دامداری گوسفندی چه امکاناتی می‌خواهد؟
دامداری گوسفندی شامل آغل، بهاربند، زایشگاه، بیمارستان، قرنطینه، انبار کنسانتره، انبار علوفه، سیلو، مخزن جمع‌آوری کود، سکوی بارگیری و تخلیه، انبار تجهیزات و ماشین‌آلات، دفتر کار و خانه کارگری، حوضچه‌های ضدعفونی، حمام ضد کنه و اتاق پشم‌چینی می‌شود. البته باید دانست که هر ساختمان دامداری با توجه به تعداد گوسفندان و اهداف دامدار، ممکن است بزرگ یا کوچک بوده و برخی از این امکانات را نداشته باشد. همان‌طور که اکثر دامداری‌های روستایی فاقد بسیاری از این امکانات هستند. البته مواردی که ذکر شد برای یک دامداری گوسفند صنعتیِ ایدئال مورد نیاز است.
در ضمن تفاوتی ندارد که مکان مورد نظر برای پرواربندی گوسفند استفاده شود یا جهت پرورش گوسفند داشتی، در هر صورت نیاز است که امکانات و تجهیزات آن کاملاً فراهم باشد.
برخی از شرایط نگهداری از دام
شرایط عمومی مکان پرورش گوسفند
- مکانی که برای نگهداری گوسفند آماده می‌شود باید از زمین‌های اطراف آن بلندتر باشد تا آب‌های جاری و سطحی به آن ورود پیدا نکنند.
- همچنین زمین محل نگهداری گوسفند و دیگر دام‌ها باید شیب معقولی داشته باشد تا آب‌های جاری و فاضلاب تولید شده به راحتی از آن خارج شود.
- تاسیسات دامپروری باید از مناطق مسکونی فاصله داشته باشد اما باید دقت داشت که این فاصله به گونه‌ای نباشد که دامپرور دچار مشکل شود.
بخشی از این فاصله‌گذاری به خاطر شیوع بیماری در بین گوسفندان و سایر دام‌ها است. برخی از این بیماری‌ها که حتی خطر جانی نیز دارند، بین دام و انسان مشترک هستند و در صورتی که بهداشت رعایت نشود و دام‌ها به موقع واکسینه نشوند امکان خطرآفرینی برای انسان را نیز خواهند داشت.
شایع‌ترین بیماری گوسفندها مواردی مثل تب مالت، سیاه‌زخم، سل، کیست هیداتیک، بیماری‌های عفونی دستگاه تنفس و … هستند که امکان شیوع آن‌ها بین انسان و دام وجود دارد.
- ساختمان دامداری گوسفندی و دیگر دام‌ها باید به گونه‌ای بنا شود که بتوان حداکثرِ استفاده را از نور آفتاب داشت.
- علاوه بر رو به آفتاب بودن، باید ساختمان در خلاف جهتِ وزش بادهای غالب منطقه ساخته شود.
- جهت وزش بادهای فصلی باید از سمت مناطق مسکونی به سمت ساختمان دامداری باشد نه بالعکس.
- ظرفیت گوسفندهای مزرعه باید بر اساس مساخت آغل تعیین شود.
- مساحت قسمت بهاربند دامداری مدرن عموماً باید دو برابر بیشتر از مساحت قسمت مسقف دامداری گوسفند باشد.
- کف، سقف و دیوار یک دامداری صنعتی و مدرن باید قابل شستشو و ضدعفونی، محکم و بادوام، غیر قابل نفوذ و غیر لغزنده باشد.
- حداقل اندازه‌ی درِ ورود و خروج آغل باید 230 سانتیمتر باشد. عریض و پهن بودن در باعث می‌شود گوسفندان به آسانی رفت‌وآمد داشته باشند.
- برای رعایت مسائل زیست‌محیطی، کاهش احتمال شیوع بیماری‌ها و کاهش دادن عوامل استرس‌زا برای دام، محل احداث یک مجتمع دامپروری باید با واحدهای دامپروری دیگر و مرغداری‌ها، عوارض طبیعی مانند رودخانه‌ها، تاسیساتی مانند جاده یا صنایع و محدوده‌های شهر و روستا، فواصل استاندارد و تعریف شده‌ای داشته باشد.
فواصل استاندارد ساختمان دامداری از عوارض و مناطق
مکان نگهداری گوسفند به عنوان یک دام سبک طبق قواعد نظام دامپروری کشور، باید از عوارض طبیعی مختلف فواصل معینی داشته باشد. برای مثال فاصله آن از رودخانه باید بین 50 تا 100 متر بوده و فاصله دامداری از دریا 1000 متر تعیین شده است.
حریم دامداری گوسفندی از عوارض تاسیساتی نیز در آیین‌نامه‌های نظام دامپروری تعیین شده است. ساختمان دامداری باید از جاده‌های فرعی پنجاه متر و از جاده‌های اصلی 150 متر فاصله داشته باشد.
عوارض تاسیساتی مربوط به صنایع نیز با توجه به کوچک و بزرگ بودن آن‌ها دارای حریم متفاوتی نسبت به دامداری گوسفند هستند. صنایع کوچک 200 متر، صنایع متوسط 200 متر و صنایع بزرگ باید 500 متر از مجتمع دامپروری فاصله داشته باشند.
در ضمن اگر صنعتی که ساختمان و عوارض آن نزدیک مکان نگهداری گوسفند است، جزو صنایع غذایی محسوب شود، فاصله‌ای که باید با دامداری داشته باشد 1000 متر است.
در مورد فاصله یک دامداری مدرن و صنعتی از مناطق مسکونی نیز باید اشاره کرد که اگر روستا کمتر از 25 خانوار جمعیت داشته باشد، این فاصله 80 متر خواهد بود. اگر روستا بین 25 تا 100 خانوار جمعیت داشته باشد حریم دامداری 150 متر بوده و اگر جمعیت یک روستا بیش از 100 خانوار باشد نیز حریم مجتمع دامپروری باید حداقل 250 متر باشد.
جایگاه دام های سبک به سه دسته تقسیم‌بندی می شود
انواع جایگاه نگهداری گوسفند و دام سبک
جایگاه دام‌های سبک و ساختمان دامداری بر اساس نوع ساخت آن به سه دسته‌ی جایگاه باز، جایگاه نیمه‌باز و جایگاه بسته تقسیم‌بندی می‌شوند.
جایگاه باز
اگر مکان نگهداری گوسفند از چهار طرف باز بوده و صرفاً دارای یک سقف به عنوان سایه‌بان باشد، به آن جایگاه باز می‌گویند. چنین مکانی عموماً در مناطق گرم و خشک مثل فلات مرکزی کشور ما و استان‌های شرقی احداث می‌شود.
جایگاه نیمه‌باز
این نوع از تاسیسات دامپروری عموماً دارای سه دیواره جانبی بوده و مسقف هستند. اکثراً ضلع جنوبی آن را باز می‌گذارند تا به بهاربند متصل باشد. مناطقی که دارای آب‌وهوای معتدل یا گرم و مرطوب باشند، برای احداث جایگاه نیمه‌بازِ دام سبک مناسب‌تر هستند. برای مثال در کشور ما سواحل دریای خزر و خلیج‌فارس چنین ویژگی‌ای دارند.
جایگاه بسته
این نوع از دامداری گوسفندی کاملاً بسته و مسقف بوده و راه ارتباطی آن با فضای آزاد درها و پنجره‌ها هستند. مکان‌هایی که دارای آب‌وهوای سرد هستند دامدار را ملزم به احداث چنین جایگاهی می‌کنند. برای مثال در کشور ما مناطقی در اطراف رشته‌کوه‌های زاگرس و البرز دارای چنین شرایط هستند.
باید اشاره کرد که این نوع از جایگاه در هر منطقه‌ای از کشور قابل احداث بوده و بهترین نوع دامدری گوسفند محسوب می‌شود به شرطی که موارد مربوط به تهویه هوا در آن به درستی رعایت شود.
همچنین نکته دیگری که باید به آن دقت داشت مکان بیشترِ مورد نیاز برای هر دام سبک یا گوسفند در جایگاه‌های باز و نیمه‌باز نسبت به جایگاه بسته است.
محلی مناسب برای نگهداری از دام
ویژگی‌های آغل مناسب
آغل به فضای مسقف نگهداری گوسفند و دام سبک گفته می‌شود. سقف آغل می‌تواند سیمانی باشد یا از چوب ساخته شود ولی در هر صورت باید نسبت به وزش باد و بارش برف و باران ایمنی داشته باشد و تخریب نشود. همچنین کف آغل هم می‌تواند خاکی باشد ولی توصیه این است که سیمانی بوده تا دامدار برای ضدعفونی کردن آغل کار سختی پیش رو نداشته باشد.
بهاربند چیست؟
بهاربند بخشی از ساختمان دامداری است که حصاربندی شده و در مجاورت آغل قرار دارد. بهاربند برای گردش روزانه دام‌ها احداث و حصاربندی می‌شود. توصیه می‌شود که کف بهاربند خاکی باشد ولی خاک آن کوبیده شده و سفت باشد. در مناطق سردسیر عموماً بهاربند را رو به جنوب و در مناطق گرمسیر در جهتی غیر از جنوب احداث می‌کنند.
مکان تغذیه
مکان غذا خوردن دام سبک در دامداری صنعتی و مدرن به دو قسمت آخور و علف‌خور تقسیم می‌شود.
علف‌خور مخصوص قرار دادن کاه، یونجه، علف و دیگر خوراک‌های پرحجم است. علف‌خور باید بالاتر از آخور ساخته یا نصب شود و به صورت نرده‌ای باشد.
آخور
خوراک‌هایی مثل کنجاله و آرد جو و مواد کنسانتره یا غذاهای پلت (فشرده) در آخور قرار داده می‌شود.
ارتفاع جلوی آخور از سطح زمین باید 30 تا 40 سانتیمتر بوده و ارتفاع آن از دیوار عقب بین یک تا یک و نیم متر باشد. این ارتفاع به این دلیل است که دام با پوزه خود خوراک را روی زمین نریزد.
در یک دامداری گوسفند مدرن باید یک میله‌ی سرتاسری روی آخور نصب کرد تا دام نتواند وارد آخور شده و روی خوراک ادرار کند.
همچنین کف آخور نیز باید به صورت گرد ماهی ساخته شود (حالتی مانند پشت ماهی یا سرعت‌گیر که برآمده باشد) تا باقی‌مانده مواد غذایی در کناره‌های آخور فاسد نشده و کپک نزند.
آخورها می‌توانند ثابت یا متحرک باشند و جنس آن‌ها نیز از کاه‌گل یا سیمان است. البته در یک دامداری مدرن بهتر است که جنس آخور از سیمان باشد زیرا قابلیت نظافت و ضدعفونی راحت‌تری دارد.
آبشخور
در یک مجتمع دامپروری آبشخور محل آب نوشیدن دام‌ها است. عموماً آبشخورها از جنس آهن سفید یا سیمان هستند. بهتر است که آبشخور به گونه‌ای ساخته شود که محلی برای تخلیه آب نیز در آن تعبیه شده باشد زیرا اگر نظافت آبشخور به سهولت انجام نشود، این مکان می‌تواند محل رشد باکتری‌ها و میکروب‌ها باشد.
از آنجایی که هر دام سبک مثل گوسفند روزانه به 5 تا 10 لیتر آب نیاز دارد باید همیشه آب و آبشخور را در دسترس آن قرار داد. نوشیدن آب کافی می‌تواند به جذب بهتر مواد غذایی و هضم راحت‌تر آن‌ها کمک کند.
در یک دامداری گوسفندی باید عمق آبشخور 30 سانتیمتر، ارتفاع آن از سطح زمین حدود 40 سانتیمتر و عرض آن هم در حدود نیم متر باشد.
دمای یک مجتمع دامپروری دام سبک
در مورد دمای استاندارد محل نگهداری گوسفند باید دانست که این دام نسبت به هوای سرد تا حدودی مقاوم بوده و حساسیت آن بیشتر در برابر آب‌وهوای گرم بروز پیدا می‌کند.
بهترین دمای پرورش گوسفند که در آن این دام بیشترین افزایش وزن روزانه را خواهد داشت، دمایی در حدود 15 درجه سانتی‌گراد است. پرواربندی گوسفند در این دما کاری با بازده بالا خواهد بود؛ زیرا هر گوسفند پرواری در این دما روزانه تا 200 گرم وزن اضافه خواهد کرد.
شرکت افشار ژن
شرکت دامپروری افشار ژن به عنوان مجموعه‌ای پیشرو در دامداری مدرن و صنعتی و اصلاح نژادهای گوسفندی، با برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی در حوزه‌های پرورش گوسفند داشتی و پرواری به متقاضیان کمک می‌کند تا بتوانند دامداری گوسفندی استاندارد خود را تاسیس کنند. برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرد.
