حواس پنجگانه گوسفندان نقش بسیار مهم و مؤثری در بقای آن‌ها بازی می‌کند. پرورش گوسفندان ریزه‌کاری‌ها و ظرافت‌های زیادی دارد. دانستن برخی نکات می‌تواند به دام‌داران در پرورش بهتر گوسفندان کمک کند. گوسفند چند قلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، گوسفند اصلاح نژادی و گوسفندهای نژادهای گوناگون برای پرورش بهتر نیاز به رعایت مسائل مهمی دارند. یکی از مواردی که خوب است دام‌دار در خصوص آن اطلاعاتی کسب کند، حواس پنجگانه گوسفندان است. حواس ابزاری هستند که تمام حیوانات را قادر می‌سازند به طور متقابل با محیط ارتباط برقرار کنند. بخش اعظمی از بقای حیوانات از طریق استفاده از این حواس تأمین می‌شود. حیوانات شکارچی با استفاده از همین حواس به شکار می‌پردازند و حیوانات دیگر با کمک همین حواس سعی در گریختن از مهلکه دارند.

حواس پنجگانه گوسفندان

حواس پنجگانه گوسفندان از بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه تشکیل شده است. در ادامه در خصوص حواس پنجگانه گوسفندان توضیحاتی را با هم مرور خواهیم کرد.

بینایی

میزان وابستگی گوسفندان به بینایی بسیار زیاد است. دانشمندان گمان می‌کنند که محل قرارگیری و ساختار چشم گوسفندان به دلیل طبیعت صید بودن آن‌ها است و به آن‌ها کمک می‌کند که راحت‌تر بتوانند حیوانات شکارچی را مشاهده کنند. گوسفندان که طعمه خوبی برای حیوانات شکارچی هستند مردمکی بزرگ دارند که تا اندازه‌ای شکل مستطیل است. کره‌های چشم گوسفندان به سمت بالا قرار گرفته و همین امر می‌تواند به آن‌ها زاویه دید وسیع‌تری بدهد. بنا به میزان پشمی که روی صورت گوسفندان را پوشانده، زاویه دید آن‌ها از ۱۹۱ تا ۳۰۶ درجه است.

درست است که گوسفندان زاویه دید وسیعی دارند اما ادراک ضعیفی از عمق و دید سه‌بعدی پایینی دارند. زمانی که سر گوسفندان بالا است و در حال حرکت می‌باشند این مشکل بیشتر بروز پیدا می‌کند. گوسفندان زمانی که به اجسام بسیار نزدیک می‌شوند آن را بررسی می‌کنند. همچنین گوسفندان برای دریافتن جزئیات مشکلاتی دارند. به عنوان مثال می‌توان گفت که اگر دری اندکی باز شود، گوسفندان برای یافتن این فضا مشکل دارند. همچنین گوسفندان از سایه‌ها و کنتراست‌های شدید ایجاد شده میان تاریکی و روشنایی اجتناب می‌کنند. برای سال‌های زیادی این اعتقاد وجود داشت که گوسفندان و دام‌ها نمی‌توانند رنگ‌ها را ببینند و درک کنند. انجام برخی تحقیقات و آزمایشات ثابت کرده است که دام‌ها می‌توانند میان رنگ‌ها تفاوت قائل شوند. البته این مطلب به این معنی نیست که آن‌ها می‌توانند به اندازه انسان‌ها رنگ‌ها را درک کنند.

شنوایی

دومین حس از حواس پنجگانه گوسفندان ، شنوایی است. حس شنوایی گوسفندان بسیار عالی و خوب است. آن‌ها می‌توانند برای تشخیص بهتر صدا، از گوش‌هایشان استفاده کنند و به طور دقیق محل صدا را تشخیص دهند. صداهای بلندی مانند فریاد و صدای سگ می‌تواند گوسفندان را بترساند و آن‌ها در مواجهه با صداهای بلند و غیرطبیعی عصبی می‌شوند و جا به جا کردن آن‌ها در این زمان دشوارتر می‌شود. برای کاهش تنش در گوسفندان دام‌داران بهتر است با آرامش و به آرامی صحبت کنند. یکی از نکاتی که دانستن آن به دام‌دار در پرورش گوسفندان کمک می‌کند این است که در زمان انجام مراقبت‌های بهداشتی و انجام کارهای لازم دیگر روی گوسفندان بهتر است محیط تا حد امکان آرام باشد و سگ‌ها را برای مدتی به مکانی دیگر ببرند تا با ایجاد صدا باعث ترس و وحشت گوسفندان نشوند.

توجه به مواردی که تاکنون گفته شده است می‌تواند در پرورش گوسفند چند قلوزا و دیگر دام‌های اصلاح نژادی اهمیت زیادی داشته باشد.

بویایی

از دیگر حس‌های عالی در گوسفندان، بویایی است. سیستم بویایی گوسفندان در مقایسه با سیستم بویایی انسان‌ها بسیار توسعه یافته‌تر است. این سیستم بویایی می‌تواند به گوسفندان در تشخیص حیوانات شکارچی، به قوچ‌ها در تشخیص میش‌های فحل و به میش‌ها در تشخیص بره‌هایشان کمک کند. همچنین این حس از حواس پنجگانه گوسفندان به آن‌ها در یافتن آب و غذا کمک می‌کند. معمولاً گوسفندان ترجیح می‌دهند برخلاف جهت جریان باد حرکت کنند تا بتوانند از حس بویایی خود استفاده بیشتری ببرند و از خطرات بیشتر در امان باشند.

لامسه

قسمت‌های زیادی از بدن گوسفندان از پشم یا موی زبر پوشیده شده است. پوزه، دهان و گوش‌ها هستند که می‌توانند با داشتن حس لامسه مناسب به گوسفند کمک کنند. شاید اکنون برایتان مشخص شده باشد که چرا دام‌داران ارتفاع فنس‌ها و سیم‌های الکتریکی استفاده شده در حصار را مناسب با پوزه گوسفندان در نظر می‌گیرند. البته باید در نظر داشت که پایین بودن میزان حس لامسه در گوسفندان از اهمیت آن کم نکرده است. این حس در عمل و عکس العمل‌های متقابل میان گوسفندان بسیار مهم است. بره‌ها با تماس بدنی مادرانشان را جستجو می‌کنند و میش‌ها هم به این رفتار با ترشح شیر از پستان پاسخ می‌دهند. همچنین تحقیقات نشان داده گروه‌های گوسفندانی که از تماس بدنی با یکدیگر برخوردار هستند، آرام‌تر می‌مانند.

چشایی

پنجمین حس از حواس پنجگانه گوسفندان ، چشایی است. گوسفندان می‌توانند میان مواد خوراکی تفاوت قائل شوند و ممکن است حس چشایی در این رفتار نقش داشته باشد اما هنوز هیچ مدرکی وجود ندارد که در هنگام وجود تنوع غذایی گوسفندان بتوانند جیره‌هایشان را متعادل و تنظیم کنند. در خصوص حس چشایی گوسفندان تحقیق و بررسی‌های بیشتری لازم است و اطلاعات کافی در این خصوص جمع‌آوری نشده است.

نکات دیگری در خصوص گوسفندان

حال که با حواس پنجگانه گوسفندان و میزان قدرت آن‌ها آشنا شدیم، قصد داریم در ادامه مطلب قصد داریم در خصوص حافظه گوسفندان مطالبی را با هم مرور کنیم.

حافظه گوسفندان

محققان انگلیسی معتقد هستند که حافظه گوسفندان بسیار عالی است و مغز آن‌ها توان تشخیص چهره را دارد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که گوسفندان می‌توانند چهره بیش از ۵۰ گوسفند را برای ۲ سال به خاطر بیاورند. همچنین گوسفندان می‌توانند چهره انسان‌ها را نیز تشخیص دهند.

در تحقیق دیگری که توسط محققان استرالیایی انجام شد، آن‌ها با استفاده از مسیرهای پر پیچ و خم حافظه گوسفندان را بررسی کردند. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که گوسفندان از حافظه فضایی و مکانی عالی برخوردار هستند. این تحقیقات نشان داد که آن‌ها می‌توانند یاد بگیرند که چگونه در مسیر‌های پر پیچ و خم عملکرد خود را بهبود ببخشند. در آزمایشی که انجام شد گوسفندان یک مسیر پر پیچ و خم را در 90 ثانیه طی کردند که این زمان پس از گذشت دو روز به 60 ثانیه کاهش پیدا کرد. برای مطالعه بیشتر به برخی گوسفندان داروهای مضر برای حافظه داده شد که این دسته از گوسفندان نتوانستند عملکردی برابر با بقیه گوسفندان گله داشته باشند و به زمان بیشتری برای طی کردن مسیر نیاز داشتند.

درست است که گوسفندان با استفاده از حواس پنجگانه می‌توانند برای بقای خود تلاش کنند اما با توجه به این نکته که گوسفندان از اولین موجوداتی هستند که اهلی شدند، نیاز به نگه‌داری و حفظ آن‌ها از خطراتی نظیر حیوانات شکارچی بیشتر احساس می‌شود. دام‌دارانی که در گله خود از گوسفند چند قلوزا و دوقلوزا نگه‌داری می‌کنند باید بیشتر از باقی دام‌داران این نکات را مد نظر قرار دهند. وجود بره‌های بیشتری که متعلق به گوسفند چند قلوزا و دو قلوزا هستند در گله نیازمند توجه و رسیدگی بیشتری است. البته این رسیدگی و تلاش بیشتر در نهایت می‌تواند باعث شود تا گله بزرگ‌تر شود و میزان سود دام‌دار بالاتر رود.

کمک به تقویت حس بینایی و پرهیز از آسیب به حس شنوایی

توضیحاتی که در مورد حواس و حافظه گوسفند داده شد به موضوعاتی اشاره داشت که کنترل یا تقویت آن‌ها از توان و عهده‌ی دامدار خارج بودند؛ اما دامپروران می‌توانند با انجام اقداماتی در جهت تقویت برخی از حواس گوسفندان اقدام نمایند.

شاید مهم‌ترین حسی که دامداران می‌توانند در مورد آن به گوسفند کمک کنند، حس بینایی باشد. با توجه به توضیحاتی که در مورد زاویه دید و محل قرارگیری چشم‌های این دام‌ها داده شد، برای این‌که گوسفندان بتوانند نهایت زاویه دید و کیفیت بینایی را داشته باشند، دامدار می‌توانند با چیدن یا کوتاه کردن پشم‌های ناحیه صورت آن‌ها امکان استفاده بهتر از قدرت بینایی را به گوسفندان بدهد.

همچنین با توجه به حساس بودن گوسفندان به نور و سایه، دامدار می‌تواند برای راحتی آن‌ها و احساس آرامش در محیط، نورپردازی جایگاه نگهداری گوسفندان را به گونه‌ای انجام دهد که نور آن یکنواخت بوده و دارای کنتراست نوری شدید نباشد. گوسفندان به دلیل این‌که امکان تشخیص اشیا را در فاصله دور ندارند، در صورتی که در محلی سایه وجود داشته باشد، دچار استرس و ترس خواهند شد.

دیگر نکته‌ای که پرورش‌دهندگان گوسفند باید مد نظر داشته باشند عدم تعبیه درهای ورود و خروج باریک و غیر ایمن است. از آنجایی که گوسفند تا به جسم یا سطحی نزدیک نشود، امکان بررسی و تصمیم‌گیری در مورد آن را نخواهد داشت، در صورتی که در ورودی یا خروجی آغل و مکان نگهداری آن‌ها باریک یا غیر استاندارد و غیر ایمن طراحی شده باشد، به آن برخورد کرده و ممکن است در اثر ازدحام دچار آسیب شوند. یا  ممکن است در اثر برخورد با لبه‌های تیز و برنده‌ی این درها دچار جراحت سطحی و عمیق بشوند.

بروز هر گونه حادثه‌ای برای دام‌ها منجر به زیان اقتصادی خواهد شد به خصوص که این دام‌ها شامل گوسفند چند قلوزا و دو قلوزا باشند.

در مورد دیگر حس گوسفند که می‌توان از طریق آن به بهبود پرورش این دام کمک کرد، باید به حس شنوایی آن‌ها اشاره کرد. همان‌طور که توضیح داده شد گوسفندان دارای حس شنوایی قوی‌ای هستند. به همین دلیل این دام‌ها به صدای بلند حساس بوده و ممکن است در اثر این سر و صداها دچار ترس و وحشت شوند.

برای جلوگیری از بروز چنین اتفاقی بهتر است که دامپرور و کارکنان واحد دامداری از صحبت کردن با صدای بلند اجتناب کنند. همچنین این افراد به هیچ عنوان نباید در محدوده نگهداری از گوسفندان داد و فریاد راه بیندازند. استفاده از لوازم الکتریکی پر و سر و صدا یا ضبط‌صوت‌های قوی نیز در واحدهای دامداری توصیه نمی‌شود.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان مفید بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب گوسفندان افشاری چند قلوزا و اصلاح نژادی در این گوسفندان را نیز مطالعه کنید.