تجهیزات حمل دام چیست و چه ویژگی‌هایی دارند؟
حمل دام به خصوص گوسفندان چند بار در سال برای دامداران پیش می‌آید. باربری دام دلایل مختلفی دارد و اگر در طی آن شرایط حمل دام زنده به خوبی رعایت نشود، حمل و نقل دام می‌تواند به موضوعی تنش‌زا برای گوسفندان و به خصوص بره‌ها تبدیل شود. در ضمن خود دامدار نیز در صورت استفاده از روش‌های نامناسب باربری حمل دام دچار مشقت فراوانی خواهد شد.
رفتار گوسفند در هنگام حمل و نقل دام
مفاهیم پایه‌ای برای حمل دام و گوسفند
برای جابه‌جا کردن درست و اصولی دام‌ها و به خصوص گوسفندها نیاز است که دامدار از رفتار گوسفند آگاهی داشته باشد. برای مثال گله‌دوستی و دنباله‌روی یک رفتار قوی و غریزی در بین گوسفندان است که درک این رفتار باعث خواهد شد جابه‌جا کردن این دام‌ها از دیگر حیوانات راحت‌تر باشد.
نکته مهم این است که درک رفتار و غریزه گوسفند در هنگام جابه‌جایی، صرفاً یک امتیاز مثبت برای دامدار نیست، بلکه در صورت ناآگاهی به این ویژگی و رفتار، حمل‌ونقل گوسفند تبدیل به کاری دشوار و طاقت‌فرسا خواهد شد.
دلایل حمل و نقل دام چیست؟
از جمله دلیل‌هایی که موجب می‌شود یک دامدار گوسفندهای خود را جابه‌جا کند باید به ارزیابی نمره شرایط بدنی، گرفتن، پشم‌چینی، کراچینگ، حمام انگل‌های خارجی، خوراندن داروهای انگل، پلاک‌زنی گوش، حمام سم‌شور، سم‌چینی، بارگیری، آزمایش تشخیص آبستنی، گروه‌بندی، واکسیناسیون، وزن کردن و … اشاره کرد.
ناحیه گریز چیست؟
همه دام‌ها یک ناحیه گریز دارند. این ناحیه فضایی مشخص برای هر دام است که جاندار در آن احساس تهدید نشدن و راحتی دارد. هر زمان که دامدار در خارج از ناحیه گریز باشد، گوسفند بازگشته و به او رو می‌کند. بهترین راهکار این است که برای اقدام به حمل دام نیز بیرون از ناحیه گریز کار کنیم.
توجه داشته باشید که اگر ناحیه گریز عمیق شود رفتار گوسفند می‌تواند خطرناک و غیرقابل پیش‌بینی باشد. درست است که گوسفندان حیوان بزرگ جثه‌ای نیستند ولی تجمع آن‌ها در یک محوطه کوچک با توجه به قدرت بدنی زیادی که دارند می‌تواند خطرناک باشد. این تجمع به خصوص به دام‌های کوچک و ضعیف‌تر آسیب‌رسان خواهد بود.
باید توجه داشت ناحیه گریز دام‌های مختلف متفاوت است و با توجه به این‌که دام چه مقدار اهلی یا وحشی است، ناحیه گریز آن‌ها با هم متفاوت خواهد بود. برای مثال آن دسته از گوسفندانی که زیاد با انسان مرتبط نبوده‌اند ناحیه گریز بزرگ‌تری دارند و برخی از گوسفندهای دست‌آموز ممکن است اصلاً ناحیه گریز نداشته باشند. از جمله شرایط حمل دام زنده و باربری دام باید به استفاده از پیشرو یا سردسته برای گوسفندان رام و اهلی اشاره کرد.
نکته دیگر این است که گوسفندان نگهداری شده در یک فضای محدود مثل مزرعه گوسفند به نسبت گوسفندهایی که در فضای آزاد و مرتع چرا کرده‌اند، ناحیه گریز کوچک‌تری دارند. تکرار کردن ملایم حمل و نقل دام می‌تواند منجر به این شود که به مرور اندازه ناحیه گریز دام‌ها و گوسفندان کوچک‌تر شود. راهکار دیگر برای کوچک کردن اندازه ناحیه گریز این است که دامدار زمان‌هایی را صرف راه رفتن در میان گوسفندان نماید. چه مکان نگهداری گوسفند یک مرتع بزرگ باشد چه یک مرکز محدود پرورش گوسفند یا مزرعه باشد راه رفتن بین دام‌ها می‌تواند به کوچک‌تر شدن ناحیه گریز کمک کند.
این نکته را نباید از یاد برد که حافظه گوسفندان بسیار قوی است و آن‌ها می‌توانند باربری حمل دام و خشونتی که در طی آن متحمل شده‌اند را به راحتی به یاد بیاورند.
مورد دیگری که قابل اشاره است مسیر حرکت گوسفند در ناحیه گریز است. گوسفندان تمایل دارند که در مسیری خلاف جهت حرکت شخصِ جابه‌جا کننده گله، حرکت کنند. بر همین اساس حرکت در جهت مخالف مسیری که مد نظر است می‌تواند به سهولت در حمل دام کمک کند. این اصل در مورد تمامی حیواناتی که به صورت گله‌ای نگهداری می‌شوند صدق می‌کند.
نقطه تعادل چیست؟
نقطه تعادل مفهوم مهمی است که باید جزو شرایط حمل دام زنده لحاظ شود. این نقطه در ناحیه شانه دام قرار دارد. هنگامی که شخص جابه‌جا کننده درست در پشت گوسفند گام بردارد، دام‌ها به سمت جلو حرکت خواهند کرد. این اصل برای همه گونه‌های دام یکسان است. در ضمن اگر شخص در نقطه‌ی مقابلِ نقطه تعادل بایستد. دام‌ها از مسیر خود بر خواهند گشت.
برخی از دامداران زمانی که قصد دارند دام‌ها را به درون «راهروی مهار» وارد کنند به اشتباه در جلوی نقطه‌ی تعادل می‌ایستند و همین کار باعث می‌شود تا دام از ورود به راهرو امتناع کند.
حرکت دادن گوسفند چگونه است؟
هنگامی که دامدار بخواهد گوسفندان را به درون چراگاهی حرکت داده یا از آن خارج کند و سگ گله‌ای هم نداشته باشد تا گوسفندان را جمع‌آوری کند، نیاز دارد که گوسفندها را تربیت کند تا با شنیدن صدا روی سطل خوراک یا با یک فرمان صوتی به حرکت درآیند. اکثر گوسفندان اگر تصور کنند که با رفتن به سمت صدا غلات و خوراک خوبی برای خوردن به دست خواهند آورد، به سمت منبع صدا حرکت می‌کنند.
اگر گوسفندها با مکانی که قصد هدایت آن‌ها به آن را دارید آشنا نیستند، نیاز خواهید داشت از چند نفر برای حرکت دادن آن‌ها کمک بگیرید.
- باید به یاد داشت که حرکت دادن گوسفند همیشه باید به آرامی و آهستگی و در سکوت انجام بگیرد.
- در یک گله‌ی در حال حرکت نباید گروه‌های مجزا شکل بگیرد بلکه باید همه دام‌ها پشت یک سردسته راه بروند.
- برای حرکت دادن منفرد یک گوسفند می‌توان یک دست را زیر چانه آن قرار داد و با دست دیگر گوسفند را از پشت هل داد.
گرفتن گوسفند به چه صورت است؟
هنگامی که برای باربری دام نیاز است که به صورت انفرادی یک گوسفند را بگیرید می‌توانید با استفاده از قاب‌ها و دروازه‌ها یک جایگاه جداسازی یا گرفتن گوسفندِ کوچک بسازید. این جایگاه باید به اندازه کافی کوچک باشد تا احتیاجی به دنبال کردن گوسفند در آن نباشد.
زمانی که گوسفند در جایگاه جداسازی قرار گرفت باید آن را به گوشه‌ای از جایگاه هدایت کرده و با باز کردن دست‌ها به طرفین یا استفاده از یک دروازه‌ی سیار، یک دیواره بینایی برای گوسفند بسازید. در این موقعیت نزدیک شدن به دام همواره باید به آرامی و آهستگی باشد.
بعد از آن با یک دست باید زیر فک گوسفند را گرفت. باید دقت کرد که بخش استخوانی فک باید گرفته شود نه گلوی گوسفند. بعد از آن پوزه گوسفند را به سمت بالا آورده و از حرکت کردن آن به سمت جلو جلوگیری کنید. با بالا آوردن سر گوسفند می‌توان آن را کنترل کرد. هنگامی که سر گوسفندان پایین باشد آن‌ها قدرت زیادی خواهند داشت.
در ضمن با استفاده از ابزاری به اسم عصای سر کج می‌توان گوسفند را از ناحیه گلو گرفت یا می‌شود برای گرفتن دام پای عقب یا پهلوی دام را مهار کرد. بعد از گرفتن پای عقب و بالای مفصل خرگوشی، باید فوراً با دست دیگر سر گوسفند را کنترل کرد.
باید دقت کرد که گوسفندهای بالغ امکان با قدرت لگد زدن را دارند بنابراین گرفتن گوسفند از پای عقب، بهتر است که برای بره‌ها و گوسفندان کوچک استفاده شود. در ضمن برای مهار کردن گوسفند بالغ نیز بهتر است از روش گرفتن پهلوی عقب استفاده شود.
برای گرفتن در فضای باز هم می‌توان از عصای سر کجِ مخصوصِ پا استفاده کرد. همچنین باید به خاطر داشت که هرگز نباید گوسفندان را از طریق پشم آن‌ها مهار کرد زیرا این کار نه‌تنها برای دام دردناک است بلکه باعث می‌َشود که لاشه گوسفند نیز کبود شود.
مهار گوسفندان یعنی چه؟
برای حمل و نقل دام یا باربری حمل دام حتماً نیاز است که گوسفندان و دام‌ها را مهار کنید. مهار کردن گوسفند هم می‌تواند به این صورت باشد که دام را در مقابل دیوار پرس کنید یا بین دو پای خود نگه دارید. استفاده کردن از یک افسار بهترین روش مهار کردن گوسفند به خصوص به منظور درمان یا معاینه است.
انواع روش‌های مهار کردن
برای مهار کردن به منظور حمل دام سه روش عمده وجود دارد که این روش‌ها نیز هر کدام به شیوه‌های جزیی‌تری تقسیم می‌شوند.
- مهار از طریق نگه داشتن فک
- مهار از طریق پاهای دام
- مهار از طریق گرفتن و نشاندن گوسفند روی کپل
نگه داشتن فک
روش اول: در این شیوه یک دست را زیر فک گوسفند گذاشته و دست دیگر را پشت سر آن قرار می‌دهیم. بدین ترتیب دستی که زیر فک قرار گرفته است مانع حرکت حیوان به طرف جلو و دستی که پشت سر آن قرار داده شده است مانع حرکت دام به سمت عقب می‌شود. از این روش برای بی‌حرکت نگه داشتن سر گوسفند نیز استفاده می‌شود.
روش دوم: یک دست را زیر فک گوسفند گذاشته و دست دیگر را پشت کپل یا دنبه قرار داده و از حرکت کردن گوسفند به جلو و عقب جلوگیری کنید.
مهار کردن به وسیله پاهای گوسفند
باید دقت داشت که از جمله شرایط حمل دام زنده و باربری دام این است که قبل از آن اقدام به مهار گوسفند کرده و سپس باقی مراحل را آغاز کنید. مهار کردن از پاها نیز یکی از راه‌های مهار دام است. این شیوه نیز دو روش دارد.
روش اول: شخص باید پشت سر حیوان ایستاده و با هر دو دست پوست ناحیه کشاله ران گوسفند را بگیرد. در این حالت امکان این وجود دارد که دام به طرف جلو یورش برده و خود را رها کند بنابراین روش دوم بیشتر توصیه می‌َشود.
روش دوم: یک پای گوسفند را از ناحیه مفصل خرگوشی یا قلم آن گرفته و از سطح زمین بلند کنید. بعد از این‌که دام تحت کنترل قرار گرفت می‌توان فک آن را با دست گرفته و پا را رها کرد. باید اشاره کرد که هنگام بالا بردن پا از سطح زمین، می‌توان گوسفند را جابه‌جا هم کرد.
گرفتن و نشاندن گوسفند روی کپل
استفاده از این شیوه بیشتر برای سم‌چینی یا دسترسی به ناحیه تحتانی دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. گوسفندی که در این موقعیت قرار می‌گیرد بسیار کم تقلا خواهد کرد. در صورتی که گوسفند در این حالت هم به تقلا کردن ادامه دهد می‌توان یک دست را روی سینه آن قرار داد. این کار چندین شیوه متفاوت دارد که دو شیوه آن معمول‌تر است. در ضمن باید توجه داشت که انتخاب هر کدام از شیوه‌های نشاندن روی کپل به جثه گوسفند بستگی دارد.
روش اول بدین شرح است.
- کنار گوسفند بایستید.
- دست چپ را زیر فک آن قرار داده و سر دام را مهار کنید.
- دست راست را روی کپل گوسفند قرار دهید.
- پوزه گوسفند را از سمت جلو به طرف شانه‌اش بچرخانید.
- با دست راست روی کپل دام فشار آورده و با این کار دام نمی‌تواند روی پاهای عقب خود از زمین بلند شود.
- با پای راست یک گام به عقب بردارید.
- پای عقبی گوسفند باید شروع به پایین رفتن کند.
- چرخاندن سر به طرف شانه ادامه پیدا کرده تا گوسفند با تکیه دادن به پشتش به پاهای شما، بنشیند.
روش دوم نیز بدین گونه خواهد بود.
- باید جوری کنار گوسفند قرار گرفت که پهلوی سمت چپ دام در تماس با زانوی سمت راستش باشد.
- با دست چپ زیر فک گوسفند را گرفته و در همین حال دست راست را روی مفصل زانوی سمت راست حیوان قرار دهید.
- با زانوی خود به پهلوی چپ گوسفند فشار آورده و هم‌زمان با دست راست پهلوی راست حیوان را بالا بکشید. با انجام این کار دام تعادل خود را از دست داده و روی پاهای شخص می‌افتد.
- به اندازه نیم گام به عقب رفته جوری که پشت گوسفند بین پاهای شما روی زمین قرار بگیرد.
- فک گوسفند را رها کرده و دست چپ حیوان را از ناحیه قلم بگیرید و روی خود خم کنید.
ابزارهای مهار گوسفند
به خاطر داشته باشید حمل و نقل دام یا باربری حمل دام بدون در نظر گرفتن این شیوه و رعایت آن‌ها می‌تواند کاری طاقت‌فرسا و خطرناک باشد. برای گرفتن و مهار کردن گوسفندان به منظور آماده‌سازی آن‌ها برای حمل دام از ابزارهای متفاوتی استفاده می‌شود. استفاده از این ابزارها برای دامدار آسان‌تر، سریع‌تر و ایمن‌تر خواهد بود.
مهارکننده قلاب گوشت
یک ابزار ساخته شده از پلاستیک p.v.c است. این ابزار روی گردن دام قرار گرفته و با داشتن سوراخ‌هایی در هر دو طرف، پاهای گوسفند در جلوی آن قرار می‌گیرد. با این ابزار دام امکان بلند کردن پاهای جلو و بلند کردن گردن خود را نخواهد داشت و بی‌حرکت خواهد بود.
صندلی گوسفند
این وسیله ابزاری است که گوسفند را روی کپل مهار می‌کند. یک قاب فلزی همراه با یک توری مشبک یا پلاستیکی که به بالا و پایین صندلی متصل شده است اجزای تشکیل دهنده صندلی گوسفند هستند. این قاب روی یک فنس، دروازه، حصار و… قلاب شده یا به آن‌ها تکیه داده می‌شود. گوسفند را به سمت عقب در صندلی می‌نشانند. از این ابزار بیشتر برای سم‌چینی استفاده می‌َشود.
قرار گرفتن گوسفند روی این صندلی دسترسی آسان به گوش، دهان، سینه، پستان و بیضه‌ها را فراهم می‌کند. از صندلی گوسفند برای اخته‌سازی قوچ‌ها نیز استفاده می‌شود. در صورتی که این کار بخواهد انجام بگیرد باید پاهای گوسفند را به قاب فلزی صندلی گره زد.
میز پشم‌چینی
این ابزار همان‌طور که از اسم آن نیز مشخص است مخصوص چیدن پشم گوسفندها ساخته شده و بیشتر نیز به درد دامدارهایی می‌خورد که توانایی فیزیکی آن‌ها پایین است.
هنگام استفاده از این ابزارها باید دانست که این تجهیزات منجر به تنش برای دام خواهند شد ولی نباید موجب درد کشیدن حیوان شوند؛ زیرا می‌دانیم که گوسفندان به راحتی تجربیات دردناک خود را به خاطر می‌آورند.
تجهیزات جابه‌جایی گوسفند
در ادامه مبحث باربری دام یا شرایط حمل دام زنده باید اشاره‌ای هم به تجهیزات این کار داشت. هدف از جابه‌جا کردن گوسفندها می‌تواند مواردی مثل وزن کردن گوسفند، سم‌چینی، از شیر گرفتن بره‌ها، جدا کردن بره‌میش‌َها از بره‌قوچ‌ها، خوراندن دارو، واکسن زدن، درمان کردن گندیدگی سم، حمام کردن گوسفند و … باشد.
یک سیستم جابه‌جایی مجموعه‌ای از آغل‌های کار است که با هم ارتباطات داخلی دارند. سیستم‌های جابه‌جایی دام‌ها می‌توانند از آهن گالوانیزه یا رنگ شده، چوب یا آلومینیوم ساخته شوند. این سیستم‌ها می‌توانند دائمی و هم سیار باشند. در ضمن تجهیزات جابه‌جایی‌ای که برای گوسفندان مناسب باشند قابلیت استفاده برای بزها را نیز خواهند داشت.
طراحی این سیستم‌ها و تجهیزات با توجه به اندازه گله و نیازِ جابه‌جایی خواهد بود. همچنین آن‌ها باید با چراگاه‌های موجود، راه‌های ورودی و بهاربندها ارتباط داشته باشند تا زمانی که دام‌ها برای مدت زمان طولانی نگهداری می‌شوند، محوطه انتظار وسیعی داشته باشند.
ایمن بودن تجهیزات جابه‌جایی و جلوگیری از گریختن دام‌ها از قسمتی به قسمت دیگر نیز بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل در زمان فنس‌بندی این تجهیزات باید دقت داشت که منافذ فنس‌ها بیش از 15 * 15 سانتیمتر نباشند.
در زمانی که حمل دام در این سیستم‌ها انجام می‌گیرد باید با کمترین میزان سر و صدا و به آهستگی این کار را انجام داد. یک سیستم جابه‌جاییِ مطلوب گوسفندان را به حرکتِ رو به جلو تشویق می‌کند.
اجزای پایه‌ای یک سیستم جابه‌جایی مطلوب شامل موارد ذیل است.
- آغل جمع‌آوری
- آغل ازدحام
- راهروی مهار
- دروازه گروه‌بندی و جداکننده
آغل جمع‌آوری یا آغل انتظار
قبل از این‌که گوسفندها وارد محوطه ازدحام شوند، ابتدا به آغل جمع‌آوری وارد می‌شوند. بزرگ بودن این آغل بسیار مهم است. قرار گرفتن همه میش‌ها با بره‌هایشان در یک زمان در آغل انتظار ضروری است. اندازه استاندارد این آغل 47/. تا 56/. مترمربع فضا برای هر میش و 28/. تا 37/. مترمربع فضا به ازای هر بره، در نظر گرفته می‌شود. قاب‌ها و دروازه‌های آغل جمع‌آوری باید باز باشد. در نهایت باید گفت به دلیل اندازه بزرگ آغل انتظار، از این فضا استفاده‌های دیگری نیز می‌شود.
آغل ازدحام یا اجبارآور
آغل‌های ازدحام فضایی است که از آن برای هدایت گوسفندان به داخل راهروی مهار استفاده می‌شود. استفاده‌هایی که از این بخش از تجهیزات حمل و نقل دام می‌شود می‌توان به گرفتن گوسفند جهت معاینه و درمان یا گرفتن آن برای گله‌های کوچک‌تر اشاره کرد. این آغل‌ها می‌توانند مستطیل یا دایره‌شکل باشند. دیوارهای این بخش باید یکپارچه و بدون درز و شکاف باشد تا گوسفندان درون آن گیج نشوند. داشتن این ویژگی موجب خواهد شد که گوسفندها هم‌گله‌ای‌های خود را درون راهروی مهار تعقیب کنند. به طور کلی آغل‌های اجبارآور دارای درهایی هستند که تاب می‌خورند و در پشت حیوانات فشار ایجاد می‌کنند تا دام‌ها به داخل راهروی مهار هدایت شوند.
راهروی مهار
در ادامه مبحث باربری حمل دام به راهروی مهار خواهیم پرداخت. راهروی مهار بخشی از تجهیزات و سیستم حمل دام است که گوسفندان را حرکت می‌دهد و این حرکت معمولاً در یک ستون انجام می‌گیرد. نکته مهم این است که انتهای دیگر راهرو که در جلوی گوسفندان قرار دارد باید باز باشد تا آن‌ها مسیر بن‌بستی را در جلوی خود مشاهده نکنند.
راهروی مهار باید به یک خروجی قیفی‌شکل وسیع منتهی شود که در دو طرف آن درهای بالا کشیدنی وجود داشته باشد. می‌توان برای ساخت موقت این آغل قیفی‌شکل از پانل‌های تا شو در داخل حصار مرتع استفاده کرد.
نباید فراموش کرد که دیواره‌های راهروی مهار باید از استحکام بالایی برخوردار باشند. همچنین یکپارچه بودن دیواره‌ها نیز ضروری است تا از گیر کردن پاها و شاخ‌های گوسفندان جلوگیری شود. زمانی که گوسفندان درون راهرو قرار می‌گیرند دامدار در کنار راهرو ایستاده و اقدام به بررسی یا درمان آن‌ها می‌کند.
در صورتی که گوسفندان جوانی در گله وجود دارند که تا به حال به تجهیزات باربری دام و جابه‌جایی وارد نشده‌اند، بهتر است که آن‌ها را با دام‌های مسن‌تر که تجربه شرایط حمل دام زنده در این تجهیزات را دارند، همراه کرد. استفاده از یک دام پیشرو یا سردسته نیز همواره توصیه می‌شود.
ویژگی‌های راهروی مهار
طول این راهرو با توجه به جمعیت گله در هر مزرعه‌ای متفاوت خواهد بود ولی حداقل میزان طول آن باید 5/2 متر باشد. راهروی مهار با طول بیشتر را می‌توان با استفاده از دروازه‌ها به چند بخش تقسیم کرد. دروازه‌ها باید جوری تعبیه شوند که تشخیص آن‌ها برای گوسفندان راحت باشد.
ویژگی مهم دیگر راهروی مهار عرض آن است که باید به اندازه کافی باریک باشد تا گوسفند نتواند درون آن برگردد. بیشتر راهروهای مهار دارای دیواره‌های قابل تنظیم و شیب‌دار هستند تا دام‌هایی با جثه‌های متفاوت و طول پشم‌های مختلف بتوانند به راحتی در آن قرار بگیرند. در ضمن یک سری ابزار وجود دارد که می‌تواند از بازگشت دام‌ها جلوگیری کند. با نصب کردن آن‌ها در راهروی مهار از برگشتن یا تجمع گوسفندان جلوگیری می‌شود.
این راهرو باید به اندازه کافی بلند و مرتفع باشد تا دام نتواند از روی آن بپرد ولی از 90 سانتیمتر هم نباید ارتفاع بیشتری داشته باشد زیرا کار کردن (معاینه، درمان و …) از روی آن دشوار خواهد بود.
در انتهای این راهرو نیاز است که دروازه جداسازی یا گروه‌بندی قرار داشته باشد که به محوطه انتظار، سکوی بارگیری یا راه برگشت به چراگاه ختم شود. اگر تجهیزات منتهی به چراگاه شوند ممکن است در آن بخش اجزای دیگری به سیستم حمل و نقل دام اضافه شود. گردن‌گیر یکی از این ابزار است. این وسیله به سر گوسفند قفل می‌َشود و از حرکت دام به جلو یا عقب جلوگیری می‌کند. در صورت استفاده از چنین ابزاری گوسفند دیگر قادر به انجام هیچ کاری نبوده و می‌توان هر نوع عملیاتی را روی آن انجام داد.
از دیگر ابزاری که در راهروهای مهار از آن‌ها استفاده می‌شود می‌توان به ترازوی دام برای وزن کردن اشاره کرد. همچنین برای پیشگیری و درمان گندیدگی سم نیز از حوضچه‌های سم‌شویی استفاده می‌شود که می‌توان این حوضچه‌ها را نیز در راهروی مهار باربری حمل دام تعبیه کرد و آن‌ها را با مواد شیمیایی پر کرد.
رفتار گوسفند در هنگام حمل و نقل دام
بر اثر مشاهدات طولانی در طی سال‌های مختلف و تجربه دامداران متفاوت، حقایقی از رفتار گوسفندان به دست آمده است که بسیاری از اعمال و عکس‌العمل‌های گوسفندها را قابل پیش‌بینی کرده‌اند. دانستن آن‌ها می‌تواند حمل دام را آسان‌تر نماید. برخی از این موارد را مرور می‌کنیم.
- گوسفندها تمایلی ندارند که در محیط‌های کوچک محصور شوند و تمایل دارند که به محیطی بزرگ‌تر وارد شوند.
- گوسفندان با رغبت به سوی گوسفندان دیگر حرکت می‌کنند.
- گوسفندها از سگ‌ها و پرسنل مزرعه و دامداری دوری می‌کنند.
- حافظه بلند مدت این دام‌ها نسبتاً خوب است. به خصوص در مورد یادآوری تجربه‌های دردناک و ناخوشایند.
- در صورتی که این دام‌ها حق انتخاب داشته باشند ترجیح می‌دهند به جای بالا رفتن از سراشیبی در سطح صاف حرکت کنند.
- گوسفندان بالا رفتن از سراشیبی را بر پایین آمدن از آن ترجیح می‌دهند.
- گوسفندها ترجیح می‌دهند که از یک ناحیه تاریک به سمت یک منطقه روشن حرکت کنند.
- گوسفندان از کنتراست نوری اجتناب می‌کنند و وجود فضای تاریک و روشن برای آن‌ها آزاردهنده است.
- گوسفندها عبور کردن از مسیرهایی که قبلاً آن‌ها را تجربه کرده‌اند را به مسیرهای جدید ترجیح می‌دهند.
- اگر گوسفندی ساکن باشد و گوسفند یا گوسفندان دیگری را ببیند که در حال دویدن و دور شدن هستند تحریک خواهد شد.
- زمانی که گوسفندان حرکت گوسفندانی دیگر بر خلاف جهت حرکت خود را ببینند، تجمع کرده یا از حرکت رو به جلو اجتناب می‌کنند.
- گوسفندها از یک ناحیه باریک و طولانی زودتر عبور می‌کنند تا از یک جایگاه مربع‌شکل.
- اگر گوسفندها شخص عامل را مشاهده نکنند بهتر از راهروهای مهار عبور خواهند کرد.
- اگر در انتهای مسیرِ گوسفندها یک فضای باز باشد آن‌ها راغب‌تر هستند تا از آن گذرگاه عبور کنند تا این‌که در انتهای راه آن‌ها بن‌بست وجود داشته باشد.
- عکس‌العمل منفی به فریاد، صدای بلند و پارس کردن سگ بین گوسفندان با دیگر حیوانات مشابه است.
- اگر گوسفندان جوان، گوسفندهای مسن‌تری که خوب تربیت شده‌اند را در سیستم جابه‌جایی و باربری دام تعقیب کنند، عبور دادن آن‌ها از این تجهیزات آسان‌تر خواهد بود.
سگ‌های گله
یک سگ گله خوب علاوه بر این‌که از دام‌ها و گوسفندان در برابر خطرات احتمالی و شکارگرها محافظت می‌کند، برای شرایط حمل دام زنده و جابه‌جایی آن‌ها نیز بسیار موثر خواهد بود.
سگ گله‌ای که به خوبی آموزش داده شده باشد و تربیت مناسبی دریافت کرده باشد، می‌تواند به عنوان یک نیروی کار کم‌هزینه و بسیار موثر در مزرعه و گله به دامدار کمک کند. حمل و نقل دام با استفاده از سگ گله بسیار آسان‌تر خواهد شد.
حمل دام با استفاده از تجهیزات و امکاناتی که شرح آن‌ها رفت می‌تواند ساده‌تر شده و باربری حمل دام را برای مزرعه‌دار و گله‌دار به کار کم‌دردسری تبدیل نماید.
