انواع نژاد گوسفندان ؛ نژادهای پوستی، شیری و گوشتی
انواع نژاد گوسفندان در سطح جهان را در دو مقاله با عنوانهای نژاد گوسفند را بشناسید و انواع نژاد گوسفند توضیح دادیم. در این دو مقاله مشخص کردیم که این جانداران پرورشی از لحاظ تولیداتی که برای انسان دارند و از لحاظ خصوصیاتی که پشمشان دارد، بررسی و دستهبندی میکنیم.
نژادهایی که بررسی، دستهبندی و معرفی شد، بدین شرح بودند. نژادهای گوشتی، پوستی و شیری از لحاظ تولیدات و از لحاظ خصوصیاتِ پشم هم دستهبندی بدین صورت بود: نژادهای با پشم بلند، نژادهای با پشم خیلی ظریف، نژادهای با پشم نیمه ظریف، نژادهای با پشم تلاقی یافته، نژادهای با پشم قالی، نژادهای مو دار و نژادهای پوستی.
مقاله حاضر آخرین بخش از مقالات مربوط به انواع نژاد گوسفندان و دستهبندی آنها از نظر تولیدات و خصوصیات پشم است و در آن به ویژگیهای نژاد پوستی، شیری و گوشتی اشاره خواهیم کرد و گوسفندانی که دارای این نژادها هستند را معرفی میکنیم. ضمناً معروفترین گوسفند نژاد شیری – گوشتی، گوسفند رومانف را نیز معرفی خواهیم کرد. در انتهای مقاله نیز اشارهای به نژادهای مو دار و گوشتی هم میشود.
نژاد پوستی
قرهگل
نژاد گوسفندِ پوستی قرهگل را یکی از قدیمیترین نژاد گوسفند در دنیا میدانند و منشا آن را نیز قاره آسیا و بخش آسیای مرکزی ذکر کردهاند. میتوان کشور ازبکستان امروزی را منشا اولیه قرهگل در نظر گرفت. بدن گوسفند قرهگل حالتی زاویهدار داشته، قد بلند و اندام باریک و کشیده هم از دیگر ویژگیهای آن بوده و رنگ گوشها، پاها و صورت آن نیز قهوهای یا سیاه است. از لحاظ بررسی شاخ در نژاد قرهگل باید گفت که قوچهای این نژاد دارای شاخ بوده ولی میشهای قرهگل بدون شاخ هستند.
پشم تولیدی قرهگل خشن و زبر است ولی از لحاظ پوست، این نژاد پوست باکیفیتی داشته به گونهای که برهها چند روز بعد از به دنیا آمدن میتوانند برای استفاده از پوست، مورد بهرهبرداری قرار بگیرند. در ضمن باید اشاره کرد این برهها لاشههایی ضعیف و لاغر دارند.
قوچ قرهگل به طور میانگین وزنی بین ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم داشته و میانگین وزن میشهای این نژاد بین ۴۵ تا ۷۰ کیلوگرم است. قرهگل یکی از انواع نژاد گوسفندان است که چربیِ اضافهی دریافتی را در دم بزرگش ذخیره میکند و این دم که منبع چربی است، مانند کوهان شتر منبع تغذیه گوسفند قرهگل محسوب میشود.
با داشتن این منبع ذخیره انرژی، قرهگل تبدیل به نژادی شده است که در شرایط نامساعدِ محیطی نیز رشد خوبی دارد و گوسفندی مقاوم محسوب میشود. مقاومت در برابر انگل و دیگر بیماریها نظیر پوسیدگی پا و مقاومت مقابل آبوهوای گرم و سرد نیز از جمله مزایای آن است.
قرهگل یک ویژگی مهم دارد که باعث محبوبیت آن بین دامدارها شده است و آن ویژگی این است که قرهگل قابلیت این را دارد که در طول یک سال سه بار آبستن شده و بره به دنیا بیاورد. در ضمن گاهی اوقات با به دنیا آوردن دو بره تبدیل به میش دوقلوزا میشود.
نژاد شیری
در ادامه معرفی انواع نژاد گوسفندان چند مورد از نژادهای شیری را نیز معرفی میکنیم.
فریزین شرقی؛ پر شیرترین نژاد گوسفند
خاستگاه این نژاد شیری منطقهای در مرز بین دو کشور آلمان و هلند به نام فریزلند است. این نژادِ دم کوتاه بدنی باریک و کشیده دارد. نکته بسیار مهم در مورد فریزین شرقی این است که شرایط داشت و نگهداری از آن کاملاً اختصاصیِ خود آن بوده و نمیتوان فریزین را در گلههای بزرگ یا در شرایط پرورشیِ گسترده نگهداری کرد. در صورت وجود چنین شرایطی، عملکرد و بازده فریزین شرقی بسیار پایین خواهد بود.
یکی از کاربردیترین ویژگیهایی که فریزین دارد و دامدارن از آن استفاده میکنند، تلاقی این نژاد با دیگر گونههای گوسفند برای به دست آوردن نژادهایی با شیر زیاد است. میزان شیردهی فریزین شرقی در صورتی که رژیم غذایی باکیفیتی داشته باشد تا ۹۰۰ لیتر در یک دوره شیردهی نیز خواهد رسید. ولی میانگین شیردهی این نژاد بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ لیتر در دوره شیردهی ۲۱۰ تا ۳۰۰ روزه است. میانگین وزن میشهای نژاد فریزین شرقی بین ۷۵ تا ۹۵ کیلوگرم بوده و میانگین وزن قوچها در بازه ۱۰۰ تا ۱۲۵ کیلوگرم قرار دارد.
استفاده از قوچ فریزین شرقی در تولیدمثل با دیگر انواع نژاد گوسفندان موجب تولید برههایی دو رگه میشود که قابلیت دو قلوزایی در آنها نرخ بالایی داشته و میزان شیردهی و طول دوره شیردهی آنها نیز طولانی خواهد بود.
گوسفند رومانف
یکی از معروفترین نژادهای گوسفند در سطح جهان گوسفند رومانف است که یک نژاد شیری – گوشتی و پرطرفدار است. دره ولگا در شمال شرق مسکو در کشور روسیه، منشا و خاستگاه این گوسفند است. همان طور که میدانیم رومانف نام خانواده سلطنتی معروف کشور روسیه بوده است.
از لحاظ اندازه باید گفت که گوسفند رومانف را جزو نژادهای نسبتاً ریز جثه دستهبندی میکنند. از جمله موارد مهمی که در مورد این نژاد باید به آن اشاره کرد این است که گوسفند رومانف یک گوسفند چندقلوزا محسوب میشود زیرا در هر بار زایمان بین ۲ تا ۵ بره به دنیا میآورد.
برههای رومانف وقتی به دنیا میآیند رنگ سیاهِ خالص داشته و بعد از افزایش سن، رنگ آنها به خاکستری تغییر میکند. در هنگام بلوغ و بزرگسالی پوشش بدن این نژاد اینگونه است که موی سیاه و پشمِ خاکستری دارد. این مو و پشم برای قالیبافی مناسب است.
متوسط وزن میش رومانف بین ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم بوده و متوسط وزن قوچ آن نیز بین ۵۵ تا ۸۰ کیلوگرم است. درصد دو قلوزایی گوسفند رومانف را باید ۲۹۰ درصد بیان کرد. در واقع ۱۰۰ میش رومانف در یک دوره تولیدمثل ۲۹۰ بره به دنیا میآورند.
دورپر
بعد از صحبت از گوسفند رومانف و برشمردن ویژگیهای این نژادِ شیری – گوشتی به سراغ نژاد دورپر یکی دیگر از انواع نژاد گوسفندان شیری میرویم. مکان اولیه پرورش نژاد دورپر کشور آفریقای جنوبی بوده و از لحاظ شکل بدنی دارای بدنی ماهیچهای است.
پوششی که روی بدن دورپر وجود دارد مخلوطی از پشم و مو بوده و نکته جالب درباره این پوششِ منحصربهفرد این است که هر ساله بدون پشمچینی توسط دامدار، این پوشش ریزش میکند. در مورد پوشش دورپر باید اضافه کرد که ممکن است دو برهی دوقلو که به دنیا میآیند پوششهای متفاوتی داشته باشند یعنی یک بره با پوشش مو و دیگری با پوشش پشم به دنیا بیایند. با این وجود دورپر دارای یک پوست ضخیم است و این پوست برای آبوهوای خشن محافظ خوبی برای گوسفند است.
در مورد نژاد دورپر باید اشاره کرد که از تلاقی بین دو نژاد «دورست هورن» و «پارسی سر سیاه» به وجود آمده است. دورپر در دو رنگِ سرِ سیاه با بدن سفید و سفید خالص وجود دارد. شایانذکر است که پارسی سر سیاه یک نژاد گوشتی و دنبهدار است که گوسفند بومی قاره آفریقا محسوب میشود.
هدف از تلاقی نژادها و ایجاد دورپر داشتن گوسفندی بوده است که با شرایط گرم و خشک به خصوص شرایط قاره آفریقا سازگار باشد.
در ادامه باید اشاره کرد که میزان باروری در دورپر بسیار مطلوب است و نرخ آن ۱۵۰ درصد ذکر شده است و در صورتی که تغذیه این نژاد مناسب باشد تا ۱۸۰ درصد نیز میرسد. میش دورپر عموماً در شکم اول یک قلو و در شکم دوم دو قلوزا خواهد بود و در زایمانهای بعدی میشهای بالغترِ دورپر تبدیل به میش چندقلوزا خواهند شد.
از نظر کیفیتِ پوست دورپر باید گفت که بعد از نژادهای پوستی گوسفند، پوست دورپر بیشترین تقاضا را در صنعت چرمسازی دارد.
از نظر وزنی نیز میانگین وزن میش دورپر بین ۷۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم بوده و میانگین وزن قوچ این نژاد نیز در بازه ۹۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم قرار دارد.
انواع نژاد گوسفندان ؛ نژاد گوشتی
تکسل
یکی دیگر از انواع نژاد گوسفندان نژاد گوشتی است که از معروفترین آنها میتوان به تکسل اشاره کرد. منشا این نژاد جزیره تکسلِ هلند بوده و در کشور فرانسه با کار اصلاح نژادی که روی آن انجام شده است، یک نوع تیپ نژادی گوشتی از این نژاد نیز به وجود آمده است. این نژاد گوشتی جثهای متوسط داشته و رنگ آن سفید است و فقط لکههایی سیاه در اطراف بینی آن وجود دارد. البته رنگ تکسلِ آبی نیز یک صفت مغلوبِ ژنی بوده که از سال ۱۹۷۰ ایجاد و توسعه داده شده است.
میانگین وزن قوچها در این نژاد بین ۱۱۰ تا ۱۴۰ کیلوگرم و میانگین وزن میشهای تکسل بین ۷۰ تا ۹۰ کیلوگرم است. درصد برهزایی این نژاد هم ۱۵۰ درصد است.
تکسل یک نژاد مقاوم محسوب شده و جزو برترین نژادهایی است که با دریافت میزان اندکی غذا میتواند در شرایط سخت مقاومت کند. این ویژگیها باعث شده است که تکسل یک نژاد مطلوب برای تلاقی با سایر انواع نژاد گوسفندان باشد.
تکسل علاوه بر تولید گوشت فراوان و نرخ رشد بالایی که دارد، مانند گوسفند رومانف تولید شیر مطلوبی هم دارد.
شاروله
منشا نژاد گوشتی شاروله مناطق شرقی و مرکزی کشور فرانسه است. اندازه بدن شاروله متوسط تا بزرگ محسوب شده و عضلانی است. درصد دو قلوزایی در میشهای این نژاد بالاست و با توجه به فصل زایمان بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ درصد دو قلوزایی خواهند داشت.
مقاومت شاروله در برابر آبوهوای سرد مطلوب بوده به طوری که فقط شبهای زمستان نیاز است که آنها را به مکان نگهداری محصور منتقل کرد.
برخی دیگر از انواع نژادهای گوشتی دیگر نیز هستند که بلودوماین و پُلیپِی معروفترین آنها هستند. در بین نژادهای گوسفندان مو دار نیز «کاتاهدین» و گوسفند «شکم سیاه باربادوس» را میتوان نام برد.
خوراک گوسفندهای گوشتی، پوستی و مو دار
نکتهای که در این مورد باید مد نظر داشت این است که گوسفند از هر نژادی که باشد و به هر منظوری که پرورش داده شود، در نهایت یک دام سبک محسوب میشود. بر همین اساس جیره گوسفند در طول روز بین 1100 تا 1800 گرم متغیر خواهد بود. نژاد گوسفندان پرورشی، هدف از پرورش آنها و البته قرار داشتن هر گوسفند در دوره پرورشی خاص، موجب میشود که مقدار جیره بین این دو عدد جابهجا شود.
برای مثال گوسفندی که پرواری بوده در مقایسه با گوسفندی که به منظور داشتی نگهداری میشود، جیره و مقدار خوراک متفاوتی خواهد داشت. در مورد دوره پرورش نیز باید گفت که دوره نگهداری، دوره فحلی و جفتگیری و دورههای بارداری و زایمان و دوره شیردهی نیز هر کدام تعیینکننده میزان خوراک گوسفندان نژادهای مختلف خواهند بود.
با توجه به این موارد اگر گوسفندی از نژاد گوشتی باشد و به منظور پروار نگهداری شود، باید حد نهایت جیره یعنی 1800 گرم در روز را دریافت کند و اگر گوسفندی داشتی بوده ولی یک گوسفند چند قلوزا باشد، در دوره شیردهی ممکن است تا 2500 گرم در روز نیاز به خوراک داشته باشد.
این خوراک علوفه و کنسانتره را در برمیگیرد. کنسانترهی باکیفیت باید مواردی مثل جو، سبوس، نمک، ویتامین، مواد معدنی، کنجاله سویا و … را در بر بگیرد. همچنین علوفه نیز باید متناسب با مقدار کنسانتره باشد. فرقی ندارد که گوسفند مد نظر از کدام نژاد باشد، در هر صورت ترکیب غذایی آن باید هر دوی این مواد را در بر بگیرد.
در ضمن مجتمع دامپروری افشار ژن محصولات بینظیری مثل قوچ هترو ، قوچ همو ، میش هترو ، میش همو ، گوسفند چندقلوزا ، گوسفند دوقلوزا ، میش چندقلوزا و میش دوقلوزا را به متقاضیان عرضه میکند. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.