‌ها و عفونت‌هایی که در روزهای ابتدایی تولد ممکن است بره‌ها را مبتلا کنند، مقابله کنند.

فرقی نمی‌کند قصد پرورش گوسفند داشتی را داشته باشید یا بخواهید اقدام به پرواربندی گوسفندان کنید، در هر دو صورت تولد بره‌ها نقش بسیار مهمی در رشد گله و سود حاصل از کار دامداری دارد. پرورش و فروش بره‌ها را می‌توان اصلی‌ترین منبع در آمد دامداری‌ها دانست. به همین دلیل سلامت بره‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. یکی از مواردی که در سلامت بره‌ها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند شیر آغازین یا آغوز است. در این مطلب قصد داریم در خصوص شیر آغوز، اهمیت، جایگزین‌ها و کیفیت آن و بیماری‌هایی که از طریق این شیر منتقل می‌شود نکاتی را بیان کنیم. همچنین پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص از شیرگیری بره‌ها مطلب از شیرگیری بره‌ و نکاتی در این خصوص را مطالعه کنید. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.

شیر آغوز چیست؟

آغوز را می‌توان اولین شیری دانست که در پستان پستاندارانی که زایمان کرده‌اند تولید می‌شود. این ماده بسیار مغذی دقیقه قبل از فرایند تولید شیر در بدن میش برای تغذیه بره ها تولید می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت که شیر  اولین منبع تغذیه بره‌ها، اولین دارو برای مبارزه با بیماری‌ها، بهترین منبع برای تقویت قوای جسمانی و کمک به رشد بهترآغوز بره‌ها است. آغوز تولید شده توسط پستانداران معمولاً غلیظ و زرد رنگ است. بسیاری از دامپزشکان در هنگام آبستنی و در زمان مناسب، واکسن‌ها و داروهای لازم برای مقابله با بیماری‌های متفاوت را به میش‌ها تزریق می‌کنند تا آنتی‌بادی‌هایی که توسط بدن میش تولید می‌شود در شیر آغوز وجود داشته باشد و بره را در برابر ابتلا به این بیماری‌ها مقاوم‌تر کند.

اهمیت تغذیه بره از شیر آغوز

تغذیه بره ها از آغوز میش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. طبق نتایج تحقیقات بره‌هایی که به میزان مناسب از شیر آغوز تغذیه نکرده‌اند بسیار بیشتر از بره‌هایی که به میزان مناسب از این شیر تغذیه‌ کرده‌‌اند در معرض ابتلا به بیماری‌های گوناگون و مرگ و میر هستند. اسهال و ذات‌الریه از مهم‌ترین بیماری‌هایی است که بره‌هایی که آغوز کافی را دریافت نکرده‌اند را تهدید می‌کند و اغلب آن‌ها به این بیماری‌ها مبتلا می‌شوند.

یکی دیگر از دلایل مرگ و میر بره‌های تازه به دنیا آمده مخصوصاً در زمستان عدم توان حفظ دمای بدن است. بره‌ها ذخایر انرژی محدودی دارند و به همین دلیل نمی‌توانند در روزهای سرد سال، انرژی کافی برای حفظ دمای بدن خود ندارد. شیر آغوز می‌تواند انرژی مورد نیاز بره‌ها را تأمین کند تا آن‌ها بتوانند با سرما مقابله کنند.

از دیگر دلایل اهمیت استفاده از آغوز میش ، رساندن ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز به بره‌ها است. بدن بره‌ها در زمان تولد به میزان کمی ویتامین A در خورد ذخیره دارد و نوشیدن آغوز میش به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند ذخایر ویتامین A در بدن خود را بالا برند. همچنین بره‌ها با خوردن شیر آغوز ویتامین E و آهن به دست می‌آورند. باید بدانید که میزان آهن موجود در آغوز میش ۱۰ تا ۱۷ برابر شیر عادی است. همچنین مصرف این شیر می‌تواند در دفع مدفوع به سیستم گوارش بره‌ها کمک کند. یکی دیگر از مواد اساسی و مورد نیاز بره‌ها که در آغوز وجود دارد ایمنوگلوبولین است. آغوزی که از کیفیت مناسبی برخوردار باشد، حاوی حدود ۵۰ میلی‌گرم از ایمنوگلوبولین G است.

زمان تغذیه بره از آغوز

۲۴ ساعت اول زایمان زمانی بسیار حیاتی و مهم برای تغذیه بره ها از شیر آغوز است. تحقیقات نشان می‌دهد که میزان ایمنوگلوبولین G موجود در آغوز میش‌ها در بیست و سومین ساعت پس از زایمان به صفر می‌رسد. هر چه تغذیه بره با شیر آغوز در زمان زودتری انجام شود، میزان ایمنوگلوبولین دریافتی توسط او بیشتر است. می‌توان گفت که بهترین زمان مصرف شیر آغوز سی دقیقه پس از تولد است اما باید تا ۱۸ ساعت پس از تولد حتماً بره از آغوز میش تغذیه کند.

برخی بره‌ها بسیار ضعیف هستند و به سختی می‌توانند از این شیر تغذیه کنند. نیاز است که با استفاده از شیشه شیر یا لوله‌های مخصوص، میزان مناسبی از آغوز را دریافت کنند.

دامپزشکان توصیه می‌کنند که بره‌ها باید در ۲۴ ساعت ابتدای زندگی خود، به میزان ۱۰‌ درصد از وزنی که دارند، از آغوز تغذیه کنند. به عنوان مثال بره‌ای که در هنگام تولد ۴ کیلوگرم وزن دارد باید ۴۰۰ گرم آغوز دریافت کند. اگر بره این شیر را از میش دریافت نمی‌کند باید در خصوص حجم و دمای آن توجه بیشتری داشته باشید. این شیر باید در دمای مشابه با بدن بره یا همان ۳۹ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد قرار داشته باشد و هر ۳ تا ۴ ساعت یک‌بار به میزان ۶۰ تا ۱۲۰ سی‌سی به بره داده شود.

عوامل تأثیرگذار بر کیفیت و کمیت آغوز

کیفیت و کمیت تولید آغوز در میش‌ها با یکدیگر تفاوت دارند. از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در شیر آغوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سن میش

به طور کلی باید گفت که میش‌های جوان میزان کمتری آغوز نسبت به میش‌های بالغ تولید می‌کنند.

• تغذیه میش

تغذیه مناسب و یا نامناسب می‌تواند در کیفیت و کمیت آغوز تولید شده توسط میش‌ها تأثیرگذار باشد. میش‌هایی که از تغذیه مناسبی برخوردار بودند آغوز بیشتری تولید می‌کنند به طوری که این آغوز از نیاز بره‌های آن‌ها بیشتر است.

• وضعیت بدنی

میش‌هایی با وضعیت بدنی ۲٫۵ تا ۳٫۵ میزان مناسبی آغوز تولید می‌کنند.

جایگزین‌های آغوز میش

درست است که بهترین منبع آغوز برای تغذیه بره ها، شیر آغوز تولید شده توسط مادر آن‌ها است اما به دلایل متفاوتی ممکن است امکان استفاده از این شیر وجود نداشته باشد. به همین باید از جایگزین‌های مناسب برای تغذیه بره استفاده کرد. این منابع جایگزین عبارت‌اند از:

آغوز میش‌های دیگر

اولین و بهترین جایگزینی که می‌توان از آن استفاده کرد، آغوز تولید شده توسط میش‌های دیگر گله است. البته شاید در هنگام زایمان میش‌ها با یکدیگر اختلاف داشته باشد به همین دلیل از روش فریز کردن نیز می‌توان استفاده کرد. در این روش که در بسیاری از دامداری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد شیر آغوز میش‌های مادر را می‌دوشند و فریز می‌کنند. این کار موجب می‌شود تا ارزش غذایی آغوز برای مدت ۱۲ ماه حفظ شود. با فریز کردن آغوز می‌توان در صورت نیاز میزان مناسبی از آن را گرم کرد و به بره داد. البته باید توجه داشته باشید که آغوز منجمد باید به آرامش و بدون استفاده از حرارت مستقیم ذوب شود. استفاده از حرارت مستقیم یا قرار دادن شیر منجمد آغوز در ماکروویو به مدت طولانی و دمای زیاد باعث می‌شود تا آنتی‌بادی‌های موجود در آن‌ها نابود شوند و از ارزش غذایی شیر به میزان بسیار زیادی کاسته شود. همچنین در صورتی که شیر را ذوب کردید، دیگر نمی‌توانید آن را فریز کنید زیرا از ارزش غذایی آن کاسته می‌شود.

آغوز گاو

آغوز گاو یکی دیگر از جایگزین‌های آغوز میش است. البته باید بدانید که شیر آغوز میش از گاو مغذی‌تر است. پس اگر قرار است که بره از آغوز گاو تغذیه شود نیاز است که به میزان ۳۰ تا ۳۵ درصد آغوز بیشتری نسبت به آغوز میش دریافت کند.

محصولات صنعتی

برخی مراکز اقدام به ساخت و توزیع آغوزهایی کرده‌اند که می‌تواند نیازهای بره را در هنگام تولد برآورده سازد. البته شاید کیفیت این آغوز به آغوز طبیعی تولید شده توسط میش نرسد اما باز هم می‌توان از آن به عنوان یک جایگزین مناسب نام برد.

بیماری‌هایی که از طریق آغوز منتقل می‌شود

باید بدانید که برخی بیماری‌ها می‌توانند از طریق شیر آغوز میش به بره‌هایی که از آن تغذیه می‌کنند منتقل شوند. از مهم‌ترین بیماری‌هایی که از طریق این شیر به بره‌ها منتقل می‌شود می‌توان به پنومونی پیشرونده، آرتریت و آنسفالیت اشاره کرد. این بیماری‌ها مشابه هم هستند و می‌توانند به گونه‌های مختلف دام‌ها سرایت کنند و موجب ایجاد بیماری در آن‌ها شوند. باید بدانید که بره‌هایی که از آغوز مادران با پنومونی پیشرونده گوسفندان تغذیه می‌کنند ممکن است تست آرتریت یا آنسفالیت آن‌ها مثبت شود. برای عدم رخ دادن این اتفاق باید بره‌ها را از مادران مبتلا جدا کرد و آن‌ها را با آغوزهای جایگزین سالم و مناسب تغذیه کرد.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب سیستم بره زایی و هر چه لازم است در خصوص آن بدانید را مطالعه کنید.