جیره میش داشتی در دوره‌های مختلف پرورش چگونه است؟
جیره میش داشتی و گوسفند داشتی دغدغه بسیاری از دامداران است. اصول تهیه جیره نویسی دام مخصوص تغذیه گوسفندان داشتی را در این مقاله با افشار ژن مرور کنید. لازم به ذکر است که این دستورالعمل مخصوص مزرعه گوسفند تدوین شده است و برای گوسفندهایی که در گله و مراتع نگهداری می‌شوند. صدق نمی‌کند. همان‌طور که بیان شد این مطلب اختصاصاً در مورد جیره گوسفند ماده خواهد بود پس اگر تمایل دارید که در مورد جیره گوسفند به طور عام اطلاعات کسب کنید می‌توانید مقاله جیره غذایی گوسفند؛ انواع جیره پرواری و داشتی را مطالعه کنید.
تعریف جیره متعادل
جیره متعادل مقداری معین از مواد غذایی مورد نیاز دام است که به صورت متناسب و به مقدار کافی برای مدت معینی تامین شده است. بدیهی است که یک ماده خوراکی نمی‌تواند همه نیازهای دام را برطرف کند به همین جهت جیره متعادل خوراکی است که چند ماده خوراکی مختلف در آن وجود داشته باشد.
مراحل تهیه جیره
برای برآورد کردن احتیاجات دام در امر پرورش گوسفند نیاز است به موارد وزن، سن، تولید و نژاد آن توجه شود. استخراج کردن مواد خوراکی مصرفی گوسفند به خصوص گوسفند داشتی باید با استفاده از جدول‌های استاندارد تغذیه دام که موجود هستند، صورت بگیرد. محاسبه کردن نسبت اجزای جیره میش داشتی و دیگر گوسفندها و مخلوط کردن آن‌ها به روشی صحیح نیز موضوعی پر اهمیت است.
نسبت اجزای جیره گوسفند و نحوه مخلوط کردن آن‌ها، باید احتیاجات دام را تامین کرده و با حجم دستگاه گوارش دام نیز همخوان باشد. این همخوان بودن با حجم دستگاه گوارش باید در شرایط مختلف فیزیولوژیک گوسفند لحاظ شود. برای مثال ماده خشک در جیره نویسی دام باید از 2 تا 3 درصد وزن دام بیشتر نباشد.
انواع تغذیه گوسفند داشتی
تغذیه گوسفند داشتی به سه نوع تقسیم می‌َشود. تغذیه بره‌ها، تغذیه میش‌ها (با توجه به پنج مرحله داشتی آن‌ها) و تغذیه قوچ‌ها. در این مطلب ما به نگهداری گوسفند داشتی ماده یا میش داشتی خواهیم پرداخت.
انواع خوراکی که در دوره پرورش گوسفند ماده در یک مزرعه گوسفند به دام مذکور داده می‌شود به 5 دوره متفاوت زمانی یا تولیدی تقسیم می‌شود.
- خوراک‌دهی به هنگام جفت‌گیری (فلاشینگ)
- خوراک‌دهی به هنگام آبستنی
- خوراک‌دهی به هنگام بره‌زایی
- خوراک‌دهی به هنگام شیردهی
- خوراک‌دهی به هنگام خشکی
جیره میش داشتی چیست؟
در اولین بخش از توضیحات جیره میش داشتی به مبحث خوراک‌دهی به این دام‌ها در دوره فلاشینگ یا جفت‌گیری می‌پردازیم.
یک دامدار که مزرعه گوسفند دارد باید آگاه باشد که خوراک‌دهی میش بر راندمان تولیدمثل آن اثرگذار است. تغذیه باعث می‌شود که ترشح هورمون‌ها افزایش یا کاهش داشته باشد. به خصوص هورمون‌های غده هیپوفیز (HL) و هورمون‌های انسولین لوزالمعده. با افزایش پیدا کردن سطح تغذیه مبتنی بر جیره نویسی دام ، تولید انسولین نیز افزایش پیدا کرده و موجب می‌شود برداشت گلوکز انجام شود. با این کار انرژی مورد نیاز برای تولید شدن هورمون‌های جنسی و افزایش تخمک‌ریزی در میش فراهم می‌شود.
به همین خاطر است که پس از پایان یافتن دوره شیردهی میش تا حدود 3 هفته مانده به قوچ‌اندازی، تغذیه گوسفند داشتی مد نظر در سطح جیره دوره نگهداری یا دوره خشکی انجام می‌شود تا میش مقداری لاغر شود. بعد از این کار تا زمان رسیدن قوچ‌اندازی، دامداران اقدام به تغذیه میش با علوفه مرغوب و کنسانتره می‌کنند. این کار اصطلاحاً فلاشینگ نام دارد. لازم به ذکر است که با وارد کردن این شوک تغذیه‌ای به گوسفند داشتی ماده، نرخ گیرایی آبستنی و راندمان بره‌دهی میش افزایش پیدا می‌کند.
نکته مهم در مورد فلاشینگ این است که میش اگر چاق باشد پاسخ‌دهی آن به فلاشینگ در مقایسه با میش لاغر نرخ پایین‌تری خواهد داشت. همچنین باید دانست که میش‌های جوان نیز به نسبت میش‌های بالغ نرخ پاسخ پایین‌تری دارند.
جدول نیازهای جیره میش در زمان فلاشینگ یا جفت‌گیری
در جدول ذیل با در نظر گرفتن یک میش داشتی 50 کیلوگرمی در یک مزرعه گوسفند احتیاجات روزانه آن در دوره فلاشینگ یا جفت‌گیری ذکر شده است.
جدول نیازهای روزانه میش آبستن با توجه به تک یا دوقلو بودن جنین به شرح ذیل است.
|
نوع دام |
وزن (kg) |
غلظت انرژی جیره (مگاکالری در kg) |
ماده خشک مصرفی (kg در روز) |
TDN (kg در روز) |
درصد پروتئین خام به ماده خشک مصرفی | انرژی قابل متابولیسم (مگاکالری در روز) |
پروتئین خام (g در روز) |
پروتئین قابل متابولیسم (g در روز) |
کلسیم (g در روز) |
فسفر (g در روز) |
| ابتدای آبستنی تک‌قلو | 50 | 91/1 | 16/1 | 61/0 | 3/8 | 21/2 | اگر UPI 20 درصد باشد: 96 اگر 40 درصد باشد: 91 و اگر 60 درصد باشد: 87 | 64 | 8/3 | 8/2 |
| ابتدای آبستنی دوقلو | 50 | 91/1 | 31/1 | 75/0 | 6/8 | 51/2 | اگر UPI 20 درصد باشد: 112 اگر 40 درصد باشد: 107 و اگر 60 درصد باشد: 103 |
76 | 4/5 | 7/3 |
| انتهای آبستنی تک‌قلو | 50 | 91/1 | 1 | 66/0 | 10 | 8/2 | اگر UPI 20 درصد باشد: 101 اگر 40 درصد باشد: 96 و اگر 60 درصد باشد: 92 | 68 | 5/5 | 5/3 |
| انتهای آبستنی دوقلو | 50 | 91/1 | 47/1 | 97/0 | 5/10 | 5/3 | اگر UPI 20 درصد باشد: 155 اگر 40 درصد باشد: 148 و اگر 60 درصد باشد: 141 | 104 | 3/7 |
4/3 |
*جدول نیازهای روزانه یک میش در مزرعه پرورش گوسفند (مختص دوره فلاشینگ)
اگر جدول بالا در مورد احتیاجات روزانه یک میش داشتی در دوره جفت‌گیری در نظر گرفته شود، جیره میش داشتی در این دوره می‌تواند به شرح ذیل باشد.
|
ردیف |
ماده خوراکی |
گرم در روز |
|
1 |
یونجه خشک |
300 تا 450 |
|
2 |
سیلو ذرت |
500 تا 750 |
|
3 |
کنسانتره |
450 تا 500 |
|
4 |
کاه |
75 تا 120 |
*جدول پیشنهادی برای مواد مصرفی روزانه یک میش در دوره فلاشینگ
دامداران باید بدانند که استفاده از شبدر و یونجه در دوره فلاشینگ نباید زیاد باشد؛ زیرا ترکیبات استروژنی موجود در این علوفه‌ها منجر به کاهش تولیدمثل در میش می‌شود. در ضمن بهتر است که حداکثر 50 درصد «لگومینه‌ها» در زمان جفت‌گیری استفاده شود.
تغذیه و جیره گوسفند در هنگام زایمان
در زمان زایمان باید میش‌ها از دیگر اعضای گله جدا نگهداری شوند تا بتوان آن‌ها را با علوفه‌ی مرغوب تغذیه کرد. در ابتدای این دوره می‌توان مواد ملین که از یبوست جلوگیری می‌کنند نیز در جیره نویسی دام لحاظ کرد. سبوس همراه با یونجه خشک، گندم و ملاس از جمله این خوراکی‌ها هستند. توجه داشتن به وجود مواد معدنی مورد نیاز میش مثل کلسیم و فسفر نیز نباید فراموش شود. این مواد برای تولید شیر و جلوگیری از بروز «تب شیر» اهمیت زیادی دارند. اگر دامی بیماری تب شیر را بروز دهد تنها راه درمان آن تزریق وریدی کلسیم است.
در جدول ذیل نیازهای تغذیه‌ای میش‌های شیرده را بیان کرده‌ایم.
|
نوع دام |
وزن (kg) |
غلظت انرژی جیره (مگاکالری در kg) |
ماده خشک مصرفی (kg در روز) |
TDN (kg در روز) |
درصد پروتئین خام به ماده خشک مصرفی | انرژی قابل متابولیسم (مگاکالری در روز) |
پروتئین خام (g در روز) |
پروتئین قابل متابولیسم (g در روز) |
کلسیم (g در روز) |
فسفر (g در روز) |
| ابتدای شیردهی تک‌قلو | 50 | 91/1 | 09/1 | 72/0 | 31/14 | 61/2 | اگر UPI 20 درصد باشد: 156 اگر 40 درصد باشد: 149 و اگر 60 درصد باشد: 143 | |||
| ابتدای شیردهی دوقلو | 50 | 91/1 | 61/1 | 07/1 | 8/15 | 85/3 | اگر UPI 20 درصد باشد: 254 اگر 40 درصد باشد: 242 و اگر 60 درصد باشد: 231 | |||
| انتهای شیردهی تک‌قلو | 50 | 91/1 | 4/1 | 74/0 | 11 | 68/2 | اگر UPI 20 درصد باشد: 154 اگر 40 درصد باشد: 147 و اگر 60 درصد باشد: 141 | |||
| انتهای شیردهی دوقلو | 50 | 91/1 | 72/1 | 91/0 | 2/12 | 29/3 | اگر UPI 20 درصد باشد: 210 اگر 40 درصد باشد: 201 و اگر 60 درصد باشد: 192 |
|
*جدول نیازهای مواد مغذی میش شیرده
با در نظر گرفتن اطلاعات جدول فوق می‌توان مواد خوراکی مصرفی در جیره میش داشتی شیرده را طبق جدول ذیل تعریف کرد.
|
ردیف |
ماده خوراکی | گرم در روز |
|
1 |
یونجه خشک | 350 تا 550 |
|
2 |
سیلو ذرت |
500 تا 750 |
|
3 |
کنسانتره |
350 تا 550 |
| 4 | کاه |
50 تا 70 |
*جدول مواد مصرفی برای تغذیه میش داشتی در دوران شیردهی
جیره نویسی دام ماده در دوره نگهداری و خشکی
بعد از جفت‌گیری میش‌ها تا یک‌سوم انتهای دوره آبستنی در حالت خشکی یا نگهداری، پرورش داده می‌َشوند. بعد از این مرحله آن‌ها جیره نویسی دام مختص دوره آبستنی را دریافت می‌کنند.
جدول زیر بیان‌کننده نیازهای مواد مغذی میش در حالت خشکی یا نگهداری است. بر مبنای این جدول می‌توان تغذیه گوسفند داشتی ماده را با استفاده از خوراک‌های در دسترس، تنظیم کرد.
|
نوع دام |
وزن بدن (kg) |
غلظت انرژی جیره (مگاکالری در kg) |
ماده خشک مصرفی (kg در روز) |
TDN
(kg در روز) |
درصد پروتئین خام به ماده خشک مصرفی | انرژی قابل متابولیسم (مگاکالری در روز) |
پروتئین خام (g در روز) |
پروتئین قابل متابولیسم
(g در روز) |
کلسیم (g در روز) |
فسفر(g در روز) |
| میش در حالت نگهداری یا خشکی | 50 | 91/1 | 91/. | 49/0 | 6/7 | 75/1 | اگر UIP 20 درصد باشد: 69
اگر 40 درصد باشد: 66 و اگر 60 درصد باشد: 63 |
47 | 2 |
5/1 |
*جدول نیازهای تغذیه‌ای میش در دوره خشکی در یک مرکز نگهداری گوسفند
بر مبنای اطلاعات داده شده در جدول فوق می‌توان جیره گوسفند درج شده در جدول ذیل را به عنوان تغذیه روزانه یک گوسفند داشتی ماده در دوره نگهداری یا خشکی در نظر گرفت.
|
ردیف |
ماده خوراکی | گرم در روز |
|
1 |
یونجه خشک | 200 تا 250 |
|
2 |
سیلو ذرت | 300 تا 500 |
| 3 | کنسانتره |
50 تا 70 |
| 4 | کاه |
250 تا 350 |
*جدول جیره میش داشتی در دوره خشکی
