حمام کنه مهم‌ترین راه مبارزه با کنه‌ها است. کنه‌ها یکی از مهم‌ترین انگل‌های خارجی گوسفندان هستند که در صورتی که به راه‌های از بین بردن آن‌ها توجه نشود، کنه گوسفندی می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های مختلفی در گوسفندان شود و کار پرورش گوسفند را مشکلات متفاوتی مواجه کند.

کنه گوسفندی در شرایط بد جایگاه دام، کمبود دانش مناسب از نحوه تکثیر و مبتلا کردن گوسفندان و عدم استفاده از روش‌های لازم برای افزایش بهداشت گوسفندان رشد می‌کنند، تکثیر می‌شوند و باعث می‌شوند تا دام‌ها و گوسفندان به بیماری‌های گوناگونی مانند تیلریوز مبتلا شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع انگل گوسفندان پیشنهاد می‌کنیم مطلب انگل گوسفند چیست و انواع آن کدامند؟ را مطالعه کنید. در این مطلب قصد داریم در خصوص حمام کنه ، زمان مناسب و تجهیزات مورد نیاز برای حمام و نکاتی که باید قبل، بعد و در هنگام حمام به آن توجه کنید مطالبی را بیان کنیم. با مجتمع دامپروری افشار ژن همراه باشید.

مقابله با کنه و اهمیت آن

یکی از مهم‌ترین انگل‌های خارجی گوسفندان که می‌تواند کار پرورش گوسفندان را با مشکلات بسیاری مواجه کند، کنه است. کنه‌ها انواع مختلفی دارند که به دو دسته کنه‌های نرم و سخت تقسیم می‌شوند. این کنه‌ها به بدن گوسفندان و دام‌ها می‌چسبند و از خون آن‌ها تغذیه می‌کنند. این کار باعث می‌شود تا روند رشد و افزایش وزن گوسفندان با اختلال مواجه شود و از سود دامداران به میزان زیادی کاسته شود. به همین دلیل مقابله با کنه از اهمیت خاصی برخوردار است و باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. باید توجه داشته باشید که مقابله با کنه‌ها به سه روش استفاده از داروهای متفاوت خوراکی و تزریقی، پاک‌سازی جایگاه با استفاده از سموم متفاوت و حمام کنه انجام می‌شود.

انواع حمام کنه گوسفندی

حمام کنه اصلی‌ترین راه زدودن کنه‌ها از روی بدن گوسفندان است. معمولا برای این کار دو روش وجود دارد که این روش‌ها عبارتند از:

۱- حمام کنه

برای حمام کنه باید گوسفندان را در حوضچه‌هایی که حاوی مواد ضدعفونیی کننده و سموم دفع کنه است قرار دهند. این حمام‌ها از چهار بخش تشکیل می‌شوند که این بخش‌ها شامل موارد زیر هستند:

قسمت نگهداری گوسفندان

قسمت‌ نگهداری گوسفندان اولین بخش حمام کنه گوسفندی است. در این بخش باید دام‌ها را به محیطی محصور وارد کرد. این محیط به راهرویی می‌رسد که آن‌ها را به سمت حمام کنه می‌فرستد. دلیل وجود این بخش ایت است که بتوان به صورت کنترل شده گوسفندان را حمام کرد و کار بهداشت گوسفندان را با نظم و آرامش بیشتری انجام داد. وسعت این بخش با ظرفیت دامداری رابطه‌ای مستقیم دارد و باید به با توجه به تعداد گوسفندان موجود ساخته شود.

راهرو

راهرو یا گذرگاه، محلی است که معمولاً ۱۰ متر طول و ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر عرض دارد. در این راهرو برای تمیز شدن سم گوسفندان از انواع آلودگی‌ها دو حوضچه با طول ۴ متر و عمق ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر ایجاد شده است. درون حوضچه اول را با آب و حوضچه دوم را با ماسه و قلوه‌سنگ پر می‌کنند تا بتوان به بهترین شکل ممکن آلودگی‌ها را از پا و سم گوسفندان زدود.

حوضچه

حوضچه حمام ضد کنه برای این‌که حیوان مجبور به شنا کردن در آن شود را معمولاً به گونه‌ای می‌سازند که ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد. این حوضچه‌ها ۷۰ سانتی‌متر عرض و ۸ متر طول دارند. این مسافت زمان لازم برای خیس خوردن پشم را ایجاد می‌کند تا به خوبی ضدعفونی شوند. از نکاتی که باید در هنگام ساختن حوضچه به آن توجه شود شیب زیادی ورودی است تا گوسفندان به داخل حمام سر بخورند و در آن غوطه‌ور شوند. همچنین ارتفاع حوضچه باید به گونه‌ای ساخته شود تا گوسفندان نتوانند از آن خارج شوند و همچنین شنای آن‌ها باعث بیرون ریخته شدن محلول ضدعفونی کننده نشود. در قسمت خروجی حوضچه پله‌هایی ساخته می‌شود تا گوسفندان بتوانند به راحتی از آن خارج شوند. شیب‌دار بودن کف حوضچه از دیگر مواردی است که باید به آن توجه شود. این کار باعث می‌شود تا پس از انجام حمام محلول را بتوان به راحتی از آن خارج کرد و کار تمیز کردن حوضچه را به خوبی انجام داد.

استراحتگاه

آخرین بخش حمام کنه گوسفندی ، استراحتگاه است. پس از این‌که کار نظافت، شستشو گوسفندان با محلول ضد کنه انجام شد، آن‌ها را باید برای مدت ۱۰ دقیقه در استراحتگاه نگه داشت تا محلول باقی مانده در میان پشم‌هایشان از آن خارج شود و به داخل حوضچه باز گردد. این قسمت را با شیب اندکی به سمت حوضچه می‌سازند تا این کار به خوبی انجام شود.

۲- دوش یا اسپری

روش دیگری که برای کار بهداشت گوسفندان و انجام حمام کنه وجود دارد، استفاده از دوش است. در این روش به جای حوضچه یک محوطه دایره یا مربع شکل می‌سازند و گوسفند را به داخل آن هدایت می‌کنند. در این محل با استفاده از دوش سقفی، دستی و یا دیواری محلول ضد کنه بر روی گوسفندان پاشیده می‌شود.

انواع سموم مورد استفاده در حمام کنه

برای انجام کار حمام کنه گوسفندی از سموم متفاوتی استفاده می‌کنند. این سموم می‌توانند انگل‌های خارجی و کنه‌ها را از بین ببرند و در افزایش بهداشت گوسفندان نقش مهمی داشته باشند. این سموم را با توجه به منشأ آن‌ها طبقه‌بندی می‌کنند و در دسته‌های زیر قرار می‌دهند:

	منشأ سموم	ترکیبات
۱	منشأ معدنی	سموم آرسنیکی و گوگردی
۲	منشأ آلی	سموم آلی کلره و فسفره
۳	منشأ صنعتی	ترکیبات کاربامات و پیروتروئیدها
۴	منشأ گیاهی	ترکیبات نیکوتین و ترکیبات مشابه آن
۵	منشأ قارچی	ترکیبات آپورمکنین
۶	منشأ هورمونی	ترکیبات ممتوپرن و دیفلوروبنزن

جدول سموم مورد استفاده در حمام کنه

نکات مهم در خصوص حمام

برای این‌که کار حمام دادن گوسفندان به خوبی انجام شود باید به نکات زیر توجه داشت:

• گوسفندان ضعیف، بیمار، آبستن و زخمی نباید حمام شوند.
• حتماً قبل از بردن دام‌ها به سمت حمام آن‌ها را سیراب کنید زیرا ممکن است در صورت تشنه بودن از محلول ضدعفونی کننده موجود در حمام بخورند و مسموم یا تلف شوند.
• بهتر است حمام را در هوای گرم و ملایم انجام دهید. حمام کردن گوسفندان در روزهای ابری و همچنین روزهایی که باد می‌وزد می‌تواند باعث شود تا آن‌ها به بیماری مبتلا شوند.
• در هنگام حمام کردن برای این‌که کار بهداشت گوسفندان و حمام کردن به خوبی انجام شود، باید ۲ یا ۳ بار سر آن‌ها را به خوبی داخل محلول فرو برید.
• نباید قبل از حمام به دام‌ها غذای زیادی داد، سیر بودن دام‌ها در هنگام حمام می‌تواند به دستگاه گوارش آن‌ها صدمه وارد کند.

زمان مناسب برای حمام

بهترین زمان برای انجام حمام کنه گوسفندی یک هفته پس از پشم‌چینی است. با این کار فرصت می‌دهید تا زخم‌های ایجاد شده در هنگام پشم‌چینی بهبود یابد و پشم‌های گوسفندان اندکی رشد کند. اواسط بهار و اوایل تابستان بهترین زمان برای انجام دادن حمام است. در این زمان هوا از گرمای مناسبی برخوردار است، پشم‌چینی انجام شده و قبل از فصل آمیزش گوسفندان است.

اقدامات لازم پس از حمام

پس از حمام باید آب کافی در اختیار دام‌ها قرار داد. همچنین نباید گوسفندان را برای مدت طولانی در زیر تابش مستقیم نور آفتاب نگه داشت. این کار ممکن است سبب بروز برخی عوارض و حساسیت‌های پوستی در گوسفندان شود. همچنین به خاطر داشته باشید که در صورت مشاهده ریزش آب از دهان، لرزش عضلانی، بی‌تعادلی و تعرق شدید به معنا مسموم شدن دام با مواد ضدعفونی کننده است و باید اقدامات لازم را با مشاهده این علائم انجام دهید.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب روش های ضد عفونی کردن آغل چیست ؛  برای ضدعفونی کردن آغل از چه موادی استفاده می‌شود؟ را مطالعه کنید.