انگل گوسفند یکی از مواردی است که می‌تواند کار پرواربندی و پرورش گوسفند را با مشکل مواجه کند. انگل‌ های گوسفندان انواع متفاوتی دارند که ابتلا به آن‌ها باعث بیمار شدن گوسفند می‌شود که این امر می‌تواند مشکل جدی در پرواربندی و پرورش گوسفند ایجاد کند و میزان سود دام‌دار را شدیداً کاهش دهد. کسب اطلاع در خصوص انواع انگل گوسفند و نحوه جلوگیری از مبتلا شدن و درمان آن‌ها می‌تواند به دام‌دار کمک کند تا ریسک کار را کاهش دهد و بتواند کار پرورش و پرواربندی گوسفند را به خوبی انجام دهد. مطالعه مطلب بیماری های گوسفندان، انواع و درمان آن‌ها می‌تواند باعث شود تا اطلاعاتی در خصوص بیماری‌های گوناگون گوسفندان کسب کنید. در این مطلب قصد داریم در خصوص انگل گوسفندان ، انواع انگل های گوسفندان و راه‌های درمان آن‌ها مطالبی را با هم مرور کنیم. با مجتمع دام‌پروری افشار ژن همراه باشید.

انگل گوسفند چیست؟

انگل‌ها را می‌توان موجوداتی دانست که برای زندگی نیاز به جانوران مختلف دارند. انگل‌ها انواع مختلفی دارند و در درون بدن یا بر روی سطح پوست جانداران زندگی و از خون آن‌ها تغذیه می‌کنند. به بیان ساده‌تر باید بگوییم که انگل موجودی است که در داخل یا خارج بدن موجود دیگر زندگی کرده و از آن موجود تغذیه می‌کند و باعث آسیب دیدن، بیمار شدن و حتی مرگ میزبان می‌شود. ایران را می‌توان کشوری چهار فصل دانست و به دلیل شرایط آب و هوایی و جغرافیایی گوناگون، انگل های گوسفندان گوناگونی نیز در ایران وجود دارند. این انگل‌ها می‌توانند به راحتی به میزبان دست پیدا کنند و میزبان را آلوده و بیمار سازند. از مهم‌ترین انگل‌هایی که در درون بدن میزبان زندگی می‌کنند می‌توان به کرم‌های روده‌ای، نماتودها و سستودها اشاره کرد. شپش و جرب را می‌توان از مهم‌ترین و شایع‌ترین انگل‌های خارجی دانست. آلوده شدن گوسفند به این انگل‌ها می‌تواند باعث شود تا میزان تولیدات گوسفند نظیر گوشت، پشم و شیر با اختلال مواجه شود و برخی انگل‌ها تأثیر نامطلوبی بر روی پوست گوسفندان می‌گذارند. این موارد می‌تواند کار پرورش گوسفند را با اختلال جدی مواجه کند و میزان سود دام‌دار را شدیداً کاهش دهد. برای جلوگیری از بروز این موارد و ابتلای گوسفندان به این‌گونه بیماری‌ها باید برنامه مبارزه با انگل را جدی گرفت و آن را به دقت اجرا کرد. به خاطر داشته باشید که بسیاری از انگل‌هایی که در درون دام زندگی می‌کنند کیست‌ها و ضایعاتی در قسمت‌های مختلف بدن او به وجود می‌آورند که همین امر می‌تواند باعث شود تا دیگر نتوان آن قسمت از بدن گوسفند را مصرف کرد و این موضوع می‌تواند باعث شود که سود دام‌دار به میزان بسیار زیادی کاهش یابد و حتی موجب متضرر شدن او شود.

نشانه‌های آلودگی انگلی

آلودگی به انگل نیز مانند هر بیماری دیگری نشانه‌هایی دارد. نشانه‌های کلی این آلودگی عبارت‌اند از:

کم خونی

اسهال

مشکلات تنفسی

از دست دادن وزن

کاهش کیفیت پشم

رشد نامناسب

شکم بزرگ غیر عادی

انواع انگل های گوسفندان

یکی از عمده‌ترین مشکلاتی که دام‌داران با آن درگیر هستند آلودگی گوسفندان توسط انگل‌ها است. همان‌طور که گفتیم انگل‌ها در داخل یا خارج بدن حیوانات مختلف مانند گوسفندان زندگی می‌کنند. پس باید انگل‌ها را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم‌بندی کرد.

انگل‌های داخلی گوسفندان

برخی از انگل‌ها با ورود به بدن میزبان در آنجا ساکن می‌شوند و باعث ایجاد بیماری و مشکلات متعدد در میزبان می‌شوند. مهم‌ترین انگل‌‌های داخلی که باعث آلودگی گوسفندان می‌شوند عبارت‌اند از:

۱- کپلک

کپلک را می‌توان یکی از رایج‌ترین بیماری‌های انگلی گوسفندان دانست. معمولاً کپلک در کبد گوسفندان به وجود می‌آید و باعث می‌شود تا گوسفند ضعیف و لاغر شود. از دیگر نشانه‌های آلوده شدن گوسفند با کپلک می‌توان به تورم زیر گلو، کم خونی و ریزش پشم‌ها اشاره کرد.

مهم‌ترین و بهترین شیوه برای مقابله با این انگل گوسفند ، خوراندن داروی ضد کپلک قبل از اقدام به پرواربندی است. دام‌پزشکان توصیه می‌کنند که برای از بین بردن کامل این انگل در گوسفندان بهتر است که ۴ تا ۶ هفته پس از اولین دوره درمان مجدداً این دارو به گوسفندان خورانیده شود.

۲- تنیای روده

یکی دیگر از انگل های گوسفندان ، تنیای روده است. این انگل گوسفند در روده حیوان زندگی می‌کند و باعث می‌شود تا کار پرورش گوسفند با مشکل مواجه شود. بیشتر بره‌های جوان به این انگل آلوده می‌شوند. گوسفندان آلوده به تنیای روده اسهال و درد شدید دارند و همین امر موجب می‌شود تا آن‌ها لاغر شوند.

معمولاً داروی ضد انگل تنیای روده را در اواخر ماه خرداد به گوسفندان می‌دهند. البته در مواردی که میزان آلودگی شدید باشد لازم است تا ۲ ماه بعد مجدداً دارو به گوسفندان داده شود.

۳- انگل قزل قورت

قزل قورت یکی دیگر از انگل های گوسفندان است. این انگل خانواده استرونژیلوس‌ها است و باعث می‌شود تا حیوان لاغر و ضعیف شود. همچنین شکنندگی پشم، سرفه، ناراحتی و مشکلات تنفسی، اسهال سیاه یا قهوه‌ای و کم خونی از دیگر نشانه‌هایی است که می‌توان از طریق آن پی برد که گوسفند توسط انگل قزل قورت آلوده شده است. این انگل بیشتر در مناطق پر باران و مرطوب شایع است و هر ساله گوسفندان بسیاری به دلیل آلوده شدن با این انگل تلف می‌شوند.

این انگل از طریق خوردن گیاهان آلوده به گوسفند منتقل می‌شود و در صورت مشاهده ابتلا باید به گوسفندان داروهای ضد انگلی داده شود.

انگل‌های خارجی گوسفندان

برخی انگل‌ها بر روی پوست و سطح خارجی بدن حیوان وجود دارند و باعث ایجاد بیماری در دام می‌شوند. معمولاً مهم‌ترین و بهترین راه برای درمان انگل‌های خارجی گوسفندان، استفاده از حمام ضد انگل در زمان مناسب است. زمان مناسب برای حمام ضد انگل وقتی است که هوا به اندازه کافی گرم باشد تا بدن گوسفند به خوبی خشک شود و سرمای هوا باعث بیمار شدن دام نشود. مهم‌ترین انگل‌های خارجی عبارت‌اند از:

۱- جرب

جرب یکی دیگر از انگل های گوسفندان است که می‌تواند پرورش گوسفندان را با اختلال مواجه کند. این انگل گوسفند درون پوست گوسفند تونل می‌زند و تخم می‌گذارد. این امر سبب ایجاد خارش و سلب آرامش حیوان می‌شود. این انگل مسری است و در صورتی که گوسفند درمان نشود می‌تواند آلودگی را به سایر گوسفندان نیز منتقل کند.

برای درمان جرب معمولاً از دو مرتبه تزریق زیر جلدی آیورمکتین به فاصله یک هفته استفاده می‌کنند. نکته مهم در تزریق این دارو وزن دام است و به ازای هر ۵۰ کیلوگرم وزن باید یک سی‌سی از این دارو به دام تزریق شود.

۲- کنه

کنه‌ها از دیگر انگل های گوسفندان هستند و می‌توانند باعث آلودگی و بیماری شوند. این جانوران فاقد بال هستند و از طریق سوراخ کردن پوست و مکیدن خون تغذیه می‌کنند. وجود جمعیت بالای این جانوران بر روی بدن گوسفند باعث می‌شود تا رشد و افزایش وزن دام کاهش شدیدی یابد و یا حتی متوقف شود.

برای از بین بردن این انگل های گوسفندان باید از حمام ضد انگل استفاده کرد. در این حمام باید از داروها و حشره‌کش‌های آلی حاوی کلر، فسفر دار و یا حشره‌کش‌های آلی گیاهی استفاده کرد تا تأثیر مناسب را داشته باشند.

۳- شپش

شپش‌ها یکی دیگر از انگل‌های خارجی گوسفندان هستند که طولی در حدود ۰٫۱ تا ۰٫۲ میلی‌متر دارند. این جانداران کوچک را به راحتی در میان توده‌های پشم گوسفندان نمی‌توان دید. خارش اولین نشانه ابتلای دام به این انگل گوسفند است که در صورت آلودگی شدید می‌تواند گوسفند را با کم خونی مواجه کند.

استفاده از حشره‌کش‌ها یکی از ساده‌ترین راه‌های مبارزه با شپش‌ها است.

نکات بهداشتی برای عدم ابتلا گوسفندان به انگل

تمیز کردن منظم محل غذا خوردن و آبشخور

عدم نگهداری گوسفندان بیش از ظرفیت دام‌پروری

خوراندن داروهای ضد انگل گوسفند دو هفته قبل از بردن گوسفندان به مرتع

خوراندن داروهای ضد انگل مناسب پس از پایان فصل چرا

ایجاد تحرک کافی در گوسفندان

عدم انجام واکسیناسیون در میش حامله در زمان نامناسب

خوراندن داروی ضد انگل در زمان مناسب

توجه به سلامت گوسفندان و انجام معاینه و بررسی‌های منظم و دوره‌ای

جدول انگل‌های خارجی و داخلی همراه با علائم آن‌ها

در این مقاله توضیحاتی در مورد انگل‌ها و نحوه زیست این موجودات داده شد. همچنین بیان شد که انگل‌ها به دو دسته‌ی انگل‌های داخلی و خارجی تقسیم‌بندی می‌شوند. در جدول ذیل انگل‌های گوسفند، نشانه‌ها و عوارض وجود آن‌ها را ذکر کرده‌ایم. همچنین بیماری پوستی گال که از دیگر بیماری‌های گوسفندان هست نیز جهت آشنایی دامداران در این جدول گنجانیده شده است. لازم به ذکر است که بیماری گال علائم و نشانه‌هایی شبیه به بیماری‌های انگل خارجی گوسفندان دارد.

	نام انگل یا بیماری	نشانه‌ها و عوارض آن
۱	کپلک (انگل داخلی)	متورم شدن ناحیه زیر گلو، ریزش غیرطبیعی پشم‌ها، کم خونی، وجود تخم‌های زرد مایل به قهوه‌ای در مدفوع دام، ضعف عمومی بدن کم شدن وزن و اسهال
۲	تنیای روده (انگل داخلی)	اسهال، بروز درد شدید و کاهش وزن گوسفند
۳	قزل قورت (انگل داخلی)	ایجاد سرفه، شکننده شدن پشم، اختلال در تنفس، کم خونی، اسهال قهوه‌ای یا سیاه رنگ، وجود خون در مدفوع، کاهش پیدا کردن وزن و ضعف عمومی در بدن
۴	جرب (انگل خارجی)	ایجاد خارش در بدن گوسفند، مالش پوست بدن به سطوح و دیوارها، کم شدن اشتهای دام، کم شدن وزن، ریزش غیر طبیعی پشم‌ها و بروز آسیب در پوست به دلیل مالیدن آن به سطوح و دیوارها
۵	کنه (انگل خارجی)	ایجاد خارش در بدن، درد در ناحیه حضور کنه، مالیدن بدن به اجسام و سطوح، زخم شدن پوست به خاطر مالش زیاد به اجسام، سطوح و دیوارها و ریختن غیر طبیعی پشم‌ها
۶	شپش (انگل خارجی)	ایجاد خارش در بدن دام، کم شدن وزن، آسیب دیدن پوست به دلیل مالیدن آن به اجسام، دیوارها و سطوح، مالیدن بدن به سطح و دیوارها و کم شدن اشتهای گوسفند
۷	انگل گوارشی نماتودیروس	افسردگی و بی‌حالی دام، ادرار و اسهال شدید و کاهش وزن گوسفند
۸	گال یا گری	خارش زیاد در بدن و بی‌قراری، ریزش غیر طبیعی پشم‌ها، بروز دمل‌های کوچک روی پوست و ایجاد زخم به دلیل مالیدن بدن به دیوار و سطوح

*جدول بیماری‌های انگلی گوسفند و نشانه‌ها و عوارض مربوط به این بیماری‌ها

دامداران باید آگاه باشند که با توجه به شباهت نشانه‌ها و عوارض مربوط به بیماری پوستی گال یا گری با نشانه‌های انگل‌های خارجی دام، باید در شناسایی و درمان این بیماری‌ها دقت لازم را داشته و حتماً قبل از اقدام به هر نوع درمانی با دامپزشک مشورت نمایند.

در صورتی که مطالعه این مطلب برایتان سودمند بود پیشنهاد می‌کنیم مطلب برنامه واکسیناسیون گوسفند نیازمند توجه به چه مواردی است؟ را مطالعه کنید.

در ضمن مجتمع دام‌پروری افشار ژن محصولات بی‌نظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه می‌کند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.