بیماری تب دره ریفت ، بیماری مشترک میان انسان و حیوان
بیماری تب دره ریفت یکی از بیماری های مشترک میان انسان و حیوان است که با علائمی نظیر ترس از نور، تب، سردرد ناگهانی و حالت تهوع خود را نشان می‌دهد. بیماری تب دره ریفت را می‌توان یکی از بیماری های گوسفندان دانست. این بیماری برای اولین بار در یک دامداری در دره ریفت کنیا دیده شد و برای نام‌گذاری آن از نام محل دیده شدن بیماری استفاده کردند. این بیماری در بین گوسفندان اپیدمی است و از راه بندپایان منتقل می‌شود. درست است که این بیماری بیشتر گوسفندان را درگیر می‌کند و علائم آن در انسان‌ها معمولاً خفیف است اما در صورتی که بیماری در انسان حاد شود، مبتلایان با علائمی مانند تب خونریزی دهنده، التهاب مغز و مننگو انسفالیتی مواجه می‌شوند. این بیماری می‌تواند حدود ۱ درصد از انسان‌های مبتلا را به کام مرگ بکشاند. به همین دلیل لازم است تا در خصوص آن اطلاعاتی کسب کرد و با راه‌های پیشگیری و درمان آن آشنا شد. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سایر بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان، مطلب بیماری های دام و انسان کدامند؟ تا چه اندازه در خطر هستیم و برای پیشگیری چه کنیم؟ را مطالعه کنید. در این مطلب قصد داریم در خصوص بیماری تب دره ریفت، راه‌های ابتلا، پیشگیری و درمان آن نکاتی را بیان کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.
شیوع و انتقال ویروس دام از کنیا
بیماری تب دره ریفت
بیماری تب دره ریفت (Rift Valley Fever) که به آن آنزئوتیک نیز گفته می‌شود از یک عامل ویروسی نشئت می‌گیرد و معمولاً با تب شدید بروز پیدا می‌کند. این بیماری منجر به سقط‌جنین در دام‌هایی مانند گاو و گوسفند می‌شود و حتی ممکن است موجب دام‌های جوان و بالغ نیز شود. این بیماری در دوره خاموشی به سرعت در میان گله شیوع پیدا می‌کند و پس از آن علائم بالینی آن آشکار می‌شود. تنها در سال‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۵۱ همه‌گیری این بیماری در کنیا باعث شد تا حدود ۱۰۰٬۰۰۰ رأس گوسفند تلف شوند. این بیماری تا سال ۲۰۰۰ بومی آفریقا بود و در مناطق دیگر جهان گزارشی از ابتلا به این بیماری گزارش نشده بود اما در سال ۲۰۰۰ این بیماری خود را به یمن و عربستان رساند و پس از آن در نقاط مختلف جهان موارد ابتلا به این بیماری گوسفندان گزارش شد.
عامل بیماری آنزئوتیک
ویروسی از خانواده فلبو ویروس را می‌توان عامل بیماری تب دره ریفت دانست. این ویروس که ژنوم آن به صورت آر ان ای تک رشته‌ای و سه قسمتی است و در سه ناحیه مجزای ریبونوکلئوکسپیدی در ویروس قرار می‌گیرد، می‌تواند موجب آلودگی و مرگ تعداد بسیاری از دام‌ها شود. تحقیقات نشان می‌دهد که ۹۰ درصد بره‌های آلوده با مرگ مواجه شده‌اند و تمام گوسفندان باردار جنینشان سقط شده است. به همین دلیل می‌توان گفت که این بیماری ضرر و زیاد اقتصادی فراوانی برای دام‌داران به همراه خواهد داشت. این دلیل و همچنین مشترک بودن این بیماری میان انسان‌ها و دام‌ها موجب شده تا به این بیماری توجه ویژه‌ای شود.
انتقال بیماری به دام‌ها
این ویروس از طریق پشه‌های آئدس که در اطراف آب‌های راکد زندگی می‌کنند به دام‌ها منتقل می‌شود. مناطقی که رطوبت در آن‌ها بالا است، آب‌های راکد زیادی در اطراف دامداری وجود دارد و یا سیل رخ داده است را می‌توان مناطق مناسبی برای شیوع بیماری دانست.
همچنین این ویروس در شیر، مدفوع و جنین دام سقط شده نیز وجود دارد و ممکن است دام‌هایی که با این موارد در تماس هستند را آلوده کند.
این بیماری از بیماری های گوسفندان می‌تواند از طریق خرید و ورود دام آلوده به گله نیز در گله شیوع پیدا کند و گوسفندان و دام‌ها را مبتلا کند.
انتقال بیماری به انسان‌ها
بیماری تب دره ریفت از طریق روش‌های متفاوتی به انسان‌ها سرایت می‌کند و باعث ایجاد بیماری در آن‌ها شود. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- نیش پشه‌های آلوده
- تماس پوست آسیب دیده با محتویات بدن دام بیمار
- مصرف شیر آلوده
- مصرف شیر غیر پاستوریزه و نجوشیده
- تنفس هوای آلوده دام‌های مبتلا به این ویروس
علائم بیماری آنزئوتیک در گوسفندان
این بیماری در بره‌ها با تب ۴۰ تا ۴۱ درجه سانتی‌گراد بروز پیدا می‌کند و معمولاً طی مدت ۳۶ ساعت موجب مرگ ۹۰ درصد از بره‌های مبتلا می‌شود. گوسفندان بالغ را می‌توان با تب ۴۰ تا ۴۱ درجه سانتی‌گراد شناسایی کرد. همچنین از دیگر علائم این بیماری در گوسفندان می‌توان به ترشحات موکوپرولنت از بینی و استفراغ اشاره کرد. میزان مرگ و میر جنین در گوسفندان حامله ۱۰۰ درصد است اما میزان مرگ و میر در دام‌های بالغ بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است.
علائم بیماری تب دره ریفت در انسان‌ها
این بیماری در انسان‌ها با تب ۳۷ تا ۴۲ درجه سانتی‌گراد بروز پیدا می‌کند. از دیگر علائم ابتلای انسان‌ها به این بیماری سردرد، درد عضلانی، ضعف و ترس از نور است. اختلالات حاصل از این بیماری شامل مواردی مانند اختلال در شبکیه چشم، کوری، سندرم خونریزی دهنده با زردی است و در موارد حاد مرگ بیمار را به همراه خواهد داشت. البته می‌توان این بیماری را در میان انسان‌ها بسیار خوش‌خیم دانست و در کمتر از یک هفته بیمار بهبود می‌یابد.
پیشگیری از شیوع بیماری در دام
اولین راه برای عدم شیوع این بیماری از بیماری های گوسفندان در گله، استفاده از حشره‌کش‌های مناسب و مواد دور کننده حشرات است. همچنین باید به سم‌پاشی مناسب آب‌های راکد اطراف دامداری برای کشتن تخم پشه‌ها توجه ویژه‌ای داشت.
البته مؤثرترین راه برای عدم شیوع این بیماری در گله، استفاده از برنامه واکسیناسیون است. البته باید توجه داشته باشید که اگر واکسن این بیماری به گوسفندان باردار تزریق شود، ممکن است موجب سقط‌جنین در آن‌ها شود. تزریق ۱ دوز از این واکسن که از ویروس غیر فعال درست شده است می‌تواند برای مدت نسبتاً مناسبی گله را در برابر این بیماری از بیماری های گوسفندان ایمن کند.
موارد بهداشتی که باید رعایت کنیم
پیشگیری از شیوع بیماری در انسان
تا کنون گزارشی مبنی بر انتقال این بیماری از انسان بیمار به سایر انسان‌ها ثبت نشده است. به همین دلیل برای عدم ابتلای انسان‌ها به این بیماری باید از حشره‌کش‌های مناسب استفاده کرد. پوشیدن لباس‌های مناسب مانند لباس‌های آستین بلند، یقه بسته و جوراب‌های ساق بلند در مناطق آلوده از دیگر راه‌های عدم ابتلای افراد به این بیماری است.
همچنین باید توجه داشت که با خون و بافت‌های دام ذبح شده تماس مستقیم نداشته باشید و در حین کار از ماسک، عینک، دستکش، روپوش، کلاه، چکمه و پیشبند پلاستیکی استفاده کنید.
افراد تحت خطر
برخی افراد جامعه با توجه به شغل‌هایی که دارند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری تب دره ریفت که از بیماری های گوسفندان و انسان‌ها است، قرار دارند. این افراد معمولا با دام‌ها و فراورده‌های آن‌ها سر و کار دارند. افرادی که بدون وسایل حفاظتی اقدام به ذبح دام می‌کنند، کارکنان دامپروری‌ها، کشتارگاه‌ها، قصاب‌ها و چوپان‌ها و همچنین افرادی که بدون استفاده از پشه‌بند، مواد دور کننده حشره و اقدامات لازم در مناطق آلوده استراحت می‌کنند در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
درمان بیماری تب دره ریفت
هر چند که نتایج و اثرات مناسبی از درمان با داروی ریباویرین برای درمان این بیماری گزارش شده است اما هنوز درمان قطعی و کاملی برای این بیماری به وجود نیامده است. به همین دلیل توجه به اقدامات پیشگیرانه بسیار حائز اهمیت است.
در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب شایع‌ترین بیماری گوسفند ها؛ بخوانید و بدانید – بخش اول را مطالعه کنید.
