بهترین روش پرواربندی بره چیست؟ دامداران بخوانند و بدانند!
پرواربندی بره باید با توجه به جیره و خوراک بره در دوره ابتدای تولد، برنامه‌ریزی شود. بهترین روش پرواربندی بره روشی است که خزشی بودن تغذیه یا تغذیه در چراگاه بره در ابتدای تولد در آن لحاظ شده باشد.
بره‌هایی که در روزهای ابتدایی تولد به روش خزشی تغذیه شده باشند در سن کم (معمولاً کمتر از 3 ماهگی) از شیر گرفته می‌شوند. این بره با منتقل شدن به جایگاه‌های پرواربندی با جیره گوسفند پرواری تغذیه خواهند شد؛ اما در مورد بره‌هایی که در ابتدای تولد در چراگاه تغذیه شده‌اند باید در نظر داشت که نمی‌توان آن‌ها را یک‌باره به جایگاه پرواربندی گوسفند منتقل کرد بلکه باید این کار به مرور و به تدریج انجام داد.
دامدارانی که نگهداری گوسفند را در چراگاه انجام می‌دهند باید بدانند که منتقل کردن بره‌های رشد کرده در چراگاه به جایگاه‌های پرواربندی نیاز به جیره نویسی مخصوص دارد. برای این کار باید به تدریج خوراک بره را از خوراکی با کنسانتره پایین و علوفه فیبری بالا، به جیره‌ای با مقدار علوفه کم و مواد متراکم زیاد، تبدیل کرد. باید دقت داشت که چنین تغییری در خوراک بره در مدت چند هفته صورت بگیرد.
شایع‌ترین بیماری های دام هنگام پرواربندی بره چیست؟
بیماری‌های هنگام پرواربندی بره
بسیاری از افرادی که به کار پرورش گوسفند مشغول هستند هنگامی که می‌خواهند بره‌های مزرعه یا گله خود را پرواربندی کنند، از جیره گوسفند با غلات بالا برای آن‌ها استفاده می‌کنند. این افراد باید بدانند که انجام چنین کاری منجر به بروز اختلالات و عارضه‌های مختلفی می‌شود. اسیدوز، آنتروتوکسمی و سنگ مثانه از جمله شایع‌ترین عارضه‌ها و بیماری‌هایی هستند که بر اثر تغذیه نامناسب و وفور غلات در جیره گوسفند به وجود می‌آیند.
اسیدوز یا اسهال با جیره‌هایی ایجاد می‌شود که در آن‌ها حداقل 10 درصد «علوفه خشبی» وجود داشته باشد. علوفه خشبی نوعی از علوفه است که مقدار فیبر در آن‌ها نسبت به دیگر انواع علوفه بیشتر است. این علوفه‌ها قابلیت هضم کمتری داشته و مدت زمان بیشتری در شکمبه باقی می‌ماند. این ویژگی باعث می‌شود که این علوفه‌ها روی تولید شیر و گوشت نیز تاثیر منفی بگذارد. البته دامداران نباید فراموش کنند که علوفه‌های حاوی فیبر برای سلامتی دام و تولید شیر، مورد نیاز بدن دام هستند.
تغذیه گوسفند و پرواربندی بره با جیره‌ای که یک خنثی‌کننده یا «بافر» در آن است و موجب وارد شدن بی‌کربنات سدیم به محیط شکمبه می‌شود. همچنین بروز تغییرات ناگهانی در مقدار و نوع خوراک بره نیز می‌تواند مسبب بروز اسیدوز شود.
برای برطرف کردن سنگ مثانه نیز بهتر است که مخلوطی از نمک و مواد معدنی به صورت آزاد در دسترس بره‌ها باشد. در ضمن وجود یک ماده اسیدی‌کننده‌ی ادرار مثل کلرید آمونیوم در جیره گوسفند می‌تواند از ایجاد سنگ مثانه جلوگیری کند. نوشاندن مقدار زیادی آب به بره‌ها نیز به رفع و جلوگیری از سنگ مثانه کمک می‌کند.
ویژگی‌های خوراک بره
بنیان جیره‌های پرواری در بسیاری از کشورها مانند آمریکا ذرت و کنجاله سویا است. منابع پروتئینی و غلات نیز با توجه به هزینه آن‌ها و در دسترس بودنشان، می‌تواند با بخشی از ذرت و سویا یا کاملاً به جای آن جایگزین شود.
همچنین ارزش انرژی جو و سورگوم دانه‌ای (مایلو) در مقایسه با ذرت 90 درصد است و هر دوی این مواد می‌توانند تا 100 درصد جایگزین ذرت شوند.
جوی دو سر یا یولاف نیز به دلیل داشتن مقدار فیبر بالا فقط تا 80 درصد انرژی ذرت را می‌تواند جبران کند. در مورد گندم نیز باید دانست با این‌که انرژی آن با ذرت برابر است اما نباید تا بیش از 50 درصدِ جو یا ذرت، در خوراک بره جایگزین شود. در بهترین روش پرواربندی بره می‌توان منابع پروتئینی جایگزین را نیز در نظر گرفت. کنجاله پنبه دانه، کنجاله بادام زمینی، کنجاله آفتابگردان و … از جمله منابع پروتئینی جایگزین هستند.
اوره به عنوان فراورده نهایی متابولیسمِ نیتروژن، حاوی 281 درصد پروتئین خام است. اوره می‌تواند تا یک‌سوم نیتروژن جیره گوسفند را فراهم کند. البته این کار باید برای بره‌های با سن بالا انجام شود.
تخمین نیتروژن موجود در جیره
برای به دست آوردن مقدار تخمینی نیتروژن موجود در جیره، مقدار کل پروتئین خام خوراک را در 16 درصد ضرب می‌کنیم.
چگونه اثرگذاری جیره گوسفند را افزایش دهیم؟
تغذیه بره با غلات کامل
پرواربندی گوسفند با استفاده از غلات کامل می‌تواند اثرگذاری جیره گوسفند را افزایش داده و میانگین افزایش وزن روزانه آن‌ها را نیز افزایش دهد. پرواربندی بره با استفاده از غلات کامل همچنین می‌تواند هزینه کل خوراک مصرف شده به ازای هر واحد افزایش وزن را کاهش دهد. بهترین روش پرواربندی بره استفاده از جایگاه پرواربندی و استفاده از غلات کامل به عنوان خوراک بره است زیرا این روش موجب سودآوری بیشتر خواهد شد.
تغذیه غلات کامل معمولاً شامل غلات کامل یا فراوری نشده نظیر جو پوسته‌دار یا ذرت، مخلوط شده با یک مکمل پروتئینی (عموماً پلت شده)، ویتامین و مواد معدنی، است. در جیره‌های غلات کامل عموماً مخلوط کردن علوفه فیبری یا مکمل‌سازی آن ضرورتی ندارد.
خوراک بره غلات کامل با هدف افزایش وزن سریع بره و با محتوای انرژی بالا طراحی می‌شود. باید توجه داشت هنگام خوردن این خوراک توسط بره فقط یک‌سوم غلات شکسته شده و باقی آن‌ها باید در طی فرآیند نشخوار کردن و به منظور متابولیسم بیشتر برگردانده شوند. نشخوار کردن باعث می‌شود که ترشح بزاق افزایش پیدا کرده و این موضوع موجب افزایش ظرفیت بافری جیره گوسفند می‌شود.
در ضمن برای جلوگیری از اختلال‌های هضمی و حفظ عملکرد مناسب شکمبه نیاز است که در هنگام تغذیه بره با غلات فرآوری شده، علوفه فیبری را با آن مخلوط کرد تا جیره مکمل‌سازی شود. مکمل‌های پلت شده که به منظور ترکیب با غلات کامل مورد استفاده قرار می‌گیرند، به صورت فرموله شده و تجاری وجود داشته و شامل مکمل‌های پروتئینی، ویتامینی و مواد معدنی می‌شوند.
باید توجه داشته که در غلات مقدار اندکی کلسیم وجود دارد، مکمل‌های پلت شده‌ای که جهت ترکیب با آن‌ها استفاده می‌شود باید دارای کلسیم اضافی باشند تا از بروز سنگ مثانه جلوگیری شود. برای این کار می‌توان کلرید آمونیوم یا سولفات آمونیوم را به مقدار نیم صدم درصد از خوراک بره کامل به مکمل پروتئینی اضافه کرد تا از خطر ابتلا به سنگ مثانه در دام پیشگیری شود.
مقایسه تغذیه اختیاری و کنترل‌شده
برای پی بردن به بهترین روش پرواربندی بره باید توجه داشت که نحوه تغذیه بره‌ها به چه شکل است. در شیوه تغذیه اختیاری، بره‌ها به طور دائم به خوراک دسترسی داشته و بر اساس میل و اشتهای خود از آن استفاده می‌کنند. در شیوه تغذیه کنترل شده مقدار مشخصی از خوراک که معمولاً بر اساس جیره نویسی است، دو بار در روز و در زمانی مشابه، به بره‌ها داده می‌شود. هر کدام از این روش‌های تغذیه موافقان و مخالفان خود را داشته و هر کدام معتقد هستند که پرواربندی بره با روش دیگر نتیجه مطلوب نخواهد داشت.
آن دسته از بره‌هایی که تغذیه اختیاری دارند خوراک بیشتری مصرف کرده و وزن گیری آن‌ها نیز زودتر خواهد بود. از طرفی دام‌هایی که خوراک بره کنترل شده دریافت می‌کنند افزایش وزن کاراتری خواهند داشت. در ضمن با خوراک‌دهی کنترل شده کنترل سلامت بره‌ها نیز بهتر و راحت‌تر خواهد بود.
مورد دیگر در مقایسه این دو شیوه تغذیه بره‌ها فضای آخور مورد نیاز هر شیوه است. روش کنترل شده نیاز بیشتری به فضای آخور دارد که میانگین آن به ازای هر بره بین 22 تا 30 سانتیمتر است. در حالی که فضای آخور مورد نیاز در روش اختیاری به ازای هر بره بین 2.5 تا 5 سانتیمتر خواهد بود.
از آنجایی که تغذیه کنترل شده احتیاج به کار و نیروی کار بیشتری دارد در دامداری‌های بزرگ با جمعیت زیاد مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. برخی از دامداری‌های صنعتی و بزرگ این معضل را با استفاده از تغذیه اتوماتیک برطرف کرده‌اند. در ضمن پرورش گوسفند با روش تغذیه آزاد نیازمند این است که آخورها هیچ‌گاه خالی نباشند.
جدول مواد مغذی مورد نیاز بره
در جدول ذیل مواد مغذی مورد نیاز بره‌ها بر اساس وزن و سن آن‌ها ذکر شده است.
| سن | وزن | درصد CP
(پروتئین خام) |
درصد TDN | افزایش وزن هدف | مصرف خوراک روزانه | |
| 1
|
شیرخوار | بین 9 تا 20 کیلوگرم | 18 تا 24 درصد | 72 تا 80 درصد | 180 تا 300 گرم در روز | شیر میش، خوراک خزشی در حد اشتها و یونجه خشکِ باکیفیت |
| 2 | در حال رشد | بین 20 تا 36 کیلوگرم | بین 14 تا 18 درصد | بین 73 تا 78 درصد | 225 تا 360 گرم در روز | 2.5 تا 3.5 درصد وزن بدن |
| 3 | پرواری | بیش از 36 کیلوگرم | 12 تا 14 درصد | بین 73 تا 78 درصد | 270 تا 450 گرم در روز | 3 تا 4 درصد وزن بدن |
*جدول مواد مغذی بره‌ها در هر کدام از دوره‌های پرورشی
محاسبه درصد TDN
برای به دست آوردن درصد تی‌دی‌ان، نیاز است که درصد پروتئین قابل هضم را به درصد کربوهیدرات قابل هضم اضافه کرده سپس درصد چربی قابل هضم را در عدد 2.25 ضرب کرد. در مرحله بعد مجموع کربوهیدرات و پروتئین قابل هضم را با عددی که از ضرب درصد چربی در 2.25 به دست آمده است، جمع کرد.
با در نظر گرفتن موارد توضیح داده شده باید گفت که هر دامداری باید بهترین روش پرواربندی بره را پیدا کرده و بر مبنای امکانات و شرایط خود اقدام به تهیه خوراک بره و تغذیه بره‌ها بر مبنای جیره نویسی اصولی، نماید. شما می‌توانید برای استفاده از خدمات جیره نویسی با کارشناسان افشار ژن تماس بگیرید.
